УИХ-ын чуулганы үдээс хойшхи хуралдаан эхэллээ. Хуралдааны үдээс өмнөх хуралдаанаар Төрөөс тэтгэврийн шинэчлэлийн бодлогыг эцэслэн баталж, мөн Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай, Аудитын тухай хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хийсэн юм. 

Мөн Ирээдүйн өв сангийн тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийсэн билээ. Тэгвэл үдээс хойшхи хуралдаанаар Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байна. Хуулийн төслийг Хуульзүйн сайд Д.Дорлигжав танилцуулсан юм. Хэлэлцүүлэг асуулт хариулт хэлбэрээр үргэлжилж байна. Гишүүдийн асуулт хариултыг тоймлон хүргэе. 

Л.Энх-Амгалан: Хөрөнгө орлогоо нуусан албан тушаалтнууд энэ хуулиар далимдуулж хөрөнгөө ил болгох нь. Цөөхөн албан тушаалтанд үйлчлэх хууль мөн үү. Хөрөнгө орлогоо мэдүүлдэг 300 гаруй албан тушаалтан байгаа. Тэдэнд үйлчлэх хууль мөн үү?

Д.Дорлигжав: Энэ хуулийн зорилго хамрах хүрээ тодорхой байгаа. Нуун дарагдуулсан өөрийн өмчлөлийн хөрөнгө болон үл хөдлөх хөрөнгө. Санхүү даатгалын мөнгө. Гаалийн татварын мөнгө гээд бүгд орно. Хууль бүх хүнд тэгш үйлчилнэ. Хэн нэг албан тушаалтанд зориулсан хууль биш. Албан тушаалтанд үйлчилсэн хууль гэж ойлгож болохгүй. Аж ахуйн нэгжүүд ч нуусан татвараа ил болгох учраас ингэж өрөөсгөл ойлгож болохгүй. 

Д.Лүндээжанцан: Энийг сайн ярих ёстой. Өмнөх төслөөсөө арай дээрдэж. Гэхдээ олон талаас нь шинжиж авч үзэх шаардлага байна. Энэ ил тод байдлын хууль юм уу татварын өршөөлийн хууль юм уу. Өөрөөр хэлбэл, татвар, гааль, НӨАТ, орлого зэрэг олон хуультай холбогдсон асуудлаар гаалийн болон татвараас чөлөөлнө гээд заачихсан. Тэгэхээр Татварын өршөөлийн хууль юм шиг. Бид хоёр асуудлаар турш маргалдлаа. Шударга ёсны тухай ярилаа. 

Татвараа асуудалгүй төлөөд ирсэн олон мянган аж ахуйн нэгж байгаа. Татвар төлөх үедээ бухимдаад л явж байгаа. Гэмт хэрэгт хүртэл холбогдсон. Гэтэл баригдсан нь хохь, баригдаагүй нь аз гэдэг шиг. Нөгөө талаас шударгаар татвараа төлсөн аж ахуйн нэгжүүдээ анхаарч, харж үзэх зүйлийг оруулах ёстой. Нөгөө талаас албан тушаалтнуудыг өмгөөлсөн, орлогоо нуугаад төрийн албанд ажиллаж болохыг хуульчилж байна гэж шүүмжилвэл бид хариулт өгч чадахгүй нь. Өршөөлийн хуулийг хамгийн сүүлийн гэж олон удаа гаргадаг. Өмнө нь гаргахдаа сүүлийн удаа л гэсэн. Тиймээс Өршөөлийн асуудлыг нэг мөр болгож, гурван байнгын хороо өршөөлийн асуудлаар нэгдсэн ойлголтод хүрч иргэдэд мэдээлэл өгмөөр байна. 

Д.Дорлигжав: Дагнасан татварын өршөөлийн хууль биш. Далд байсан хөрөнгө, үл хөдлөх хөрөнгийг ил тод болгох татвараас чөлөөлөх асуудал. Баян хүнийг хамруулахгүй гээд яваад байвал хөрөнгө далд хэвээр л байна. Энэ хууль бол 

Х.Тэмүүжин: Би Лүндээ гишүүний сүүлийн байр суурьтай ижил байна. Эдийн засгийн ил тод байдало, өршөөлийн хуулийг хамтад нь хэлэлцэх ёстой. Тэгэхгүй бол эвгүй. Аж ахуйн нэгж иргэнд өршөөлийн хууль үйлчилнэ. Харин албан тушаалтанд ил тод байдлын тухай хууль үйлчилнэ. Иргэн татвараа ил болгочихоод Ил тод байдлын тухай хуулиар хамгаалуулж чадахгүй. Тарвага шиг хошгируулж байгаад иргэдээ буудах гэж байна. Эрүүгийн хуульд энэ заалтууд нь хэвээр байгаа учраас Ил тод байдлын тухай хуулийг дангаар нь хэлэлцэж болохгүй. Хариуцлагаас чөлөөлөх Өршөөлийн хууль батлагдахгүй л бол хэн ч энэ хуулиар татвараа ил болгохгүй, хөрөнгө мөнгөө зарлахгүй. Нөгөө талд Эрүүгийн хуульд хариуцлага хүлээх заалтууд нь байхад хэн энэ хуульд итгэх юм бэ. 
Арай гэж хуулийн дарамтаас салсан иргэдээ хошгируулж байгаад гаргаж ирээд намнах гэж байна. Та тодорхой хэлэх ёстой. Өршөөлийн тухай хуульд ямар ч албан тушаалтныг авлига албан тушаалаас чөлөөлөх заалт байхгүй гэдгийг хэлэх ёстой шүү, сайд аа. 

Д.Дорлигжав: Эдийн засгийн Өршөөлийн тухай хуулийг УИХ-д өргөн барьчихсан байгаа. Хэлэлцээд явж байгаа. Хамтдаа л гарах болов уу. Одоо ил тод байдлын тухай хуулиа хэлэлцээд гаргахаар удахгүй Өршөөлийн хууль гарах болов уу. 

Р.Гончигдорж: Ямар ч албан тушаалтнуудыг авлигын хэргээс чөлөөлөхгүй гэсэн зүйл байна уу. Х.Тэмүүжин сайд асуугаад байна шүү дээ? 

Д.Дорлигжав: Ил тод байдалд албан тушаалтан татвараас нуугдсан, хөрөнгөө нуусан асуудлыг энэ хуулиар өөрчилнө. Хоёр өөр зүйл. 

Х.Тэмүүжин: Тэгээд Өршөөлийн хуульд албан тушаалыг авлигын хэргээс өршөөнө гэсэн заалт байна уу гэдгийг л тайлбарлаад өгчихөөч?

Д.Дорлигжав: Тийм зүйл байхгүй. 

УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна. 

Б.Тогтох