Ардчилсан намын шинэчлэлийн хөдөлгөөн /АНШХ/-өөс цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбогдуулан хамтарсан Засгийн газрын асуудлаар намынхаа Гүйцэтгэх зөвлөлд хандсан зарим шаардлагуудыг тавьлаа.
АНШХ-ий зохицуулагч П.Галиндэв:
Дүр эсгэсэн хамтралаа яаралтай зогсоож, АН ачаагаа үүрээд урагшлах нь зөв!
2012 оны сонгуулиар Ард түмэн Ардчилсан намд итгэл хүлээлгэж сонгуульд дэвшүүлсэн бодлого, мөрийн хөтөлөбөрөө хэрэгжүүлэх,хариуцлагатай ачаа үүрүүлсэн. МАН-ыг сөрөг хүчний ажлаа хий, хяналт тавьж ажилла гэдэг сонголт хийсэн.
Гэвч шийдлийн ЗГ байгуулагдсанаар сөрөг хүчин МАН-тай хамтарсан ЗГ байгуулагдаж эдийн засгийг босгох, олон жил яригдсан томоохон хуулиудыг батлах зэрэг зорилтууд тавьж ажилласан боловч энэ ажлуудаа огт хийсэнгүй. Сахил хүртээд шал дордов гэгчээр гаднаас нь гацаадаг байсан бол одоо дотроос гацааж, бүх юм болж бүтэхгүй байгаа мэтээр иргэдийн “тархийг угааж” ард түмнийг талцуулах боллоо. Өмнө хийгдэж байсан бүтээн байгуулалтын ажил ч зогслоо.
Өнгөрсөн хугацаанд МАН албан тушаал хуваарилах ажлаа 100 хувь хийлээ, ард түмний төлөө нэг ч сайн сайхан ажил хийсэнгүй, эдийн засаг сайжирсангүй, шийдлээ хүлээсэн томоохон хуулиуд ч батлагдсангүй. МАН зөвхөн сонгуульд бэлдэх ажилаа хийж байна. Нэгэнт хамтраад ажил хийх ойлголцол байхгүй байгаа бол сөрөг хүчний ажлаа дотороос нь биш гаднаас хийгээд явах нь зүйтэй.
Мөн саяхан УИХ дахь АН-ын бүлгийн хурал дээр хамтарсан гэрээний хэрэгжилт хангалтгүй гэдэг үнэлгээ авсан. Нэгэнт л хамтраад ажил хийхгүй бол дүр эсгэсэн хамтралаа яаралтай зогсоох хэрэгтэй. 7 сарын хугацаанд хийгээгүй ажилаа 7 хоногт хийнэ гэж байхгүй. Гүйцэтгэх зөвлөл яаралтай шийдвэрээ гаргаад наадмаас өмнө шинэ сайд нараа томилоод явах хэрэгтэй.
Ер нь МАН-ын байр суурийг ажиглаад байхад наадмын дараа улс төрийн нөхцөл байдлыг хүндрүүлж байгаад хаяад гарахад бэлэн харагдаж байна. Тэр тохиолдолд улс төрийн нөхцөл байдал хүндэрвэл түүнээс үүсэлтэй хохирол, хариуцлагын асуудлыг хэн хариуцах вэ? Хариуцлага хувааж үүрэхгүй, түгжилдсэн хамтрагчаасаа салах цаг болсон.
АНШХ-ий зохицуулагч Л.Наранбаатар:
МАН-ын сайд нарыг хамгаалж ГЗ-ийн ирцийг бүрдүүлэхгүй байгаа нөхдүүд байгаа нь үнэн бол улс төрийн хариуцлага тооцох асуудлыг хөндөж тавина
Юуны өмнө АНШХ-ний зүгээс ЗГ тогтвортой, хариуцлагатай ажиллах ёстой гэдэг байр суурьтай байгааг мэдэгдэх нь зүйтэй байх. МАН үнэндээ ард түмний сайн сайхны төлөө ЗГ-т хамтарч ажиллах шийдвэр гаргаагүй гэдэг нь нотлогдлоо. Муу нуухаар сайн илчил гэдэг. Саяхан МАН-ын дарга нь удирдах ажилтны зөвлөгөөн дээрээ бид ЗГ-т хамтраад АН-ын булхиаг илрүүлэх олон мэдээллүүдийг олж авсан гэж ярьсан байсан. Эд нар ер нь хамтрах гэж биш түгжилдэх гэж, улс орноо хөгжүүлэх гэж биш албан тушаал авах гэж ЗГ-т шургалж. Ийм хамрагчтай АН цаашаа явах шаардлага байна уу? Үнэндээ МАН ЗГ-т ороод эрх мэдэл албан тушаалд бялуурч, баахан хүн ажлаас нь халж, сольсноос өөр юу хийв? Эрх мэдэл, албан тушаалын төлөөх тэмцэл нь улаандаа гарч бүр залуучуудынхаа байгууллага хүртлээ даамжирч хэрэлдэж, завхарч байгааг бид харлаа.
МАН хамтарч засаг барьхаараа түгжилддэг, парламентад олонхи болохоороо эдийн засгаа алдаг ийм л нам. Гадаадын хөрөнгө оруулагч нарыг хэн хөөсөн юм бэ? МАН олонхи байхад Г.Занданшатар, одоо бүлгийнх нь дарга хийж байгаа С.Бямбацогт нар хөгийн хууль санаачилж оруулж ирж, хөрөнгө оруулагчдыг хөөсөн шүү дээ. Энэ хууль манай улсын нэр хүндийг олон улсад шалаар нэг унагаж, эдийн засгийг үндсэнд нь нугасласан. Дотоодын жижиг, дунд уул уурхайн бизнес эрхлэгчдийг дампууруулж, хайгуулын төслийг хэн зогсоосон юм бэ? МАН-ын Б.Бат-Эрдэнэ гишүүн урт нэртэй хууль санаачилж оруулж ирж, хийгээ биз дээ? Хичнээн мянган хүн ажилгүй болсон, хичнээн их хөрөнгө оруулалт Монголоос зугтав. Монголчууд нэр хүндээ ямар их алдав. Өнөөдрийн долларын ханшийн өсөлтийн хариуцлагыг МАН үүрэх ёстой. 17%, 24%-ийн эдийн засгийн өсөлтийг МАН бий болгосон гэдэг худлаа. Төмрийн хүдэр, нүүрс, зэсийн үнийн өсөлтөөс л эдийн засаг өссөн. МАН харин энэ өсөлтөөс олсон орлогыг “баас” болгох ажлыг л хийсэн. Улс орноо хөгжүүлэх бодлогын дорвитой алхам хийгээгүй. АН энэ алдаа завхралуудыг 2012 оноос хойш засах гэж үйлээ үзэж байна. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль, хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хууль, Эрдэс баялгийн бодлого, газрын тосны салбар, аж үйлдвэржилтийн бодлогыг АН гаргасан. АН засаг барихаараа бодлого гаргадаг, МАН засаг барихаараа ард түмний баялгийг үрэн таран хийдэг нь үнэн шүү дээ. Ийм хамтрагч нэртэй түгжилүүд, эдийн засгийн алуурчидтай цаашид хамтрах шаардлагагүй.
АН цаашид хариуцлагаа үүрсэн шиг үүрэх хэрэгтэй. АН-ын ГЗ өмнө нь гаргасан гэрээний дүгнэлтээ яаралтай баталгаажуулж, шийдвэрээ нэг талд нь гарга. Манай намын ГЗ-ийн зарим гишүүн Засгийн хамтарлын асуудлыг хэлэлцэхээ намар болтол хойшлуулах санал гаргасан тухай мэдээ чих дэлсэх боллоо. Өчигдөр гэхэд ГЗ хуралдах гээд ирц бүрдээгүй тухай мэдээ ч байна. Сүүлдээ энэ АН, МАН хоёр чинь нэг нам болчихсон юм уу гэмээр харагдах боллоо. УИХ дээр нэг нэгнээ лоббиддог байсан бол тогооноосоо халиад нэгнийхээ намын дотоод шийдвэрт нөлөөлдөг болж харагдаж байна.
Хэрэв МАН-ын сайд нарыг хамгаалж ГЗ-ийн ирцийг бүрдүүлэхгүй байгаа нөхдүүд байгаа нь үнэн бол тэдгээр гишүүдтэй улс төрийн хариуцлага тооцох асуудлыг хөндөж тавина гэдгээ АНШХ хариуцлагатайгаар мэдэгдэж байна. Улс орны эдийн засаг хүндрэлтэй байхад тулгамдсан асуудлуудаа шийдээд цааш явахад бидэнд нэг хоног ч гэсэн үнэтэй байна.
Мөн Ардчилсан намын шинэчлэлийн хөдөлгөөнөөс намаа шинэчлэх ажлыг эрчэмжүүлэхийг шаардлаа. Энэ талаар
АНШХ-ий зохицуулагч М.Алзахгүй:
Наадмын дараагаас эрс шийдэмгий алхамуудыг үе шаттайгаар авч хэрэгжүүлнэ
“АНШХ-ий зүгээс намын Их хурлыг зарлан хуралдуулж цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбоотой нийгэмд хүлээгдэж байгаа томоохон хууль эрх зүйн шинэчлэл дээр баримтлах байр сууриа намын эрх барих дээд байгууллага болох Их хурлаараа хэлэлцэн чиглэл авах, мөн өнөөдөр зайлшгүй тулгамдаад байгаа намын Үндсэн дүрмийг шинэчлэх асуудлыг хэлэлцэх зэрэг нөхцөл байдлыг үндэслэн АНШХ-өөс өнгөрөгч 6-р сард намын Их хурлыг зарлан хуралдуулах тухай тодорхой санал бүхий шаардлагыг намын удирдлагуудад хүргүүлсэн. Харамсалтай нь энэ хугацаанд нам Их хурлаа хуралдуулах талаар тодорхой алхам хийхгүй байсаар өчигдрөөр шаардлагын хугацаа дууслаа.
Шаардлага хүргүүлсний дараа намын удирдлагын зүгээс “Хаврын чуулганаар Улс төрийн намуудын тухай хууль шинэчлэгдэх гэж байна, хууль шинэчлэгдэхээр дүрмийн асуудлаа нэг мөсөн яръя” гэсэн тайлбар өгсөн боловч амьдрал дээр хууль хэлэлцэгдэхгүй байсаар чуулган завсарлаж байна. Одоо үндсэндээ ажил хэрэгч ганцхан чуулганы хугацаа л энэ парламентад үлдлээ. Улс төрийн амьдралд өрнөж байгаа уур амьсгал, намуудын байр байдлаас дүгнэхэд энэ байдлаараа УТ-н намуудын тухай хууль энэ парламентийн үед батлагдахгүй байх магадлал маш өндөр харагдаж байна. Тэгэхээр батлагдах эсэх нь тодорхойгүй хууль хүлээж намын шинэчлэлийн ажлыг гацаамааргүй байна.
АНШХ-өөс өнгөрсөн 2 сарын турш намынхаа ахмад болон дунд, залуу үеийн маш олон жирийн гишүүдтэй уулзсан. Гишүүд ганц л зүйлийг хэлж байгаа, “Нам шинэчлэгдэх цаг болсон” гэж. Шинэчлэгдэх шинэчлэгдэхдээ яаралтай буюу сонгуулиас өмнө Үндсэн дүрмээ шинэчлэх шаардлагатай гэж байгаа. Мөн сая манай намын дарга хөдөө орон нутагт ажиллахдаа намын даргын хувиар гишүүдтэйгээ уулзаж ирээд шинэчлэл яалт ч үгүй хэрэгтэй байгааг хүлээн зөвшөөрсөн. Тэгэхээр шинэчлэл хэрэгтэй гэдгийг шат шатандаа ойлгож, хүлээн зөвшөөрсөн бол одоо энэ шинэчлэлийнхээ ажилд ажил хэрэгчээр хандаж, яаралтай бодит алхам хийх хэрэгтэй байна.
Нам шинэчлэлийн асуудлаар бодит алхамуудыг эхлүүлэхгүй бол АНШХ-ийн зүгээс намынхаа удирдлагуудын шийдвэрийг хүлээхгүйгээр наадмын дараагаас эрс шийдэмгий алхамуудыг үе шаттайгаар авч хэрэгжүүлэхээ үүгээр мэдэгдэж байна. Энэ талаараа намын даргад мэдэгдэж, уулзах санал гаргана. Хүлээж авахгүй бол АНШХ өөрсдийнхөөрөө хийнэ” хэмээн мэдэгдлээ.
Улмаар АНШХ-ий зүгээс намын шинэчлэлийн ажил бол одоо байгаа Үндсэн дүрмээ мөрдөхөөс эхлэнэ гээд өнгөрөгч хавар сонгогдсон ҮЗХ-ны 47 гишүүнийг батламжилж, ажилд нь оруулах, түр орлон гүйцэтгэгийн статустай өнөөдрийг хүрсэн ЕНБД-ынхаа асуудлыг ҮЗХ-ны хурлаар яаралтай хэлэлцүүлж, итгэл үзүүлэх, эс үзүүлэхийг нь шийд гэсэн шаардлага тавьлаа.
