Өнгөрсөн сард Японы хамгийн том гэмт хэргийн бүлэг Ямагучи гуми хоёр хуваагдсанаар Японд байдаг бүх 21 гэмт хэргийн бүлгүүд оролцсон дайн гарахад ойрхон болоод байна. Есдүгээр сарын эхээр албан ёсоор салж байгуулагдсан Кобе Ямагучи гуми гэх бүлэг нь бусад бүлгүүдтэй эвсээд эхэлсэн гэх мэдээлэл таржээ. Үндэсний Цагдаагийн Агентлаг энэ хямралыг хэрхэн зохицуулах талаар яаралтай хуралдаж орон даяар цагдаа нарыг бэлэн байдалд шилжүүлсэн байна. Японы гэмт хэргийн ертөнцийн 21 бүлэг хэнийг дагахаа шийдэхээр хэлэлцээд эхэлжээ. 1984 онд болсон Ямагучи гумигийн сүүлийн хагарал бүх үндэстнийг доргиосон аллага болон тэсрэх бөмбөг, галт зэвсэгтэй дайныг өдөөж энэ нь хэдэн жил үргэлжилсэн юм. Японд галт зэвсгийн хяналт маш хатуу учраас 127 сая хүнтэй энэ улсад өнгөрсөн жил ердөө зургаан зэвсэгт аллагын хэрэг гарч байсан тухай Үндэсний Цагдаагийн Агентлагийн тоо баримтанд дурджээ. Харин бүлгүүдийн хооронд үүсч болзошгүй дайн олон нийтийг ноцтой айдас түгшүүрийн байдалд оруулж магадгүй байна.
Якуза гэж хэн бэ?
Якуза бол Японы гэмт хэргийн бүлэг буюу мафийг нэрлэдэг нэр. Тэд мөрийтэй тоглогч, гудамжны худалдаачдын холбоо байдалтай анх үүссэн ба өөрсдийн түүхийг олон зуун жилийн өмнөөс эхэлдэг гэж ярих дуртай ч зохиолч Казухико Муракамигийн тооцоолсноор одоо оршиж байгаа хамгийн эртний бүлэг нь 1870-аад оны үед бий болсон Киотогийн Айзукотэцү-кай байж магадгүй аж. Ихэнх якузагийн бүлэг мөрийтэй тоглоомын газруудыг эзэмшиж үйл ажиллагаа явуулдаг байсан бол дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах замбараагүй байдлыг ашиглан хар зах, зугаа цэнгээний бизнесүүд рүү орж бүр дайны дараах Японы зарим одууд, дуучдыг мэдэлдээ байлгадаг байсан юм. Түүний дараа тэд барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт орж улмаар сүрдүүлэг, луйвар хийх болжээ. Мэдээж дараа нь улс төрд нөлөөлөх болсон. Цагдаагийн тоо баримтаар нийт 21 бүлэгт 53,000 орчим гишүүн бий. Хамгийн том Ямагучи гуми нь 23,400, Инагава-кай 6,600, Сумиёши-кай 8,500 гишүүнтэй. Тэд хуулиас гадна оршдоггүй, зохицуулагддаг, хяналтанд байдаг. Тэдэнд олон хууль бус орлогын эх үүсвэр байдаг ч бас хууль ёсны бизнесүүдтэй. Ямагучи гумигийн гурав дахь үеийн тэргүүн Казуо Таока өөрийн хүмүүстээ “энгийн ажил хөдөлмөр хий” гэж сургадаг байсан нь алдаршжээ. Тэд өөрсдийгөө Японд дэг журам тогтоогчид гэж үздэг.
Тиймээс ч тэд өөрийн оффис, нэрийн хуудас, фэн сэтгүүл, комик ном зохиолтой байдаг гэнэ. Уламжлалын дагуу тэдний ихэнх нь Японы нийгмээс гадуурхагдсан хэсгээс гаралтай байдаг буюу Солонгосоос Японд боолын хөдөлмөр эрхлэхээр ирсэн хүмүүсийн үр сад байдаг тухай Нийгмийг Хамгаалах Тагнуулын Агентлагийн ажилтан байсан Мицухиро Суганума ярьжээ. Ямагучи гуми 1915 онд ажиллах хүч нийлүүлэх ажиллагааг Кобед явуулж эхэлсэн түүхтэй ба өнөөдөр 100 жилийн ой нь тохиож, билэгдлийг нь хүн бүр мэддэг болсон байна.
Якузагийн домог хэр үнэний ортой вэ?
Баруунд Якузагийн тухай ярихад биеэрээ битүү шивээстэй, чигчий хуруугаа тайруулсан дээрэмчин төсөөлөгддөг. Хуучны якуза нар шивээс хийлгэх нь их байсан боловч энэ нь сүүлдээ ач холбогдолгүй болжээ. Эрх баригчид шивээсээр якуза гэдгийг нь амархан таньдаг болсон. Бас Японы олон нийтийн дунд шивээс түгээмэл зүйл болжээ.
Уламжлалт аргаар шивээс хийхэд маш их өвддөг байсан тул ийм шивээстэй байх нь түүнийг чанга эр, мөнгөтэй хүн гэдгийг нь илэрхийлдэг байв. Мөн зарим якуза бүлгийнхээ таних тэмдгийг цээжиндээ шивүүлдэг байсан нь бүлгээ солиход тун хүнд болгодог байжээ. Якуза нар шийтгүүлж хуруугаа тайруулдаггүй. Хуруугаа, ихэнхдээ чигчий хуруугаа тайруулах хоёр л тохиолдол бий. Нэгд, өрөө төлөхийн оронд, эсвэл алдаа хийснээ цайруулж амьд үлдэхийн тулд тайрдаг ба ингэж тайруулсан хурууг “үхсэн хуруу” гэдэг байна. Харин өөрийн хүмүүс, найзынхаа тусын тулд хуруугаа тайруулбал түүнийг “амьд хуруу” гэж нэрлэдэг аж . Нэгэн якузагийн босс байсан хүн авлагынхаа төлөө хуруу тайрахаас татгалзаж “би энийг чинь мөнгө болгож чадахгүй. Надад мөнгө л авчир” гэж хэлдэг байсан тухай яриа бий.
Залуу үеийн якуза нар бусдын анхаарлыг татахаас болгоомжлон эдгээр уламжлалаас татгалздаг болсон гэнэ.
Тэд Японд болон гадаадад юуг хянадаг вэ?
Японд якуза нар энтертайнмент салбарыг хянадаг ба олон гол авьяастан тодруулдаг агентлагууд якузатай холбоотой, тэдгээрийн хяналттай ажилладаг гэнэ. 2011 оны наймдугаар сарын 31-нд Үндэсний Цагдаагийн Агентлагийн дарга “зохион байгуулалттай гэмт хэргийн бүлгүүдээс салахад нь бид энтертайнмент салбарынханд бүх боломжоороо туслах болно” хэмээн олон нийтэд хандан мэдэгдэж байсан удаатай. Ямагучи гуми нь Японы хамгийн алдартай охидын хамтлагийг санхүүжүүлдэг гэсэн яриа бий. Хамтлагийн удирдлага энэ талаар ямар нэг тодруулга өгөөгүй тухай Японы долоо хоног тутмын сэтгүүлд бичжээ. Цагдаагийн мэдээллээр якуза нар барилга, үл хөдлөх хөрөнгө, валют солилцоо, хөдөлмөр зуучлал, IT, санхүүгийн салбаруудад том оролцоотой байдаг гэнэ. Тэд бас Японы цөмийн эрчим хүчний салбарт ихэнх ажиллах хүчийг нийлүүлдэг, Фукушимагийн гамшгийн хорыг арилгах ажиллагаанд маш их нөлөөтэй гэж зарим хэвлэлүүдэд бичсэн байна. Мөн Томохико Сузукигийн “Якуза ба Цөмийн салбар” гэсэн ном ч бий.
Ройтерын мэдээлснээр 2013 онд зарим якуза нар Фукушимагийн цэвэрлэх ажиллагааг хариуцаж байгаа барилгын компаний ажиллагаанд оролцож хууль бус ажиллах хүчээр хангаж байсны төлөө баривчлагдсан байна. Ямагучи гумиг Японы хоёр дахь том хувийн аж ахуй гэж үздэг. Мөрийтэй тоглоомчид гэдэг утгаараа тэд хөрөнгийн зах зээлийг казино мэтээр үзэж дотроос нь мэдээлэл авах аргаар хууль бус ажиллагаа явуулдаг. Тэд Японы үйлчилгээний салбар дахь өөрийн хүмүүсийн (биеэ үнэлэгч, зохион байгуулагч, зуучлагч) сүлжээг ашиглан том компаниудын захирлууд, улс төрчдийн хувийн мэдээллийг цуглуулж түүгээр нь дарамтлах ажиллагаа явуулдаг аж. АНУ-ын эрх баригчид Ямагучи гумиг тив дамнасан гэмт хэргийн бүлэгт тооцож, тэдэнтэй холбоотой бүлгүүд, бизнесүүдийг хар жагсаалтанд оруулж байжээ. Тэд Ази, Европ, Америк дахь салбар бүлгүүдээрээ дамжуулан гэмт хэрэг зохион байгуулдаг төдийгүй АНУ-д хар тамхи, мөнгө угаах ажиллагаа явуулдаг гэнэ.
Тэд хэр их нөлөөтэй вэ?
Якуза Японы эрх баригч намд хүртэл нөлөөтэй. Алдарт якуза Ёшио Кодама Либерал Ардчилсан Намыг анх байгуулагдаж байхад нь санхүүжүүлж байсныг Дэвид Каплан, Алек Дубро нарын “Якуза: Японы гэмт хэргийн ертөнц” номонд дурдсан байдаг. Японы Боловсролын сайд якузагийн компаниас хандив авсан тухай мэдээ тарж байсан. Тэр энэ хэргээ хүлээн зөвшөөрөөгүй боловч сүүлд 180,000 иен авснаа хүлээж буцааж өгч байсан юм. Абэгийн кабинетын гишүүн, Нийгмийн Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн тэргүүн (үүнд цагдаагийн байгууллага ордог) Эрико Яматани мөн якуза нартай нэр холбогдож байв. 2009 онд тэр Зайтокукай бүлгийн гишүүдтэй зургаа авахуулж байсан нь илэрсэн боловч засгийн газраас түүнийг зураг авахуулах үедээ ямар хүмүүстэй байснаа мэдээгүй гэж цайруулж байжээ. Мөн Японы олимпийн хорооны дэд тэргүүн Сумиёши-кай бүлгийн гишүүдтэй авуулсан зураг нь тарахад уг зургийг хуурамч гэсэн мэдэгдэл гаргаж байв.
Сүүлийн үед Якузагийн ертөнцөд ямар үйл явдал өрнөж байна вэ?
Ямагучи гуми наймдугаар сарын сүүлээр хоёр хуваагдсан нь Японд дайн дэгдэхэд хүргээд байна. Хуваагдахаасаа өмнө Ямагучи гуми 72 салбартай байв. Бусад 21 гэмт хэргийн бүлэг одоо хуучныг нь дагах уу, шинэ бүлгийг дагах уу гэдгээ шийдэх гэж байна. Якузагийн нэгэн боссын оршуулгын үеэр. Ингэснээр тухайлбал гурав дахь том бүлэг болох Инагава-кай дотрох салбарууд өөр өөрийн шийдвэрийг гаргаснаар дахин хуваагдахад хүргэж байгаа юм. Хоёр дахь том бүлэг Сумиёши-кай ч ийм зам руу орох төлөвтэй байна. Цагдаагийн мэдээллээр түүний хүчирхэг Кохэй-Икка салбар шинээр үүсч байгаа Кобэ Ямагучи гумиг дагахаа мэдэгдсэн тул хуваагдаж болзошгүй болжээ. Гэхдээ нэг найдах зүйл бол Японы хуулиар якузагийн боссууд нь өөрийн бүлгийн гишүүний үйлдсэн хэрэгт буруутгагдах боломж. 2012 онд нэгэн бүлгийн босс Гото Тадамаса өөрийнхөө бүлгийн хүнд алуулсан үл хөдлөх хөрөнгийн зуучийн гэр бүлд $1.4 саяыг төлж байжээ. Орчин үеийн якуза нарт мөнгө цуснаас илүү чухал. Тиймээс шинэ бүлэг дагагч нартаа бага татварын нөхцөл санал болгосноор хялбархан ялах боломж бас байгаа юм.
Эх сурвалж: CNN
