Өчигдөр орой унтахын өмнөхөн хүүгийн минь ярьсан яриа сэтгэлээс гардаггүй ээ. Орондоо орчихсон байсан хүү маань:
-Ээж ээ би нэг чухал юм хэлэхээ мартчихаж гэж дуу алдан гүйж ирээд ийн ярив. "Ээж ээ би зурагтаар ярихыг нь сонслоо. Манай монголчууд маш их өртэй юм байна. Хүмүүс дэлгүүрт өртэй, дэлгүүр компанид өртэй, компани төрд өртэй, төр улсад өртэй, улс гадаадад өртэй гэж байна. Кинон дээр өртэй хүмүүсийн гэрт дайрч ороод бүх зүйл дээр нь улаан цаас наагаад байдаг биз дээ. Тэгэхээр хүмүүсээс гэрийнх нь хамаг юмыг хураана, компаниас байрыг нь, үйлдвэрийг нь хураана, төрөөс юуг хураадаг бол гэж хэсэг бодсоноо:
-Аан аягүй бол 76 гишүүнийг хураадаг болов уу гэснээ улсаас тэгвэл Монголыг минь, Улаанбаатарыг минь хураах байх аа. Хэрвээ тэгвэл бид яана аа, хаачина аа гэж их л сонин царайлснаа санаа алдав. Хүүгийнхээ царайг хараад миний ч сэтгэл хачин болчихлоо. Үнэндээ өдөр бүр л сонин хэвлэл, зурагт радиогоор Монгол улсын өрийн тухай зөндөө сонсож байсан ч хүү шигээ ийн эргэцүүлж, санаа зовниж байгаагүйдээ өөрөөсөө ч ичих шиг.
Энэ чинь дөнгөж 10 хан настай хүүгийн бодол бас санаа зовнил. Бидний үед бол энэ насан дээр юун төр улсын өр, ард иргэд, эх орныхоо ирээдүйд санаа зовох. Ёстой л тоглож наадах, амттан идэж уух бас гэгээн мөрөөдлөө зүүдэндээ манаж бүгдийг сайн сайхнаар төсөөлж, зурж явдаг цав цагаахан нас…
Хүүгийнхээ яриаг сонсоод би:
-Харин тийм ээ.Манай монголчууд үнэхээр их өртэй байгаа. Хэзээ ч билээ Солонгос улс хямралд ороод өрөө төлж дийлэхгүй болоход ард иргэд нь хамаг үнэтэй зүйлсээ, алтан эдлэлээ төрдөө тусламж болгон өгч, тэрнийг нь гадаадад зарж улс орноо аварсан гэдэг. Тэгэхээр бид одоо хамаг үнэтэй зүйлсээ төрдөө өгөх болох нь. Миний хүү хадгаламжаа өгөх үү гэхэд
-Хадгаламжинд байгаа 18 сая төгрөгөө /1-р ангид байхдаа 1,8 саяыг 18 сая гэж харчихаад тэрнээс хойш үргэлж миний банкинд байгаа 18 сая гэж ярьдаг болсон. Одоо 5 сая гаруй төгрөг байгаа/ өгчихөөд би яах юм. Ямар мөнгөөр их сургуульд орж гадаадад сурах юм. Бас дугуйлангийнхаа мөнгийг яана гэж ирээд бүүр сонин царайлчихлаа. Гэтэл аав нь хажуугаас
-Манай улсын иргэн бүр 16 сая төгрөгийн өртэй гэж байсан. Тэгэхээр миний хүү ч гэсэн улсад 16 сая төгрөгийн өртэй гэсэн үг. Яана даа. Хадгаламжаа өгөхөөс өөр замгүй болох нь гэж тоглотол хүүгийн минь нүдэнд нулимс цийлэгнээд ирлээ. Би хүүгээ өмөөрөн нөхрөө загнахчаа аядан,
– Юу гэж миний хүү хамаг хадгаламжаа өгөх юм. Тэртээ тэргүй манай улс газар доор зөндөө алт эрдэнэстэй. Тэрнийгээ ухаж гаргаад өрөө төлчихдөг байхгүй юу. Миний хүү битгий тийм муухай юм бод. Унтах гэж байхад, аягүй бол зүүдлээд босоод ирэх байлгүй. Одоо унт гэж аргадлаа. Өрөөндөө орж, орондоо орсон хүү минь нааш цааш хөрвөөгөөд нэг л унтах янзгүй. Тэгснээ
– Ээж ээ, Хэрвээ би мөнгөө өгчихвөл улс маань өрөө дарчихаад эргүүлж өгдөг болов уу гэж аяархан асуухад шуудхан хариулах үг аманд орж ирсэнгүй. Дэмий л
-Өгөлгүй яахав дээ. Хүнээс авсан юмаа эргүүлж өгөх ёстой гэхээс өөрийг хэлж чадсангүй. Ямартаа ч хүүд маань хэрэв улсаа өрөнд алдахдаа тулвал хадгаламжинд байгаа мөнгөө өгөөд ч болов аврах хэрэгтэй болох нь гэсэн бодол үлдэв бололтой…
Аравхан настай хүүгийн сэтгэлд төрсөн бодол, санаа зовнил, эргэцүүлэл бас хэрдээ таарсан чухал шийдвэр.
Хэдий өчигдрийн яриа ч гэсэн өнөө хэр сэтгэлээс гардаггүй ээ. Тэгээд албан тоогоор манай улс ямар хэмжээний өртэй байгаа тухай мэдэхээр сонин хэвлэл, интернэтээс мэдээлэл хайлаа.
…Өнөөдрийн байдлаар улсын нийт гадаад өр 21.7 тэрбум ам.доллар болж, 2012 онд 11.6 тэрбум ам.доллар байсантай харьцуулахад бараг хоёр дахин өсөөд байна. Үүний дотор Засгийн газрын өр зонхилох хэсгийг эзэлж байгаа. Засгийн газрын өр өнөөгийн үнэ цэнээр 13.7 их наяд төгрөг. Энэ өр 2012 оноос хойш пуужингийн хурдаар өсч байгаа… гэсэн албаны хүний яриа.
Барагцаалвал монгол улсын иргэн бүр тэр бүү хэл өнөөдөр шинээр мэндэлж буй хүүхэд бүр 730 сая төгрөгийн өртэй болж байгаа юм. Нөгөө хүүгийн минь санаа зовж, олныг бодоход хүргэсэн их өр нь энэ.
Сайхан мэдээ нь "Ernst&Youmg” группээс хийсэн судалгаагаар Монгол улс 306 тэрбум ам.долларын зэс, 128 тэрбумын нүүрс, 62 тэрбумын алт, 30 тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэх төмрийн хүдэртэй. Тэрчлэн фосфор 28, цайр 16, уран 4.1, мөнгө 2 тэрбум ам.доллар гэх мэтчлэн маш их газрын баялагтай аж. Нийт нөөцийг олон улсын судлаач, эдийн засагчид дунджаар 1.3 их наяд ам.доллар хэмээн үнэлсэн байх юм. Монгол улс баян уу баян. Энэ бол маргашгүй үнэн. Тэгсэн мөртлөө 22 тэрбум долларын өртэй. Алт сандайлсан гуйлгачин гэгдэх хочийг Монголчууд зүгээр нэг аваагүй нь эндээс харахад л илт.
Үнэндээ гуравхан сая хүнтэй манай улсын хувьд иргэн бүр сайхан амьдарч болох хангалттай баялаг. Гагцхүү энэ баялагаа ЗӨВ АШИГЛАЖ, ЗӨВ ХУВИАРЛАЖ, чаддаг ЗӨВ ТӨР-тэй байхыг бид хүсч байна. Ийн хүсэх эрх ч бидэнд буй.
Би төр засгаа шүүмжилж, хэн нэгийг буруутгаж бас буруутанг хайх гэсэнгүй. Бяцхан хүүгийн маань өөртөө ахадсан бодол, өөрийнхөө бус улс орныхоо төлөө гаргасан шийдвэр жирийн нэгэн эх хүнийг ийн үзэглэхэд хүргэлээ. Хэдий энэ бүхэн нэгэн үдэш, монголын жирийн нэгэн гэр бүлийн хүрээнд болсон багахан яриа боловч Монгол улсын иргэн бүрийн сэтгэлд, бодолд хонож буй ТОМ АСУУДАЛ болоод байгааг уншигч та бүхэн анзаарч, өөр өөрийнхөөрөө шүүн тугнаах буй за.
Монгол улсын иргэн Н.Энхтуяа
