Төлөөд төлөөд дуусдаггүй нэг өр манайд бий. Яагаав нөгөө Чалкогийн өр л дөө. Таван жилийн өмнө эрх баригчид өмнөд хөршийн компаниас 350 сая ам.доллар зээлж авсан билээ. Тэр 350 сая ам.долларын гуравны хоёр нь УИХ, Засгийн газрын шийдвэрүүд, Сангийн яамны шахалтын үндсэн дээр Хүний хөгжил санд шилжиж, иргэдэд сар бүр 21 мянган төгрөг болж очсоныг ЭТТ-н захирал асан Б.Энэбиш хэлж байсан удаатай. Өдгөө гадаадад нуугдаж байгаа түүний тэдгээр үгсэд үнэн бий л дээ. Нэг ёсондоо МАН, АН-ынхан сонгогчдод амласан амлалтаа биелүүлэхийн тулд 400-гаад тэрбумыг халамж болгоод цацсан хэрэг. Харин тэгж тавьсан өр нь өнгөрсөн жилүүдэд чамгүй асуудал дагуулж ирсэн.
Ямартай л Тавантолгойн ордыг ашиглах гэрээ өнгөрсөн жил ид шатандаа явж байх үед “Чалко”-той байгуулсан гэрээ асуудал үүсгээд амжсан. Гэрээний дагуу бол хөрөнгө оруулагчдад ашиггүй нөхцөл байдал үүсэж мэдэхээр байна гэсэн байр сууриад гарч байсан, дараа нь тэгээд манай улстөржүүлээд хэлэлцээг улстөржүүлээд дуусгасан л даа. Өнөөдрийн тухайд тодорхой байгаа нэг асуудал гэвэл Чалкогийн өр дуусаагүй байгаа юм.
Цанхийн зүүн уурхайгаас олборлосон нүүрсний 35 хувь нь Чалкогийн өрөнд, 65 хувь нь олборлолтын зардлаа нөхөөд явлаа гэхэд, энэ хэмжээгээр тооцоход Чалкогийн өрийг дарахад хоёр жил орчим хугацаа шаардагдаж байгаа. Гэхдээ энэ нь Цанхийн зүүн уурхайгаас гарч ирэх коксжих нүүрс болон зах зээлийн үнээс ихээхэн хамаарна гэдгийг хэлэх эрхмүүд бий. Яг энэ янзаараа бол дараагийн сонгуулиар ч Чалкогийн өрөө тэглээгүй гээд манай нөхдүүд сууж байж чадахаар л даа. Өнгөрсөн хугацаанд бол “Эрдэнэс Тавантолгой” компани уурхайн Зүүн Цанхи болон Баруун Цанхийн хоёр хэсэг дээр нэг метр куб нүүрсийг 6800 төгрөгөөр олборлож, уурхайн аман дээр борлуулалтаа хийн “Чалко”-гийн өрийг төлж ирсэн гэдэг. За харин салбарын нөхдүүдийн хувьд зөрүүтэй мэдээллүүд өгч ирсэн байдаг.
Д.Ганхуяг сайд байхдаа буюу 2 жилийн өмнө хэлэхдээ өнөөдрийн байдлаар зээлийн үлдэгдэл 148 сая орчим ам.доллар байна.2014 оны 4 сарын 1-ний дотор 1.5 сая тн нүүрсээр 90 сая долларын өрийг, 4 болон 5 сард 1 сая тонн нүүрсээр 60 орчим сая долларын өрийг тус тус барагдуулж 2014 оны 5 сарын эцэст бүрэн дуусгахаар төлөвлөн ажиллаж байна гэж байв. Харин нөгөө компанийнх нь захирал Я.Батсуурь 2013 оны 6 дугаар сард хэлэхдээ “-Эрдэнэс Тавантолгой компани анх 2011 онд нүүрс нийлүүлэх Чалкогийн гэрээг Хятадтай хийж, 350 сая ам.долларын урьдчилгаа төлбөр авсан. Одоо 170 сая ам.долларын өр үлдсэн байна. Үүнийг бид нүүрс нийлүүлэх замаар өрөө барагдуулах гэрээтэй. Ингэхдээ 4-5 сарын хугацаанд 170 сая ам.доллартай тэнцэх хэмжээний нүүрс нийлүүлэх бололцоотой. Өөрөөр хэлбэл энэ ондоо багтааж, Хятадын талд төлөх ёстой үлдэгдлээ дуусгах юм.” гэж байсан. Бас болоогүй компанийн удирдлага өрийн хэмжээг 120 сая ам.доллар байна гээд байхад Уул уурхайн яам 148 сая ам.долларын өртэй гэж өчнөөн зөрүүтэй тоо хэмжээ хэлцгээж байсан. Бүхэл бүтэн 28 сая ам.долларын өр хаанаасаа буугаад ирэв ээ гэдэг асуулт яах аргагүй гарч ирж байв. Гэтэл одоо хоёр жил хэдийнэ өнгөрчихсөн байж байдаг. Нөгөөх л Чалкогийн өрөө ярьсан хэвээрээ.
Эх сурвалж: Tumen.mn Э.Тамир
