Архангайг цэнхэр тойрог гэж АН-ынхан хөөрцгөөдөг. Гэхдээ өгсөн амлалтуудаа савангийн хөөс мэт санаж, үлгэрлэж хийхийн оронд популизм хийж байгаа хүмүүсийг Архангайчууд нэг их олон сонгоод байхгүй болов уу. Ер нь бол Архангайн сонгогчид АН-ынханд итгэл сэтгэл нь алдарч, үнэхээр хийж бүтээе гэсэн шижигнэсэн залуусыг сонгохыг зорьж байгаагаа өөр хоорондоо ярих болсныг нутгийн эх сурвалжууд хэлж байгаа юм.
1 дүгээр тойрог
УИХ-ын сонгуулийн 1 дүгээр тойрогт Булган, Ихтамир, Өндөр-Улаан, Тариат, Хангай, Цахир, Чулуут, Жаргалант сумдад МАН-аас НАМЗХ-ны тэргүүн Г.Тэмүүлэн, АН-аас УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг, МАХН-аас н.Цэдэндамба гэсэн хүмүүс нэр дэвшиж байгаа юм.
Г.Тэмүүлэнгийн тухайд улс орны ирээдүйтэй холбоотой чухал хариуцлагатай албуудыг хашиж явсан тэр хэрээрээ хийж бүтээе гэсэн ид эрмэлзэлтэйгээ яваа залуу улстөрч юм. Өндөр боловсрол эзэмшсэн, асуудал гаргалгааг сайн олж хардаг чадвартай түүнийг томоохон улстөрчдийн нэг болно гэдэгт нэг их эргэлзэх хэрэггүй болов уу. Түүнийг зарчимч залуу гэх тодотгол дагадаг. Тэрээр НАМЗХ-ны удирдлагы хувиар “амьдралд хүмүүс боловсролоороо бус хүмүүжлээрээ ялгардаг гэдгийг залуус ойлгох хэрэгтэй. Тухайн шатныхаа намын хороог дэмжиж, нийтийн ашиг сонирхолд захирагдаж ажиллах ёстой гэдгийг гишүүддээ хэлье. Өөрчлөлт, шинэчлэлийг өөрөөсөө эхэлж, аливаа асуудалд хувь хүний өнцгөөс хандах, нам төрийн бус байгууллагын нэр хүндийг унагасан үйлдэлд хатуу хандаж ёс зүй, хариуцлагагүй үйлдэл болгонд хариуцлага хүлээлгэнэ гэдгийг ч сануулах нь зөв болов уу.” хэмээн хэлж байсан.
УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуягийн тухайд Монгол төрийн сайдаар ажиллаж байсан. Гэхдээ хийж бүтээсэн гэхээсээ асуудал дагуулсан зүйлс чамгүй бий. Ядаж л Д.Ганхуяг Уул уурхайн сайдаар ажиллаж байхдаа Чалкогийн өрийн талаар худал зөрүүтэй мэдээлэл хийгээд л сууж байсан. Өнөөдөр нөгөө өр нь төлөгдөөгүй хэвээрээ л байгаа. “Бридж”-ийн гэдгээрээ танигдсан тэрбээр төрийн түшээгээр ажилласан хугацаандаа хийж хэрэгжүүлсэн ажлуудынхаа жагсаалтыг гаргавал тэгтлээ урт хөврөхгүй л болов уу.
МАХН-аас нэр дэвшиж байгаа н.Цэдэндамба гэж нэр дэвшигчийн тухайд дэлгэрэнгүй мэдээлэл хараахан алга байна.
2 дугаар тойрог
УИХ-ын сонгуулийн 2 дугаар тойрог Эрдэнэбулган сумын 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 дугаар баг, Төвшрүүлэх, Цэнхэр сумдад АН-аас УИХ-ын гишүүн Н.Батбаяр, МАН-аас Ё.Баатарбилэг, МАХН-аас Б.Ганцэцэг нар дэвшиж байна.
Н.Батбаяр гишүүний хувьд сүүлийн жилүүдэд хэвийн бус зүйлс цөөнгүй хэлж ярих болсон. Ямартаа л парламентад зэрэгцээд сууж байгаа нөхөд нь хүртэл түүнээс айдаг болсон гэхээр бас л асуудал шүү. Эдийн засагчид, шинжээчид Монгол Улсын өрийн хэмжээг Дотоодын нийт бүтээгдхүүний хэмжээнээс хэдийнэ давсан гэдгийг хэлж ярьж байхад Фортуна Н.Батбаяр гишүүн харин эсрэгээрээ “Монгол улс ямар ч өргүй” гээд сууж байгаа. Гаднаас өр тавихдаа Эзэн Чингис хааныхаа нэр сүрээр хүртэл нэрлэнэ гэсээр байгаад өр тавьж ирсэн тэрээр зөв зүйлд зарцуулаагүй, талаар нэг цацсан мөнгөнийхөө талаар ярихаасаа санаа зовдог юм уу яадаг юм, ямар ч байсан өргүй л гээд чичрээд дайраад байдаг хүн дээ.
МАН-аас нэр дэвшиж байгаа Ё.Баатарбилэгийн тухайд Архангай аймгийн засаг дарга байсан. Хэрэв тэр нутгийн олныхоо итгэлийг алдсан нэгэн байсан бол өдийд ингээд нутгаасаа нэр дэвшээд явж байхгүй байсан биз. Ер нь нутгийнхаа онцлогийг, нутгийн иргэдийнхээ хүсэл сонирхлыг хамгийн сайн мэдэх хүний хувиар юу хийхээ тэр сайн мэдэж байгаа биз ээ.
За харин МАХН-аас нэр дэвшиж байгаа Б.Ганцэцэгийн тухайд одоогоор тодорхой мэдээлэл байхгүй байна.
3 дугаар тойрог
УИХ-ын сонгуулийн 3 дугаар тойрог Өгийнуур, Өлзийт, Хашаат, Хотонт, Цэцэрлэг, Эрдэнэмандал, Хайрхан, Батцэнгэл сумдад АН-аас Р.Гончигдорж, МАН-аас Ж.Мөнхбат, МАХН-аас Н.Тамир нар нэр дэвшиж байгаа юм. Архангайчуудын тухайд Р.Гончигдоржид хэдэнтээ итгэл үзүүлсэн ч, хэрэг дээрээ үр шимийг нь хүртэж гавьсан юмгүй болохоор итгэл нь алдарчээ. Ямартаа л өөрийнхөө өгсөн амлалтуудыг биелүүлж чаддаггүй Гончигоо гишүүн сонгууль болохоор Ардчилсан намынхаа ерөнхий амлалтуудыг хэлж яриад явж байдаг. 2012 оны сонгуульд орохдоо тэрээр “Ардчилсан нам өөрийн мөрийн хөтөлбөр болох Монгол хүн “Хүн шиг амьдаръя, Улс шиг хөгжье” гэсэн уриатай орж байгаа. Ер нь улс төрийн намууд өнөөдөр сонгуульд оролцоход олон түмний үнэлэх үнэлгээ бол өмнө нь юу хийсэн бэ, өмнө нь өгсөн амлалтаа хэрхэн хэрэгжүүлсэн юм бэ гэдэг дээр төвлөрдөг.” гээд “иргэддээ бид Эрдэнийн хувь хүртээсэн” гэж хэлж байсан. Харин энэ сонгуулиар чухам юу хэлэх нь одоо бараг тодорхой болж байгаа биз ээ.
За харин МАН-аас тус тойрогт нэр дэвшиж байгаа Ж.Мөнхбатын тухайд шинэчлэлийн төлөө өнгөрсөн жилүүдэд тодорхой алхмуудыг хийсэн МАН-ын Генсекийн хариуцлагатай албыг хашиж байгаа. Харьцангуй нас залуу ч, түүнд улстөрийн зөв амбиц бий гэдгээ, үг үйлдлээрээ харуулсан. Улс төрийн ууган хийгээд тулхтай хүчний Генсекээр тодорхой хугацаанд ажиллаж, төлөв түвшин байр суурийг илэрхийлж, түмэнд бас өөрийгөө харуулж яваа тэрбээр өнгөрсөн жилүүдэд төрд зүтгэж ирсэн туршлагатай. Улстөр судлаач, нийгмийн ухааны багш мэргэжилтэй тэрбээр УИХ-ын даргын Ажлын албанд зохион байгуулагч, 2003-2004 онд УИХ-ын даргын шадар туслах,Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт референт, МАН-ын дэргэдэх Нийгмийн Ардчилал Монголын Залуучуудын Холбоо /МАСЗХ/-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Монголын залуу үеийн хөгжлийн ассоциацийн ерөнхийлөгч, МАН-ын Удирдах зөвлөлийн дэргэдэх Улстөрийн бодлогын байнгын хорооны дэд дарга, Монгол Ардын Намын төв хэвлэл “Монголын Үнэн” сонины Ерөнхий эрхлэгчээр, 2012 оны 10 сараас МАН-ын орон тооны бус нарийн бичгийн дарга, Удирдах Зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж байгаад Намын Ерөнхий Нарийн бичгийн дарга болсон юм.
Тус тойрогт МАХН-аас нэр дэвшиж байгаа Н.Тамирын тухайд мөн тодорхой мэдээлэл одоогоор алга байна.
Ямартай ч эдгээр нэр дэвшигчдээс харахад энэ удаагийн УИХ-ын сонгуулиар Архангайчууд хийж бүтээх хүсэл арвин байгаа шижигнэсэн залуусдаа их итгэлээ дайна байх гэсэн прогноз давамгайлж байгаа юм.
Б.Тамир
Эх сурвалж: Шуурхай.мн
