Ерөнхийлөгчийн сонгуульд О.Цогтгэрэл даргатай АН-аас нэр дэвшихээр болоод буй Н.Алтанхуягийн үйлдэл нь хууль зөрчсөн гэдгийг хуульчид зэрэг зэрэг батлаад байна. Учир нь 2006 он батлагдсан “Улсын их хурлын тухай хууль”-иар бол УИХ-д наймаас доошгүй суудал авсан нам эвсэл бүлэг байгуулж, улмаар гишүүд хүсэлтээ албан ёсоор гаргасан дагуу аль нэг бүлэгт нэгдэн орж болдог эрх зүйн орчинтой байв.

Харин 2020 онд батлагдсан “Улсын их хурлын тухай хууль”-иар “Бүлэгт зөвхөн тухайн нам, эвслээс албан ёсоор нэр дэвшиж сонгогдсон гишүүд багтана” хэмээн тодорхой заасан. МАН, АН гэх мэт улс төрийн хүчнүүдийн нэр дээрээс өрсөлдсөн гишүүн парламентад орж ирвэл та бүрэн эрхийнхээ хугацаанд тухайн нам бүлэгт харъяалагдахаас аль нэг нам эвсэлд нэгдэн орж болохгүй нь “УИХ дахь намын бүлэгт зөвхөн сонгуулийн үр дүнд.....” хэмээн зааснаас харагдаж байна. Тэр ч бүү хэл “УИХ дах эвслийн бүлэг тарсантай холбоотойгоор цаашид эвслийн бүлгийг нам дангаар дахин бүлэг байгуулж болохгүй” гэх Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр, дүгнэлт ч бий. Уг шийдвэр агуулгын хувьд бүлэг бол зөвхөн УИХ-ын сонгуулийн дараа байгуулагдаж болохыг нэг мөр тогтоож өгчээ. Бүрэн эрх нь хэрэгжээд эхэлсэн бол дунд болон бусад хугацаанд энэ тухай асуудал байхгүй болжээ.

Үүнээс харахад УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг АН-ын бүлэгт нэгдэн орох боломжгүй юм.  Гэтэл Хууль тогтоох дээд байгууллагад олон удаа сонгогдож, Ерөнхий сайдаар заларч байсан нөхөр энэ мэт зүйлээ мэдэхгүйн зэрэгцээ тамга тэмдэггүй намаас нэрээ дэвшүүлээд явж л байх. Гэтэл хувь гишүүн үзэл бодол, өөрийн байр сууринаас аль ч нам эвслийг дэмжих нь хувь хүний асуудал болохоос бүлэгт албан ёсоор нэгдэх, тоог нэмэх хасах тухай эрх зүйн орчин алга. О.Цогтгэрэл ахлагчтай бүлэглэл анхнаасаа л бүтэхгүй байсан. Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын дохио зангаан дор хөдөлж АН-ын хэсэг этгээдийг нэгтгэн албан ёсны тамга тэмдэгтэй С.Эрдэнэ нараас тусдаа хуралдаан зохион байгуулсан. Тиймээс О.Цогтгэрэлийг даргаараа өргөмжлөн Улсын дээд шүүхэд хандсан ч УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэлийг бус С.Эрдэнийг хүлээн зөвшөөрсөн учраас өнөөдөртөө АН гэх айл С.Эрдэнийн атгаж байгаа тамгаар албажих юм.

Үүний зэрэгцээ тэд арга ядсан ажиллагаа явуулсаар байна. Тухайлбал Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчээ баталгаажуулах зорилгоор улсын Ерөнхий аудиторт албан бичиг илгээж сууна. Ийнхүү тамга тэмдэггүй намаас хууль бус нөхөр зүтгүүлэхдээ эрх бүхий инстутиц намаас бус бүлгээс улсын Ерөнхий аудиторт албан бичиг хүргүүлсэн нь инээд болж байна. Инээд гэхээсээ илүүтэй ханиад болох аж. Ийнхүү хий дэмий салхилж байгаа нөхдийн албан бичгээс харахад “УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүд бид Н.Алтанхуягийг нэр дэвшүүлж байгаа тул мөрийн хөтөлбөрийг авна уу” гэсэн байна. УИХ-д суудалтай нам Ерөнхийлөгчид гишүүнээ нэр дэвшүүлэх болохоос намын бүлэг дэвшүүлнэ гэж байхгүй. АН-ын УИХ дахь гишүүд дангаараа АН биш гэдгийг Улсын Дээд шүүх ч тогтоогоод өгсөн.

Тэд С.Эрдэнэ бол манай намд огт хамаагүй хагалан буталгагч хэмээн цоллоно. Гэтэл УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүд бүгд л албан ёсны тамга тэмдэг атгаж байгаа С.Эрдэнээс УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших эрхийн мандатаа авч өрсөлдсөн. Тэгээд ялж, УИХ-ын гишүүн болж, бүлэг байгуулсан. Энэ талаас нь харсан ч тэд үнэхээр АН гэж байгаа бол яах аргагүй С.Эрдэнийн талд багтахаас өөр аргагүй. Уг нь АН-ыг дунд нь хагалах галыг өрдөлцсөн гол хүмүүсийн нэг Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хүртэл нэгэнт тахимаа өгчихсөн байхад эд нар юугаа хийн бусдын доог тохуу болж явдаг юм бол доо.

З.Шатар 

Түмэн.мн