УИХ-ын Хянан шалгах түр хорооноос зохион байгуулж буй “Ногоон автобус”-ны сонсгол өнөөдөр өндөрлөлөө.
Гадаадаас худалдан авсан автобусны техникийн үзүүлэлтийг хянан шалгасан баримтыг түр хороо 31 гэрчтэйгээр шинжлэн судаллаа.
Нийслэлийн нийтийн тээвэрт худалдан авсан автобустай холбоотой шинжээчийн дүгнэлтийг сонслоо. Шинжээч:
-Вьетнам улсаас “Тэнүүн-Огоо” компанийн оруулж ирсэн дунд оврын 100 автобуснаас 99 нь стандартын шаардлага хангаагүй аж. 94 автобусны гэрэл стандартын шаардлагад тэнцээгүй бол 71 автобус утаа их ялгаруулж байжээ. 8 автобусны тормоос муу байсан аж. “Тэнүүн-Огоо” компанийн захиалгаар эдгээр автобусыг Монголд оруулж ирсэн тээвэр зуучийн компани “Хуучин автобус оруулж ирж байна” гэж албан бичиг хүргүүлсэн ч ГЕГ шинэ хэмээн хилээр нэвтрүүлсэн байна. Вьетнам улсад угсарсан хуучин автобусыг шинэ болгож, бичиг баримт бүрдүүлснээр “Тэнүүн-Огоо” 5.6 тэрбум төгрөгийн гаалийн татвараас чөлөөлөгджээ.
Автобус худалдан авахтай холбогдуулж, нийслэлийн ЗДТГ-т 15 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байгуулсан байна. Уг ажлын хэсэг сонсголд гэрчээр оролцон:
-“Тэнүүн-Огоо” компанийн автобусыг шалгаад тэнцэхгүй байна гэдэг асуудлыг нийслэлийн удирдлага болоод Нийтийн тээврийн газрын дарга С.Жавхлантбаатарт мэдэгдсэн. Гэвч С.Жавхлантбаатар дарга “9 дүгээр сарын 1-нээс өмнө автобуснуудыг оруулж ирсэн байх ёстой. Энэ ажлыг саадгүй үргэлжлүүлж байж санхүүжилт авах боломжтой” гэж тайлбарласан. Тиймээс ажлын хэсэг “Автобус шаардлага хангахгүй байна” гэдэг дүгнэлтээ өөрчилж, уг автобусыг оруулж ирэхээр болсон. Тэдгээр автобусыг үзээгүй хэрнээ хүлээн авч болно гэдэг гарын үсэг зурсан гэлээ.
Нийтийн тээврийн газрын дарга асан С.Жавхлантбаатар:
-Засгийн газраас чиглэл өгсний дагуу автобусыг хүлээн авсан. Автобусыг хурдан оруулж ирэх ёстой гэж дээрээс үүрэг өгч байсан. Хэрвээ энэ ажил саатвал санхүүжилт авах боломжгүй болох байсан гэж тайлбарлав.
Том оврын “Skywell” загварын автобус нийт 160-ыг оруулж ирэхээс 55-ыг нь авчран, үйлчилгээнд явуулж байна. Дунд багтаамжийн “Hyundai County” загварын 50 автобус оруулж ирсэн ч нийтийн тээвэрт явуулаагүй байгаа аж. Дизель хөдөлгүүртэй, их багтаамжийн “Daewoo BS106” загварын 600 автобус манай улсад нийлүүлэхээс 100-г нь Монголд оруулж ирээд, 20-ыг нь АТҮТ-д техникийн үзлэг хийгээд үйлчилгээнд гаргаагүй байна.
Нийтийн тээврийн газар автобус худалдан авахаар 2023 онд “Тэнүүн-Огоо”-той хоёр гэрээ байгуулжээ. “Skywell”, “Hyundai County” маркийн автобус худалдаж авах гэрээ хүчин төгөлдөр байгаа бол “Daewoo BS106” загварын автобус авах гэрээг хэсэгчлэн цуцалжээ.
Нийтийн тээврийн газар 2023 оны 6 дугаар сард их багтаамжийн автобус хүлээлцэх ажлын хэсгийг 15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулжээ. Манай улсын стандартад дунд багтаамжийн автобус 20-26 хүний суудалтай байхаар заасан байдаг бол гэрээн дээр 18-аас дээш хүний суудалтай гэж заасан байв. 24-өөс дээш хүний суудалтай шинэ автобусыг импортын татвараас чөлөөлөхөөр УИХ 2022 онд хууль баталжээ. Гэтэл энэ бүхнийг бодолцолгүй, холбогдох бичиг баримтыг судлахгүйгээр автобус худалдан авах гэрээ байгуулсны уршгаар 24-өөс цөөн хүний суудалтай автобус оруулж ирэн, гаалийн татвар төлөх асуудал үүссэн байна. Нэгэнт хилээр оруулж ирсэн тул гаалийн татварыг хотын даргын шийдвэрээр төлжээ.
“Hyundai County” маркийн автобус техникийн 28 үзүүлэлтийн 6-д нь тэнцээгүй.
Уг автобусны шил гэрэл бууруулагчтай, давхар вакум цонхтой байх ёстой байтал хүлээж авсан автобусны шил гэрэл бууруулагчгүй, дан шилтэй, цан арилгагчгүй байв. Халаалтын гурван системтэй байх шаардлага тавьсан атал хоёр системтэй автобус оруулж иржээ. Шат нь намхан байх ёстойг гэрээнд тусгасан ч 30 см-ээс дээш өндөр шаттай байв.
“Daewoo BS106” загварын 20 автобусыг АТҮТ-д техникийн үзлэгт оруулахад 8 үзүүлэлт нь манай улсын шаардсан үзүүлэлтээс зөржээ.
Манай улс дизель “Евро V” мотортой, тэр нь босоо байрлалтай автобус хүссэн ч “Daewoo BS106” автобусных дизель Евро II төрлийн мотортой аж. Урд, хойд тэнхлэг хийн нуман амортизатортай байх ёстой боловч хуудсан нумтай байв. Гэрлийн тусгал нь 10,000-225,000 cd стандарттай ч ойрын гэрлийн тусгал нь 10,000cd-гээс доош байсан аж. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд зориулсан шат, тавцантай, тэргэнцэр байрлуулах зай, бэхэлгээтэй байх ёстой ч аль нь ч байгаагүй. Чиглэлийн дугаар, хаяг харуулах цахим дэлгэцтэй байх ёстой гэж манай улс гэрээндээ тусгасан ч сүүлд нь нэмж хийсэн байжээ.
Ингээд “Тэнүүн-Огоо" компанийн бааз дээр очиж, тэдгээр автобусыг шалгахад, цонх бусад деталийг угсарсны дараа их биеийг нь будсан нь тодорхой болжээ. Бүх автобусыг ингэж будсаныг уг шалгалтаар илрүүлсэн байна. Хойд хаалганы дээд баруун булангийн будаг, дээд шилний гагнаасыг бохир хийсэн. Автобуснуудын цонхыг 0.5-1 см-ийн зайтай хийсэн. Хөдөлгүүрийн зай завсрыг барилгын хөөсөөр битүүлсэн. Доод хэсгийн эд ангийг будсан будаг урссан, будах ёсгүй эд ангиудыг будгаар шүршсэн байжээ.
Сүхбаатарын талбай дээр олон нийтэд уг автобуснуудыг танилцуулсны дараа АТҮТ тэрхүү 100 автобусанд дахин техникийн үзлэг хийхэд ганцхан автобус тэнцэж, 99 нь тэнцээгүй байна.
94 автобус гэрлээрээ, 71 нь утаа, 8 нь тормоосны үзүүлэлтээр тэнцээгүй ажээ. Тухайн автобуснуудын яндангаас ялгарах утаа Монгол Улсад зөвшөөрсөн дээд хязгаараас хоёр дахин их байжээ. ан нь дахин шинжилгээгээр нотлогдсон байна. Стандартын дагуу автобусны арлын дугаарыг урд хаалганы дээд хэсэгт шивэх ёстой. Гэтэл уг автобусных гишгүүр дээр байрласан байжээ.
https://time.mn/uLh.html
