Аж үйлдвэрийн сайд Д.Эрдэнэбат есдүгээр сарын 29-30-ы өдрүүдэд “МАК” компанийн хэрэгжүүлж буй томоохон төслийн ажлын явц болон Дорноговь аймаг дахь үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Д.Эрдэнэбат Ашигт малтмал, аж үйлдвэр, технологийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол-ХБНГУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн хамтарсан ажлын хэсгийн Монгол талын ахлагчийн болон Аж үйлдвэрийн сайдын хувиар ийнхүү бүтээн байгуулалтын ажилтай танилцсан юм. “Ашигт малтмал, аж үйлдвэр, технологийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол-ХБНГУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн хамтарсан ажлын хэсгийн хуралдаан” энэ сарын 15-нд Улаанбаатар хотноо болно.
Энэ талаар Аж үйлдвэрийн сайд Д.Эрдэнэбат “Хуралдаанаар өмнө нь хэрэгжсэн төслийн биелэлтээ дүгнэж, цаашид хамтрах ажлаа ярилцах юм. Өмнө нь дэд бүтэц болон бусад салбарт хамтарч хэрэгжүүлсэн төслийн үр дүн хангалтгүй. Тиймээс цаашид аль салбарт хэрхэн хамтрахаа энэ хуралдааны үеэр нухацтай ярилцаж, зөв томъёолохыг зорьж байна. Энэ хүрээнд гурван үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Монгол Улсын цаашдын баримтлах зарчим бол Германтай технологийн хөрөнгө оруулалт, тэр дундаа ашигт малтмалыг баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрүүдийн эдийн засгийн хамтын үр ашигтай ажиллагааг зөв голдрилд нь оруулах. Үндэсний үйлдвэрүүд, хувийн хэвшил өрсөлдөх чадвар бүхий өндөр технологийг оруулж ирэх эрмэлзэл нэмэгдсэн байна.
Өрсөлдөх чадвар бүхий үйлдвэрийг төрийн бодлогоор дэмжих хэрэгтэй. Хэдийгээр Цагаан суварга бол Эрдэнэтээс гурав дахин, Оюутолгойгоос зургаа дахин бага нөөцтэй орд боловч Монгол төрийн шийдвэр үндэсний компанидаа үлдээж, ашиглуулна гэж гарсан шүү дээ. Өнөөдөр нөхцөл байдалтай газар дээр нь танилцлаа, энэ шийдвэр зөв байсныг та бид харлаа. “МАК” компани ХБНГУ-тай бүтээгдэхүүн нийлүүлэх гэрээ ярьж байгааг бид дэмжих ёстой. Эрдэнэт, Оюутолгойгоос зарчмын хувьд ялгаатай байгааг онцлох ёстой. Өнөөдрийн яригдсан асуудлуудыг хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хамтарсан хуралдааны үеэр ярилцана” гэв. Ашигт малтмал, аж үйлдвэрийн салбар дахь томоохон төслүүдийг төрийн оролцоотой хэрэгжүүлдэг гэх хэвшмэл ойлголт бидэнд бий. Тэгвэл энэхүү улиг болсон ойлголтыг халах жишээ Дорноговь аймагт байна. Тодруулбал, “МАК” компани өөрсдийн дотоод нөөц бололцоондоо тулгуурлан томоохон төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж байгаа нь хувийн хэвшил хэрхэн ажилладагийн илэрхийлэл юм. Аж үйлдвэрийн сайд Төв аймгийн Сэргэлэн сумын нутагт байрлах “МАК” компанийн “Хийт бетоны үйлдвэр”, Дорноговь аймгийн Даланжаргалан суман дахь “Хөх цавын цементийн үйлдвэр”, Дорноговь аймгийн Мандах сумын нутагт хэрэгжиж буй Цагаан суваргын ордын зэс-молибденийн хүдрийг олборлон, боловсруулах төслийн ажлын явцтай танилцсан юм.
Европын “Хесс ААС системс”-ийн технологийг үйлдвэрлэлдээ нэвтрүүлжээ
Монголд сүүлийн жилүүдэд бүтээн байгуулалт эрчимжиж, барилга, байшин олноор баригдах болсон. Энэ бүтээнбайгуулалтыг дагаж барилгын материалын эрэлт нэмэгдэж буй. Тэгвэл энэ салбарын эрэлтийг хангахаар дотоодын үйлдвэрүүд сүндэрлэж байгаагийн нэг нь “МАК” компанийн “Хийт бетоны үйлдвэр”. Тус үйлдвэр ХБНГУ-ын “ТОПВЕРК” группийн “Хесс ААС системс”-ийн технологиор хийт бетоны үйлдвэрийг энэ оны зургадугаар сард ашиглалтад оруулж, Евро стандартын шаардлагыг хангасан “Евроблок” нэрийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлж байна.Барилгын дүүргэгч бусад материалтай Евроблокийг харьцуулахад жин нь ойролцоогоор 50 хувь хөнгөн байдаг аж. Энэ нь барилгын даацыг багасгаж, суурийн зардлыг бууруулан, хөрөнгө оруулалтыг хэмнэснээр барилгын 1 м/кв талбайн үнийг бууруулах боломжийг бий болгодог байна. Түүнчлэн евроблокоор өрлөг хийхийн тулд бетон зуурмаг ашиглах шаардлагагүй төдийгүй тусгай цавуу ашигладаг. Тус үйлдвэр жилд 270 мянган м/куб евроблок үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Цаашид үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг 470 мянгад хүргэж нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөтэй. Өөрөөр хэлбэл, тус үйлдвэр одоогийн байдлаар хоногт 900 м/куб евроблок үйлдвэрлэж байгаа аж. Харин Монгол Улсын жилийн хэрэгцээ 800 мянган м/куб. Дашрамд дурдахад, “Хесс ААС системс” нь дэлхийн 40 гаруй улсад үйлдвэрийн шугамыг угсарч, суурилуулснаас Монгол Улсад байгуулагдсан “Хийт бетоны үйлдвэр бүрэн тоноглогдсоноороо онцлог.
“Хөх цавын цементийн үйлдвэр” жилд 1 сая тонн цемент үйлдвэрлэнэ
“МАК” компани шохойн чулууны ордод геологи, хайгуулын нарийвчилсан судалгааны ажлуудыг 1998 оноос хийж улмаар 108 сая тонн нөөц бүхий ордыг нээн илрүүлжээ. “Хөх цавын шохойн чулууны орд”-ыг түшиглэн жилд 1 сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэрийн зураг төсөл боловсруулах, тоног, төхөөрөмжийг нийлүүлэх ажлыг Данийн “FLSmidth” компани гүйцэтгэж байгаа бөгөөд барилгын ажлын гүйцэтгэгчээр БНХАУ-ын компани ажиллаж байна. Үйлдвэрийн хүчин чадлыг хоёр үе шаттайгаар зохион байгуулж, эхний ээлжинд 1 сая тонн цемент үйлдвэрлэх бөгөөд цаашдаа төслийг өргөтгөх боломжтой. “Хөх цавын цементийн үйлдвэр” нь хуурай аргын технологитой төдийгүй бүрэн автоматжуулсан орчин үеийн дэвшилтэт техник технологийн шийдэл бүхий үйлдвэр болох юм. Үйлдвэр ашиглалтад орсноор 340 гаруй ажлын байр шинээр бий болохоос гадна улс орон нутгийн төсөвт жилдээ 40 орчим тэрбум төгрөгийн татварын орлого төвлөрүүлнэ. Бүтээгдэхүүний өртөг хямд байснаар барилгын салбарын өртөг, зардал буурч, орон сууцны барилгын 1 м/кв талбайн үнийг багасгах боломжтой.
686 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэв
Цагаан суваргын ордын батлагдсан нөөц нь 1.6 сая тонн зэс, 66 мянган тонн молибден. Мөн 16 сая тонн исэлдсэн хүдрийн нөөцтэй. Баяжуулах үйлдвэрийн барилгын суурийн ажил 2012 оноос эхэлжээ. Баяжуулах үйлдвэр нь жилд 14.6 сая тонн сульфидийн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтай байх бөгөөд үүнээс жилд 316 мянган тонн зэсийн, 4.400 тонн молибденийн баяжмал гаргаж авах юм. Одоогийн байдлаар үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж 95 хувь нь хангагдсан төдийгүй дэд бүтэц дээр дотоодын компаниуд ажиллаж байгаа аж.
Төслийн хүрээнд 72 мВт-ын дизель станц барьжээ. Улмаар Дорноговь аймгийн Хатанбулаг, Мандах сумд цахилгаанд холбогдох юм. Төслийн гүйцэтгэл одоогоор 50 орчим хувьтай байгаа бөгөө 2017 оны зургадугаар сард дуусгахаар төлөвлөжээ. Баяжуулах үйлдвэр ашиглалтад орсноор шинээр 1120 хүний ажлын байр бий болж, улсын төсөвт жилдээ 178.7 тэрбум төгрөг төвлөрүүлэх юм. Төслийн нийт хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэг тэрбум 31 сая ам.доллар байхаас 344 ам.долларыг МАК компани дотоодын бололцоонд тулгуурлан шийдвэрлэжээ. Харин цаашид төслийг амжилттай дуусгахад нийт 686 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байгаа юм байна. Үүнийг “МАК” компани ХБНГУ-ын тусламжтайгаар шийдвэрлэхээр ажиллаж байгаа гэв.
Тодруулбал, ХБНГУ-ын Засгийн газар “МАК” компанид баталгаа гаргаж өгснөөр банкаа өөрсдөө сонгож, хөрөнгө оруулалтаа шийдвэрлэх боломжтой. ХБНГУ-аас баталгаа гаргах боломжтой гэсэн хариуг ирүүлсэн бөгөөд шаардагдах ажлууд хийгдэж байгаа гэв. Зэсийн баяжмал ХБНГУ-ын стратегийн бүтээгдэхүүн төдийгүй баталгаа гаргаж өгснөөр“МАК” компани 15 жилийн хугацаанд нийт хоёр сая 250 мянган тонн зэсийн баяжмал нийлүүлэх юм байна. Өөрөөр хэлбэл, жилд олборлож, баяжуулсан бүтээгдэхүүнийхээ 50 хувийг ХБНГУ-д нийлүүлнэ гэсэн үг.
Ямартай ч “МАК” компани хувийн хэвшил хэрхэн ажиллаж, бүтээн байгуулдагийг яриагаараа бус үйлдлээрээ үлгэрлэж байна. Европын техник, технологийг хамгийн боломжийн хувилбараар үйлдвэрлэлдээ нэвтрүүлж, хөрөнгө оруулалт татах шинэлэг хэлбэрийг ч бусаддаа харуулж байна.
Өөрөөр хэлбэл, монголд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн тэр дундаа ашигт малтмал, аж үйлдвэрийн салбарын эцсийн бүтээгдэхүүн Европын зах зээлд гарах үүд хаалгыг нээж,хамтын ажиллагааны эхлэлийг “МАК” компани амжилттай тавилаа. Ашигт малтмалаа түүхийгээр нь экспортлох бус дотооддоо бүрэн боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүн болгон экспортод гаргах нь бидний зорилго. Гадны хөрөнгө оруулалттай Оюутолгойн төсөл, төрийн өмчит Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрээс нөөцийн хувьд бага боловч хувийн хэвшил зориглож хөдөлгөсөн анхны томоохон төсөл, бүтээн байгуулалт бол Цагаан суваргын ордод түшиглэсэн энэхүү төсөл юм. Үндэсний компани хэрэгжүүлж байгаа учраас өгөөж нь монголдоо шингэж, монголчууддаа хүрэх учиртай.
