Монгол Улсын Хөгжлийн Банкнаас авсан зээлээ төлөхгүй байгаа 26 компанийг зарлаж, эдгээр компаниудаас болж банк хүндрээд байгаа талаар мэдээлсэн билээ. Энэхүү асуудлаар “Монгол эм импекс концерн” ХХК-ийн Дэд захирал Б.Мөнх-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Хөгжлийн Банкнаас зээл аваад төлөөгүй гэх 26 компанийн нэрсийг зарласан. Тэдгээр компаниудын дунд “Монгол Эм Импекс Концерн ХХК” бичигдсэн байна. Танайх юунаас болоод зээлээ төлж чадахгүйд хүрсэн юм бэ?

Манай компани Монгол Улсын Хөгжлийн банктай 2018 оны 1 дүгээр сард 5 жилийн хугацаатай 2023 оны 1 дүгээр сард дуусахаар зээлийн гэрээ байгуулсан. Тохирсон хуваарийн дагуу зээл, зээлийн хүүг төлж байсан бөгөөд өнгөрсөн долоо хоногт үлдэгдэл төлбөрөө бүрэн төлж дуусгасан.

Манай компани 2012 оноос “Хатуу тугнагдсан эм болон дуслын үйлдвэрийн шингэний үйлдвэр байгуулах” төсөл хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байгаа юм. Энэ төсөл нь санхүүжилт их шаардагдах томоохон төсөл юм. Төсөл хэрэгжсэнээр дотоодод үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүний нэр төрөл, хангамжийг сайжруулах, цаашлаад үндэсний аюулгүй байдлаа хамгаалах, импортыг орлох төсөл хэрэгжүүлэхээр зорьсон.

Хөгжлийн банкны сонгон шалгаруулалт зарлахад энэ төслөө өгсөн. Банкнаас зээл авахад тавьдаг бүх шалгуурыг давж, Хөгжлийн банк таван жилийн хугацаатай 7.27 тэрбум төгрөгийн зээлийг манай компанид олгосон юм. Юуны өмнө цар тахалтай, эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндэрсэн ч зээлийн гэрээнд заасан хугацаа, хуваарийн дагуу зээл, зээлийн хүүг төлж байсан.

-Тэгэхээр зээл төлөлтөд ямар ч асуудал гараагүй юм байна гэж ойлголоо. Ер нь энэ төслийг хэрэгжүүлэхээр болсон зорилго нь юу байв?

-Монгол Улс эмийн хэрэглээнийхээ 80 хувийг импортоор, 20 хувийг дотоодын үйлдвэрээс хангадаг. Хүнс, эм бол стратегийн бүтээгдэхүүн шүү дээ. Тиймээс дотоодод үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүний нэр төрөл, хангамжийг сайжруулах, импортыг орлох төсөл хэрэгжүүлэхээр зорьсон. Цар тахлаас болж үйлдвэрийн ажил зогсонги байдалд орсон. Гэхдээ компани зээлийн төлөлтөө хойшлуулсан тохиолдол байхгүй.

Монгол Улс дотоодын эмийн үйлдвэрлэл хангамжаа сайжруулах шаардлагатай байгааг цар тахлын үед бид бүгдээрээ харсан, мэдэрсэн шүү дээ. Хөрш орнууд хилээ хаахад амны хаалтаас эхлээд эмийн хомсдол үүсч, шингэн тариа болон чухал зайлшгүй шаардлагатай эмүүд "эмийн сан"-гуудаар “тасарсан”. Түүнчлэн үйлдвэрлэгч улс орнууд хэчнээн гэрээ, хэлцэл хийсэн ч эхлээд улсынхаа дотоодын хэрэгцээгээ хангасны дараа бусад улс руу экспортлох, эм, тариагаа нийлүүлнэ гэсэн зарчим баримталдаг. Тэгэхээр үндэсний үйлдвэрүүдээ бодлогоор дэмжих шаардлага тулгарч байна гэсэн үг.

Монгол Улс эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хувьд гадаадаас бүрэн хамааралтай. Иймд манай компани 2012 оноос эхлээд олон улсын стандартыг хангасан, импортыг орлох эм, эмийн бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэх зорилгоор уг төслийг хэрэгжүүлэхээр тооцоо судалгаа, зураг төслөө боловсруулж, БНСУ, Энэтхэг улсын үйлдвэрүүдтэй харилцаж гэрээ байгуулсан. Одоогоор үйлдвэрийн барилгын ажил явагдаж байгаа. Сүүлийн хоёр жил цар тахалтай холбоотойгоор барилгын ажил, болон тоног төхөөрөмжийг оруулж ирэх ажлууд удаашраад байгаа юм.

-Танай компани энэ асуудлаараа Хөгжлийн банканд хандсан уу?

-Бид албан бичиг хүргүүлсэн. Одоогоор ямар нэгэн хариу өгөөгүй байна. Залруулга хийх болов уу гэж найдаж байна. Эдийн засгийн хямрал нүүрлэсэн энэ хүнд хэцүү цагт манай компани ямар нэгэн зөрчилгүй зээлээ төлөөд явж байхад олон нийтэд буруу ташаа ойлголт өгсөнд харамсаж байна. Манай компани 40 гаруй улсын 80 гаруй томоохон эм, эмийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг компаниудтай харилцдаг.

-Хөгжлийн банкнаас зээл авсан гэх асуудалд УИХ-ын гишүүн асан Б.Ундармаагийн нэр дурдагдаад байгаа. Танай компани зээл авахад гишүүн асан Б.Ундармаагийн оролцоо байсан уу?

-Манай компани 99 жилийн түүхтэй, үүсгэн байгуулагдсанаас хойш тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байгаа Монгол улсын анхны эм ханган нийлүүлэх байгууллага. Монгол улсын 21 аймагт өөрийн салбартай үйл ажиллагаа тогтвортой явуулдаг. Банкнаас зээл авахад ямар шалгуур, шаардлага тавьдаг билээ, тэр бүхнийг нь манай компани хангасан гэж үзээд Хөгжлийн банкнаас зээл олгох шийдвэрийг гаргасан. Зээлийг судлах явцдаа Хөгжлийн банкнаас барьцаа хөрөнгөө нэмэгдүүлэх шаардлага тавьсан. Тиймээс “Монгол эм импекс ХХК” компани “Бишрэлт групп”-д хүсэлт тавьж нэмэлтээр хөрөнгийг нь барьцаалсан. Авсан зээлээсээ хангалттай их хэмжээний үнэлгээтэй хөрөнгийг барьцаалуулсан байгаа. Зээлийг холбогдох дүрэм журамд заасан шаардлагыг хангасны үндсэн дээр авсан. Тиймээс Б.Ундармаагийн оролцоо байгаагүй.

-Та түрүүнд 2012 оноос уг төслийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байсан гэсэн. Тэр үед Б.Ундармаа гишүүн болоогүй байсан байх аа?

-Арваад жилийн өмнөөс л “эмийн үйлдвэрийн төсөл”-ийг бид боловсруулж, хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна. Хөгжлийн банк импортыг орлох том төслүүдэд зээл олгодог. Тиймээс бид Хөгжлийн банканд хандаж, зээл хүссэн юм. Гишүүн асан Б.Ундармаа нь манай байгууллагын үйл ажиллагаанд огт оролцдоггүй, холбоогүй.

-Цар тахлын энэ хүнд үед олон компани үүдээ барьсан. Танайх энэ хямралд хэр өртөв?

-Улсаараа энэ эдийн засгийн хямралд өртөж байна шүү дээ. Бүр дэлхийгээрээ. Мэдээж, цар тахлын хямрал манай компанийг “тойроогүй”. Үйлдвэрээ барьж ашиглалтад оруулах хугацаа хойшилчихлоо. Тээвэр ложистик зогсоод барилгын материалын үнэ эрс өссөн, бас орж ирэхгүй байна. Цар тахлын үед “Монгол эм импекс” нийгмийн хариуцлагын хүрээнд маш ачаалалтай ажиллаж Covid-19 халдварын эмчилгээнд нэн шаардлагатай эм тариануудыг гадаадын үйлдвэрлэгчидтэй гэрээ хийж оруулж ирсэн. Тухайлбал Дэлхий нийтэд Ковидын вакциныг 2021 оны 2-р сард эмчилгээнд хэрэглэж эхэлсэн. Бид шуурхай ажиллаж 2021 оны 3-р сард хамгийн эхэнд ОХУ-аас 20,000 тун вакцин оруулж ирж вакцинжуулах ажлыг эхлүүлсэн. Мөн нийгмийн хариуцлагын хүрээнд Олон улсын байгууллагаас Монголын Улсын Засгийн газарт өгсөн тусламж, дэмжлэгээр ирсэн эм, эмнэлгийн хэрэгслийг барааг хүлээн авах, хадгалах, түгээх ажлыг хариуцаж хийсэн.

Өнгөрсөн хоёр жилд бид их ачаалалтай ажиллаа.

-Танай компани өмнө нь “Элэг бүтэн Монгол” төслийг Засгийн газартай хамтран хэрэгжүүлсэн байх аа?

-Манай компани улс орон даяар хамгийн хүртээмжтэй ажиллаж чаддаг эм хангамжийн ууган байгууллага болохын хувьд ард иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах, өвчлөл, нас баралтыг бууруулах чиглэлээр олон төсөл хөтөлбөрүүдийг тогтмол хэрэгжүүлдэг.

Засгийн газрын санаачилсан “Элэг Бүтэн Монгол” хөтөлбөрийн хувьд төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааны хамгийн үр дүнтэй, ард иргэдэд хүрсэн, эрүүл мэндийн томоохон төсөл, санаачилга болсон гэж үздэг. Манай байгууллага уг хөтөлбөрийг бүрэн дэмжин, хөтөлбөрийн хүрээнд ажиллах Улаанбаатар хотын болон орон нутгийн 300 гаруй эмч, эмнэлгийн ажилтнуудыг АНУ, европын улсуудад сургалтад хамруулах ажлыг өөрсдийн зардлаар зохион байгуулсан.

Монгол улс элэгний “С” вирусийн халдвар, өвчлөл, нас баралтаар дэлхийд тэргүүлдэг. Энэ өвчнөөр амь насаа алдах, эсвэл элэг солиулах мэс заслын эмчилгээг хийлгэж байсан. 2013 онд дэлхий дахинд С вирусийг эмчлэх эмийг нээснээс хойш хоёр жилийн дараа бид уг эмчилгээг өөрийн оронд нэвтрүүлэх ажлыг амжилттай зохион байгуулж, импортоор оруулж ирэх эмийн үнийг бууруулах хэлцлийг гаднын үйлдвэрлэгчидтэй хийж чадсан.

Өөр олон амжилттай хэрэгжсэн төсөл хөтөлбөрүүдийг дурдаж болох юм. Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарт тулгамдсан нэг асуудал нь эрт нярайн эндэгдэл байлаа. Эрт нярайн эндэгдлийг бууруулах төслийг ЭМЯ-тай хамтран хэрэгжүүлснээр 9 мянган орчим хүүхдийг амийг аварсан байна. Хөхний хорт хавдар болон ходоодны хорт хавдрын эсрэг хөтөлбөр хэрэгжүүлж байна. Жишээлбэл, ходоодны хорт хавдрын эсрэг “Эрүүл ходоод хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлээд хоёр жил болж байна. Энэ мэтээр нийгэм рүү чиглэсэн, нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалсан олон төслийг хэрэгжүүллээ.

-Цаашид нийгмийн хариуцлагын хүрээнд ямар ажлууд хийхээр төлөвлөж байна вэ?

-Цаашид халдвар, хавдар болон нас баралтын тэргүүлэх шалтгаануудыг бууруулах зорилгоос гадна эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд рүү чиглэсэн олон томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг санаачлан хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.

Б.Хулан