УИХ дахь Хөгжлийн Банкны хянан шалгах түр хорооноос зохион байгуулж буй “Нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсгол" дөрөв дэх өдрөө Төрийн ордонд үргэлжилж байна.
Хөгжлийн Банкнаас “НВЦ” ХХК-ийн “Хөдөө аж ахуй, шувууны гаралтай бүтээгдэхүүн үйлдвэрийн цогц төсөл”-д 21 сая ам.долларын санхүүжилт олгожээ.
Одоогийн байдлаар 19.37 тэрбум төгрөгийн үлдэгдэлтэй байна. Зээлдэгч “НВЦ” ХХК нь 13 удаагийн гүйлгээгээр 2.7 сая ам.долларыг гэрээнд зааснаас бусад төлбөр тооцоо, хамаарал бүхий этгээдэд хөрөнгө оруулалт, хоорондын тооцоо утгаар шилжүүлсэн. Мөн Хөгжлийн Банкнаас авсан зээлийнхээ 9.7 тэрбум төгрөгийг зориулалтын бусаар ашигласныг дансны хуулгаар нотлогдсон гэдгийг шинжээч хэллээ.
Зээлийн асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнхцэцэг “НВЦ” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч Ц.Баатарбилэгээс асуулт асуув.
-Хөгжлийн Банкнаас зээл авах үед танай компани ХасБанканд 2.6 сая ам.долларын өртэй байжээ. Энэ нь шинээр зээл авахад боломжгүй зүйл. Юунд найдаж Хөгжлийн Банкнаас зээл авах хүсэлтээ гаргасан бэ?
“НВЦ” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч Ц.Баатарбилэг: Таны асуултад хариулахын тулд үйлдвэрлэл эхэлсэн түүхийг танилцуулах шаардлагатай байна. Тухайлбал, манай байгууллага 1998 оноос эхлэн импортын өндөгний бизнес эрхэлж байгаад 100,000 шувууны аж ахуйгаа эхлүүлсэн.
Үргэлжлүүлэн 2011 онд нэг сая толгой шувууны төслийг арван хүний бүрэлдэхүүнтэй нэг жил гаруй хугацаанд бичсэн. Төслийнхөө хүрээнд 20 улсын 30 компанид судалгаа хийсэн. Шувуу тэжээх сүүлийн үеийн технологийг нэвтрүүлье, хөгжүүлье гэсэн боловч тухайн үеийн арилжааны банкууд зөвшөөрөөгүй. Тэгээд бид Германы Хөгжлийн Банктай 2013 онд холбогдож, 25 сая ам.долларын зээлийг манайд олгохоор болсон билээ.
Бид тухайн үед ХасБанкнаас гүүрэн санхүүжилт аваад төслөө эхлүүлсэн байв.
Гэтэл 2013 оны есдүгээр сард Германы Хөгжлийн Банкнаас авах ёстой 25 сая ам.долларын зээл 11 сая ам.доллар болоод буурсан. Шалтгааныг нь тэд тайлбарлахдаа “Танай улсад эдийн засгийн хямрал болох гэж байна” гэсэн учраас 11 сая ам.долларыг авсан.
Төсөл үе шат нь
- 300,000 шувуу, 100,000 дэгдээхэй, дэд бүтэц
- 300,000 өндөглөгч, 100,000 дэгдээхэй
- 400,000 шувуу худалдаж авах байв.
Бид зээлээ аваад эхний үе шатныхаа ажлуудыг 2014 онд бүрэн хийж дуусгасан ч санхүүгийн хямрал эхэлсэн юм. Тэр үед ам.долларын ханшийн зөрүүгийн дарамт байсан уу гэвэл байсан.
Үүний улмаас Монгол Улсын Хөгжлийн Банканд санал тавьсан. Бидний хэрэгжүүлж буй төсөл Хөгжлийн Банкны тухай хуульд заасанчлан Монгол Улсын урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлого дахь импортыг орлох, ажлын байр нэмэгдүүлэх, нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэл бүтээхэд нийцэж байгаа.
2017 оны есдүгээр сард 21 сая ам.долларын зээл авсан. Хоёр үе шаттай зээлийн мөнгө орж ирсэн.
Зээлийн 50 хувь нь төслийн нэгдүгээр үе шатыг дахин санхүүжүүлэх, 50 хувь нь төслийн хоёрдугаар үе шат буюу дөрвөн дэд төслийг санхүүжүүлсэн.
Төв аймгийн Баянчандмань суманд 2013 онд өөрсдийн хөрөнгөөр фермээ бариад ажлаа эхлүүлж, эрсдэлээ үүрсэн юм.
Хөгжлийн Банкнаас авсны дараа хоёр жил зээлийн хүүгийн төлбөрийг төлж, 2020 оноос үндсэн зээлээ төлөх байсан боловч цар тахлаас үүдэн төсөл хоёр жил хойшилсон.
Гэхдээ энэ хугацаанд бид тодорхой хэмжээнд төлөлтөө хийж, үйлдвэрлэл, төслийн ажлаа зогсоогоогүй.
Тухайн үеийн ШӨХТГ-ын дарга, одоогийн БОАЖ-ын сайд Б.Бат-Эрдэнэ намайг өрөөндөө дуудаж “Хүнсний хангамж хүнд байгаа учир үйлдвэрлэлээ зогсоож болохгүй, мөн үнээ нэмж болохгүй” гэдгийг хэлсэн байдаг.
Бид хэлсэн амандаа хүрч хоёр жил шүдээ зуугаад өнгөрсөн. Улмаар 2021 оны арванхоёрдугаар сард төслийн хоёрдугаар үе шатыг бүрэн дуусгаж, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлсэн.
Өнөөдрийн байдлаар 700,000 толгой шувуутай байгаа бөгөөд 50 тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэж байна. Орон нутагт 200 гаруй, Улаанбаатар хотод 300 гаруй ажлын байр бий болгосон.
2022 онд 440 сая өндөг борлуулагдсаныг Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээлсэн. Үүнээс 200 орчим сая өндгийг манайх худалдан борлуулж байна. “НВЦ” нь импортыг 40 хувиар бууруулж, жилд татварт 10 гаруй тэрбум төгрөгийг төлж, хүнсний хангамжид бодит хувь нэмэр оруулаад байгаа юм. Хөгжлийн Банкнаас зээл авч энэхүү төслөө хэрэгжүүлсэндээ манай хамт олон маш их баярладаг, хайрладаг.
Манайхыг зээл авахад улс төрд нөлөө бүхий хүн тусалсан, дэмжсэн зүйл байхгүй. Хэн нэгэнд найдаагүй. Германы Хөгжлийн Банктай харьцсан учраас улсынхаа Хөгжлийн Банканд үнэн учраа хэлж, тайлбарласан. Улс оронд хэрэгтэй, чухал төсөл гэж итгэж найдаад зээлийн материалаа өгсөн. Мөн төслийн нэгдүгээр үе шат хэрэгжсэн байсан учраас бид өөрсдөдөө илтгэлтэй байсан.
