Цахим хэрэглээ бидний өдөр тутмын амьдралыг хөнгөвчлөх, цаг хугацаа хэмнэх зэрэг олон талын ач холбогдолтой ч зарим талаараа цахим хэрэгслийг гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашиглаж байгаа нь та бид хувь хүний мэдээлэл, түүний аюулгүй байдлыг хамгаалж, хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлэх нь тулгамдсан асуудлын нэг болоод байна.

Цахим орчинд үйлдэгдэж буй гэмт хэргийн онцлог нь цаг хугацаа, орон зай, нутаг дэвсгэр үл хамааран үйлдэгддэг. Өөрөөр хэлбэл, та аль улсад оршин суудаг эсэх, байгаа байршлаасаа үл хамаарч цахим төхөөрөмж, хэрэгсэл, сошиал орчинд идэвхтэй байдаг л бол энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болох эрсдэлтэй ба сүүлийн жилүүдэд цахим орчинд үйлдэгдэж буй гэмт хэргийн дийлэнх хувийг Залилах төрлийн гэмт хэрэг эзэлж байна.

Өнгөрсөн 7 хоногт цагдаагийн байгууллагад гэмт хэргийн шинжтэй 673 гомдол, мэдээлэл бүртгэгдсэний 39 нь Залилах гэмт хэргийн шинжтэй байх бөгөөд иргэн хуулийн этгээдэд 369 сая төргөгийн хохирол учирсан нь өмнөх 7 хоногтой харьцуулахад бүртгэгдсэн гомдол мэдээлэл 61 хувиар, учирсан хохирол буурсан үзүүлэлттэй байна.

Тухайлбал:

• Иргэн Д нь “Нөхөн олговорын зээл олгоно” гэсэн фейсбеек хэрэглэгчтэй холбогдож 40 сая төгрөгний зээл авахаар хүсэлт илгээсэн боловч төлбөр, урьдчилгаа зэргээр 14 сая төгрөг шилжүүлж залилуулсан,
• Иргэн Б нь Facebook цахим орчинд үл таних хаягаас Lend.mn аппликейшний зээл авах эрхийг нэмэгдүүлж өгнө гэсэн зарын дагуу нэвтрэх нэр, нууц үгийг авч тус аппликейшнээс 1.520.000 төгрөгийн зээл авч залилсан,
• Иргэн М нь “Миний фэйсбүүк хаягийг хакердаж ойр дотны таньдаг хүмүүсээс мөнгө гуйж мессеж бичээд нийт 2,700,000 төгрөг залилж авсан байна” зэрэг гомдол мэдээллүүд бүртгэгдсэн.

Иргэд цахим орчинд Залилах гэмт хэргийн хохирогч болж байгаа нь дараах шалтгаан, нөхцөлтэй байна. Үүнд:

1. Иргэд нийгмийн сүлжээ хэрэглэгчийн нэвтрэх нэр, нууц үгийг өөрийн нэр, төрсөн огноо, утасны дугаар гэх зэргээр бусад хүн тааж тааварлаж болохуйц хялбар байдлаар үүсгэдэг.

2. Өгөөш бүхий мэдээллийг уншихаар сонирхон дарж нэвтрэх нэр, нууц үгээ алддаг. Жишээ нь: “Буцалтгүй санхүүгийн тусламж үзүүлнэ”, “Гадаадаас илгээмж ирлээ” “Өв залгамжлал болон сугалаанд хожлоо” зэргээр иргэдийг төөрөгдөлд оруулж, амар хялбар аргаар мөнгө олох, өсгөх санаа, сэдлийг төрүүлэхүйц мэдээлэл үнэн зөв эсэх талаар нягтлан судалж үздэггүй.

3. Цахим платформуудыг зохих түвшинд ашиглах мэдлэг дутмаг, хувь хүний амар хялбар аргаар мөнгө олох гэсэн сэтгэл зүйн онцлог, хайхрамжгүй байдал зэрэг нөлөөлж байна.

Та тухайн цахим хаягны ард хэн байгааг мэдэх боломжгүй учраас цахим орчинд түгээгдэж буй аливаа зар мэдээлэлд шүүлтүүртэй хандаж нягталж судлах, урьдчилж ямар нэгэн төлбөр мөнгө шилжүүлэхгүй байхыг анхаарна уу.