Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаас гаргасан шийдвэрийг танилцуулж байна. Өнөөдрийн хуралдаанаар төсвийн хүрээний мэдэгдэлд өөрчлөлт оруулж, энэ жилийн төсвийн зарлагыг 2.3 их наядаар танаж байгааг Тэргүүн шадар сайд Н.Учрал мэдээллээ. Энэ тухай хэлэхдээ "Төсвийн орлогыг 33.5 их наяд байна гэж тооцсон боловч уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ, дэлхийн геополитикийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан бараг 3.3 их наядаар багасаж байна. Үүнийг дагаад төсвийн хүрээний мэдэгдэлдээ өөрчлөлт оруулах ёстой учраас Эдийн Засаг, Хөгжлийн Яам экспортын бүтээгдэхүүнийхээ макро үнийг тодорхойлж Сангийн Яаманд хүргүүлсэн.

Энэ жилийн хувьд орлого 3.3 их наядаар тасарч байгаа учраас зарлагаа 2.3 их наядаар танана.  Үүнийг дагалдуулан төсвийн тэнцлийн алдагдлыг танаж тодотгох шаардлага үүссэн. Айлаар жишвэл тооцоолсон орлого багасаж байгаа учраас төлөвлөсөн зарлагаа бууруулах шаардлага гарсныг ойлгох ёстой.

Эдийн засгийн сорилт хүндрэлтэй нөхцөл байдлыг даван туулахын тулд ачааг ард түмнийхээ нуруун дээр үүрүүлэхгүй, төр өөрөө бүсээ чангалж, хэмнэлтийг өөрсдөөсөө эхэлж байна" гэлээ.

"Үндсэн орлого болох нүүрсний үнэ 39 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна"

Үргэлжлүүлэн Тэргүүн шадар сайд Н.Учрал "Төсөв тодотгохтой холбогдуулан төсвийн хүрээний энэ жил болон 2026 оны мэдэгдэл, 2026-2027 оны төсвийн төсөөллийг Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулсан. Манай улсын эдийн засгийн бүтэц хос хамааралтай. Нэг ёсондоо экспортын орлого, төсвийн орлого аль аль нь уул уурхайн бүтээгдэхүүнээс хамааралтай гэсэн үг. Экспортолж байгаа бүтээгдэхүүн буюу уул уурхайн тэр дундаа нүүрс эдийн засагт чухал нөлөө үзүүлдэг. Бид Хятад руу нүүрсээ экспортолдог. Хэрвээ урд хөршид нүүрсний хэрэгцээ багасвал манай экспортын орлого үүнийг дагаад буурна. Энэ бол зөвхөн дотоод нөхцөл байдлаас шалтгаалаагүйг та бүхэн мэдэж байгаа. Дэлхий дахинд үүсээд байгаа тарифын бодлогууд, худалдааны дайн, Ойрх Дорнодын зөрчилдөөн гэхчлэн дэлхийн геополитикийн хурцадмал байдал нь Монгол Улсын эдийн засагт нөлөөллөө үзүүлж байна. Үүнээс улбаалаад нүүрсний үнийн тооцоолол дагаад багассан. Үндсэн орлого болох нүүрсний үнэ одоогийн байдлаар 39 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна. Өнөөдөр нүүрсний үнэ 71 ам.доллар байгаа. Бид нүүрсний үнийг 80 ам.доллароор тооцоолж байсан нь хэт өөдрөг төсөөлөл. Тиймээс нүүрсний орлого үнээсээ болоод бүхэлдээ 39 хувиар буурсан гэсэн үг. Нүүрсний үнэ буугаад эхлэхээр төдий хэмжээгээр татвар мөн багасаж байгаа. Ялангуяа уул уурхайн салбарт ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн төлөлтөөс гадна нийт хэмжээ нь багасаж байгаа. Үүнийг дагаад төсөв хүндэрсэн, төлбөрийн тэнцэл алдагдалтай болсон. Нэг ёсондоо ам.доллароор ордог нь ам.доллароор гардгаасаа бага болж байгаа" гэлээ

"Орлого 3.3 их наядаар тасарч байгаа болохоор зарлагаа 2.3 их наядаар танаж байгаа"

Мөн "Энэ жилийн төсвийн хүрээний мэдэгдлийг хөндөөд зогсохгүй ирэх жилийн төсвийн хүрээний мэдэгдэлд тодорхой өөрчлөлтийг хийж, тоонуудаа нийцүүлэх шаардлагатай. Дэлхийн зах зээл дээр уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнийг тооцоолдог Блүүмбэрг терминал дээрээс нийт 14 байгууллага үнийн төсөөллөө гаргадаг. Цаашдаа нүүрсний үнэ дэлхийн зах зээл дээр 13-30 хувиар буурна гэсэн тооцоолол гарчээ.  Тийм ч учраас 2026 оны төсвийн хүрээний мэдэгдлийг эргэн харах зайлшгүй шаардлага үүслээ. Дээр дурдсанчлан одоо манай Төсвийн хуулиар "төсвийн орлогыг 33.5 их наяд байна" гэж тооцсон боловч уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ, дэлхийн геополитикийн нөхцөл байдлаас болоод бараг 3.3 их наядаар багасаж байна. Иймд төсвийн хүрээний мэдэгдэлдээ өөрчлөлт оруулах ёстой гэдэг утгаараа Эдийн Засаг, Хөгжлийн Яам экспортын бүтээгдэхүүнийхээ макро үнийг тодорхойлж Сангийн Яаманд хүргүүлсэн. Энэ жилийн хувьд орлого 3.3 их наядаар тасарч байгаа болохоор зарлагаа бас 2.3 их наядаар танаж байгаа. Үүнийг дагалдуулаад төсвийн тэнцлийн алдагдлыг танаж тодотгох шаардлага үүссэн гэсэн үг. Машин техникээр яривал Засгийн газар бараг эко хэмнэлтийн горимд шилжинэ гэсэн үг.  Нэг хүн хийх бололцоотой ажлыг гурван хүн хийдэг байсныг чиг үүргийн шинжилгээ хийж хумьж байна гэсэн үг. Дарга нарынхаа тоог бууруулах бодлого барьж байна гэж ойлгож болно. Энгийнээр хэлбэл найман нэрийн хүнсний дэлгүүр ажиллуулж буй иргэн хоёр бараанаасаа л ашиг олдог байсан бол тухайн хоёр бүтээгдэхүүний үнэ 39, 40 хувиар буурчихаар тухайн дэлгүүр ашиггүй ажиллаж эхэлнэ. Энэ тохиолдолд цаашдаа гурав, дөрөв дэх бараа бүтээгдэхүүнийг зах зээлд илүү эрэлттэй болгохын төлөө ажиллах ёстой. “ Цалин, тэтгэвэр, хүүхдийн мөнгийг хэмнэхгүйгээр давхардал хийдлүүдийг арилгаж, чиг үүргийн шинжилгээнд суурилан олон даргын орон тоог цөөлнө.

Тийм учраас Эдийн засгийн хөгжлийн сайдын хувиар цааш аж үйлдвэрээ дэмжих, нэмүү өртөг, технологийн агуулга шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бололцоог эрж хайх шаардлагатай. Үүнийг дэмжихийн тулд гадаадын хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгож УИХ-д өргөн мэдүүлнэ. Гадаадын хөрөнгө оруулагч нар манайд орж ирж ажиллах эрх зүйн таатай боломжийг нээж өгнө.  УИХ-аар батлагдсан, Засгийн газрын шийдвэрлэсэн төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхээр гаднаас хөрөнгө оруулалт орж ирсэн бол урьсан шигээ хамгаалдаг зарчим руу шилжинэ" гэдгийг мэдэгдлээ