“Өдрийн сонин”-ны 2011-2012 оны дугааруудад “Задарсан засаг дарга нар” гэсэн булан тогтмол ажиллаж байсан байдаг. Уг буланг сэтгүүлч Т.Цогт-Эрдэнэ хөтлөн явуулж нийт 13 засаг даргыг улсын хөрөнгө мөнгө идсэн, дархлагдсан байдлыг илчилсэн гэхэд болно. Тухайлбал “Цадаж ханахаа мэдэхээ байсан Засаг дарга А.Цасчихэр”, Зангарагтай авлигач Засаг дарга Ж.Баянмөнх”, “Хэмжээлшгүй хаан болохыг мөрөөдсөн Хэнтийн Засаг дарга Ч.Эрдэнэбаатар”, “Налайхын Засаг дарга асан Бүдүүний Баяндэлгэр” нарын тухай цуврал нийтлэлүүд хууль хяналтын байгууллагын анхаарлыг татаж байсан.
Үүнээс хойш төр засаг ч солигдож сонинд бичигдсэн 13 засаг даргаас нэг нь ч дахин сонгогдоогүй, албан тушаалд очоогүй юм билээ. Ерөнхийдөө бол МАН-ын “авилгач түшмэлүүд” эрс цөөрч тэдний орыг АН-ын “өлөн цөөврүүд” залгамжилсан гэж хэлж болмоор. Төсвийн хөрөнгийг МАН-ынхан хэмжээ хамжааргатай “иддэг” байсан бол АН-ынхан ил цагаан, бүр булаагаад “идчихдэг” жишгийг Налайх дүүргийн Засаг дарга Х.Болдбаатар гэх эрхэм хийсэн үйлдлээрээ илэрхийлэх боллоо.
Налайх дүүргийн Засаг даргаар өмнө нь ажиллаж байсан Б.Баяндэлгэр, Тамгын газрын дарга асан Г.Лхагва-Очир нар тухайн үед хууль хяналтын байгууллагуудаар шалгагдаж байсан ч тэгсгээд энэ асуудал чимээгүй болж намжсан байдгийг учир мэдэх зарим хүмүүс авлигатай холбож тайлбарлах юм билээ. Үнэндээ Б.Баяндэлгэр, Г.Лхагва-Очир нар тухайн үед завшсан хөрөнгөө нууж яваад, 2012 оны орон нутгийн сонгуульд ялагдаж ажилгүй болсон даруйдаа хамтдаа барилгын компани байгуулж, Налайх дүүрэгт 35 айлын орон сууц барьж Налайхчуудад худалдах болжээ.
Тэднийг Налайхчуудад хувиарлагдсан төсвийн хөрөнгийг албан тушаалаа ашиглаж завшаад дараа нь түүнийгээ орон сууц болгон нутгийн иргэдэд худалдаж хөрөнгөө дахин хэд өсгөх болсон нэдгийг Налайхчууд ярьдаг. Дүүргийн тамгын газрын дарга асан Г.Лхагва-Очир Налайхын постоос Гордок тосгон хүртлэх замын гэрлийн тендэр зэрэг олон тендерийг албан тушаалаа ашиглан өөртөө авч, Эрээнээс өөрийн биеэр очиж авч ирэн суурилуулсан тэдгээр гэрлүүд нь тавьсан цагаасаа хойш нэг нь ч асалгүй өнөөдрийг хүрч эцэсдээ бүгд салж эвдрэн, хүн, машин дээр унахад ойрхон байгааг харж болно.
“Х.Болдбаатар миний юмыг гаргаж тавина гэж намайг дарамтлаад байна” гэж ярьж явсан гэх Г.Лхагва-Очир өмнө нь төсвийн хөрөнгө шамшигдуулснаа нуух гэж Х.Болдбаатарыг хамгаалах нэрээр түүнтэй хамтарч, Х.Болдбаатар ч өөрөө хэргээс мултрахын тулд Б.Баяндэлгэр, Г.Лхагва-Очир нарыг урьд өмнө нь идсэн, ууснаар нь барьцаалж, Б.Лхагва-Очирыг яаран сандран хууль бусаар хурлын дарга болгож, тэд хамтдаа “идсэн ууснаа” цайруулахаар сэтгэл шулуудсан гэж эх сурвалжууд хэлдэг.
Налайхчууд “Б.Баяндэлгэр, Г.Лхагва-Очир нарын луйварчдаас арай гэж саллаа, ийм хүмүүс дахин Налайхчуудын амьдралаар бүү тоглоосой, дахин бүү сонгогдоосой” гэж байтал 2012 оны орон нутгийн сонгуулийн үр дүнд АН-ын Х.Болдбаатар гарч ирээд өөрийн тойрон хүрээлэгч Ч.Одонхүү, Оч.Ганболд, М.Өсөхбаяр, М.Дашхүү нарын хамт “ард түмний тогоотой хоолыг энгэр заам руугаа цутгаж” баригдаад, түүнийгээ хав дарахын тулд өмнө нь “энэ талаар мэргэшсэн” Б.Баяндэлгэр, Г.Лхагва-Очир нарын этгээдүүдийг ч өөртөө татаж хамтарсан нь Налайхчууд “Чонын амнаас гараад Барын аманд орох бус” харин “Бар, Чоно хоёрын аманд” зэрэг ороод байгаатай агаар нэгэн хэрэг болжээ.
Цагаандаа гарсан тэдний урд, хойдох хийгээд нам эвсэл, шинэ хуучин ялгахгүй нийлж аваад төсвийн өмч хөрөнгийг хувьдаа завшиж буй баримтууд нь хууль хяналтынхний гарт нэгэнт очжээ. Тэдний бусармаг хэргээс ганхан жишээг дурьдахад Засаг дарга Х.Болдбаатар, Засаг даргын орлогч Ч.Одонхүү, Дүүргийн иргэдийн хурлын төлөөлөгч бөгөөд Дулааны станцын дарга М.Өсөхбаяр, Төлөөлөгч М.Дашхүү нар үгсэн, эрх мэдлээ урвуулж Налайх дүүргийн тусгай хэрэгцээний газарт ил уурхай ажиллуулж, хууль бусаар олборлосон нүүрсээ дулааны станцад шахаж, 2015 оны нэгдүгээр улиралд 30,0 мянган тонн нүүрс нийлүүлэх тендер авчээ.
Уг нь Налайх дүүргийн иргэд тэднийг сонгохдоо “дүүргээ хөгжүүлж, иргэдээ хүндлэж, тэдний эрх ашгийг хамгаалаарай” гэж итгэл үзүүлсэн байдаг. Гэтэл тэдгээр нөхдүүд иргэдийн итгэл найдварыг хөсөрдүүлж, амьдрахын эрхэнд эрүүл мэнд, амь насаа золиослон байж гар аргаар нүүрс ухдаг байсан Налайхын иргэдийг албан тушаалаар дарамталж, нүүрсний амыг нь булж, тог цахилгааныг нь таслаж, бүгдийг нь зогсоож орлогогүй болгочихоод өөрсдөө ямарч зөвшөөрөлгүй улсын тусгай хэрэгцээний газрыг ухах, ингэхдээ ил уурхай ажиллуулж, түүндээ дүүргийн хот тохижуулахын машин мехнизмыг ашиглаж байгааг юу гэж ойлгох ёстой вэ?
Тэдний энэ мэт хууль бус үйлдлийг мөрөөр хуулийн байгууллагын ажилтнууд нэгэнт орж Байгаль орчинд онц их хэмжээний, дүүрэгт олон тэрбум төгрөгийн хохирлыг давхар учруулсан энэхүү хэрэгт нь Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх газраас 20152….. дугаартай эрүүгийн хэрэг үүсгэн мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулж байгаа тухай мэдээллийг Налайх дүүргийн ИТХ-ын дарга А.Ганболдод албан бичгээр мэдэгдсэн юм билээ.
Нэгэн цагт Францын хаан XVI Людовик “би бол төр” хэмээн өөрийгөө хэт өндөрт өргөмжилж, улсын хөрөнгөөр тансаглаж, хууль ёсыг уландаа гишгэж байсан нь түүнийг түүхэнд хамгийн тэнэг, харгис хаадын жишээ болгон үлдээсэн байдаг. Түүн чиг өөрийгөө “төр” хэмээн итгэж, хууль ёсыг үл тоон уландаа гишгэлж, төр иргэний өмчийг хувьдаа завшихаар улайран зүтгэх албан тушаалтнуудад Монгол төрийн хууль цаазын хүнд буулга байдаг, хэзээ нэгэн цагт толгой дээр чинь буух болно гэдгийг сануулан хэлэхэд илүүдэхгүй бизээ.
Ц.Мөнх
