эсрэгээрээ их, дээд сургуулиуд элсэгчгүй болж мэдэхээр байна. Мэдээж, энэ нь улсын хувийн гэлтгүй ирэх хичээлийн жилд элсэгчдээ хүлээн суугаа их, дээд сургуулиудад таатай сонсогдох мэдээ лав биш. Өөрөөр хэлбэл, улсын, хувийн гэлтгүй дээд боловсролын байгууллага оюутнуудынхаа сургалтын төлбөрөөр санхүүждэг учир элсэгчдийн тоо буурна гэдэг нь их, дээд сургуулиудад эдийн засгийн хямрал нүүрлэж мэдэх ноцтой мэдээ юм.

Энэ нь цаашлаад улс орны хөгжил, хөдөлмөрийн зах зээл дээр сөргөөр нөлөөлөх учраас боловсролын салбарынханд ч бас анхаарал татсан чухал асуудлын нэг болоод байна.

Магадгүй, зарим сургуулийн захирлууд гайхаж байж болох. Тэгвэл БСШУЯ-аас гаргасан сүүлийн үеийн статистик мэдээллийг олж хараарай гэж зөвлөх байна. Энэ мэдээллээс та өнгөрсөн хичээлийн жилээс эхлэн их, дээд сургуульд орох элсэгчдийн тоо үнэхээр буурч байгааг олж харах болно. Ялангуяа сүүлийн гурван жилийн байдлаас харахад улсын хэмжээнд элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгөхөөр бүртгүүлсэн сурагчдын тоо 5-13 мянгаар буурсан үзүүлэлттэй байна. Шуудхан хэлэхэд, энэ нь зарим хувийн сургуульд элсэгч олдохгүй гэсэн үг юм.

ЭНЭ ЖИЛИЙН ЭЛСЭГЧИД УЛСЫН СУРГУУЛЬД “ШИНГЭНЭ”

Өнөөдөр улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 101 их, дээд сургууль, коллеж бий. Өмнөх хичээлийн жилүүдэд улсын сургуульд тэнцээгүй элсэгчид хувийн сургууль руу “гулсаж” болдог байсан. Харин энэ жилийн хувьд, энэ нь хоосон горьдлого тээхээс өөрцгүй байна. Өөрөөр хэлбэл, 101 их, дээд сургууль гэдэг бол элсэгчдээсээ хол давсан тоо юм. Жил бүрийн элсэгчдийг харж байхад, дийлэнх нь улсын сургууль руу хошуурдаг. Харин хувийн сургуулийн босго алхаж чадахгүй зарим нь хувийн сургуульд шингэдэг. Одоогоор манайд улсын гэх тодотголтой, төрийн өмчийн 16 сургууль байна.

Хувийн хэвшлийн 80 сургууль үйл ажиллагаа явуулж байна. Элсэгчдийнхээ тоогоор Анагаахын шинжлэх ухааны их сургууль, Монгол Улсын их сургууль, Монгол Улсын боловсролын их сургууль, Хөдөө аж ахуйн их сургууль, Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль тэргүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, тухайн жилд Ерөнхий боловсролын сургууль төгсч байгаа төгсөгчдийн дийлэнх нь эдгээр сургуульд “шингэдэг”.Үлдсэн нь хувийн сургууль руу алхдаг. Гэтэл энэ жилийн хувьд, ердөө 19 мянга гаруй хүүхэд 12 дугаар ангиа төгсөнө. Элсэлтийн шалгалтын оноо нь боломжийн бол бараг бүгдээрээ улсын сургуульд “шингэнэ”. Хувийн сургуульд орох хүн бараг олдохгүй нь.

ЭЛСЭГЧДИЙН ТОО 14700-ООР БУУРЧЭЭ

Харин одоо жаахан тоо бодож, тооцоо судалгаа харъя. Ерөнхий боловсролын сургуулийг жил бүр 30-39 мянган хүүхэд төгсдөг. Өмнөх оны төгсөгчидтэй нийлээд жилд ойролцоогоор 43 мянга гаруй хүүхэд элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгдөг. Гэтэл сүүлийн гурав, дөрвөн жилд оюутан болж, улсын хөгжлийг түүчээлэх элсэгчдийн тоо буурч байгааг дараах тоо баримтаас харж болно.

2012 онд улсын хэмжээнд 39 мянга 200 гаруй сурагч ерөнхий боловсролын сургууль төгсжээ. Элсэлтийн шалгалт өгөхөөр 43 мянга 87 сурагч бүртгүүлсэн байна. 2013 онд 43 мянга 864 хүүхэд шалгалт өгсөн байна. Үүнээс харахад 2012-2013 онд элсэгчдийн тоо 770-аар өсжээ. Харин сүүлийн хоёр жилд огцом буурсан байна.

2014-2015 оны хичээлийн жилд 11 дүгээр ангийг 34 мянган хүүхэд төгссөн байна. Өмнөх оны төгсөгчидтэй нийлээд 38 мянган хүүхэд элсэлтийн шалгалт өгөх хүсэлт гаргажээ. Харин энэ жилийн хувьд 12 дугаар ангийн тогтолцоонд шилжсэн анхны төгсөгчид их дээд сургуульд элсэн орох онцлог жил. Өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад ерөнхий боловсролын сургуулийг хамгийн цөөхөн буюу 19300 сурагч төгсөж байгаа хачирхалтай жил. Энэ жил өмнөх оны төгсөгчидтэй нийлээд ердөө 25813 шалгуулагч шалгалт өгөхөөр бүртгүүлжээ. Үүнээс харахад сүүлийн хоёр жилд их, дээд сургуулийн босго алхах элсэгчдийн тоо 12 мянгаар, ерөнхий боловсролын сургууль төгсөгчдийн тоо 14 700-оор буурчээ.

ӨНӨӨ ЖИЛИЙН ЭЛСЭГЧИД 1997 ОНЫХОН БУЮУ ТӨРӨЛТ БАГАТАЙ ЖИЛИЙН ХҮҮХДҮҮД

Харин одоо элсэгчдийн тоо яагаад буурч байна вэ гэдэг асуултад хариулт хайя. Манай улсын хүн амын өсөлт бууралтын талаарх тоон мэдээллийг сонирхвол 1990 оноос эхлэн 2006 он хүртэл төрөлт буурсан үзүүлэлттэй байна. Тухайлбал, 1980 оны дундуур төрөх насны эмэгтэй зургаан хүүхэд төрүүлж байсан бол 1985 онд таван хүүхэд төрүүлж байсан байна. Харин 1990 он гарсаар төрөлт буурч, 1997 онд олонх нь 2-4 хүүхэд төрүүлдэг болжээ.

Тэгэхээр энэ жил 12 дугаар анги төгсөж буй хүүхдүүд бүгд 1997 оныхон буюу төрөлт багатай жилийн хүүхдүүд. Тиймээс хүн амын өсөлт ингэж доошилсон нь өнөөдрийн элсэгчдийн тоо буурах гол шалтгаан болж байгаа аж. Харин алтан гахай жилээс хойш төрөлт нэмэгдсэн үзүүлэлттэй байна. Тиймээс ирэх хичээлийн жилд БСШУЯ-наас баталсан элсэгчдийн хяналтын тоог төрийн өмчийн сургуулиуд нь шингээчихвэл ирэх хичээлийн жилд зарим их, дээд сургууль хаалгаа барьж мэдэхээр байна.

Б.Энхтуул

 Эх сурвалж: Зууны мэдээ

BOLOD.MN