Үйлдвэрлэл дагнасан Сэргэн мандалт группыг үүсгэн байгуулагч Б.Төмөрчулуун Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчийн хуралд хоёронтаа сонгогдсон. Гэхдээ сүүлийн үед түүнийг МАХА үзэл санааг санаачлагч, дэлгэрүүлэгч гэдгээр хүмүүс илүүтэй таних болжээ.
-МАХА үзэл санаатай монголчууд гээд та чамгүй удаан хугацаанд ярилаа. Энэ үзэл санааг чинь өнөөдөр ойлгоогүй, учрыг нь олоогүй хүмүүс олон бий. Монголчуудыг сэргэн мандуулна гэж байгаа энэхүү үзэл санаа бүрэн нутагшиж чадаж байна уу?
-МАХА буюу Монголоо гэсэн амин үзэл санаа өнөөдөр томъёоллын болон бойжилтын түвшинд байна. Монгол нутагт нутагших, өрх бүрт хүрч цэцэглэх сайхан ирээдүй ойртсоор байна. МАХА гэдэг нь Монголчуудын Амьдрах Хүч нь Агуу хэмээх бие, хэл, сэтгэл гурвын хамгийн энхтайван ч үзэл санаа юм. Улбаа гарвал нь Монгол, Монголчуудын сэргэн мандах суурь үзэл санаа. Тиймээс МАХА үзэл санааны эхлэл нийгэмдээ тодруулбал хөрсөндөө зөв бууж байгаа. Монголчууд монголоороо л байя, амьтайгаа л байя, МАХА л байя, хүчирхэг л болцгооё гэж байна. Монголчуудын улбаалсан түүх нь хүчирхэг болохоос өнөөдөр хүчирхэг биш гэдгээ бид мэдрээд байна. Тиймээс монголоороо байж хүчирхэг, агуу улс болъё гэдгийг монголчууд зөнгөөрөө мэдрээд байна. МАХА үзэл өнөөдөр нэр томъёоллын төдий байгаа ч монголоо гэсэн амин суурь үзэл санаа юм гэдгийг өнөөгийн залуучууд илүү ихээр хүлээн авч хэрсүү сууж байна.
Харин Ахмадууд нь тэгмээр дээ. Одоо л монголоо бодохгүй бол хэзээ бодох юм. Монголоо гэсэн үзэл байсан юм. Айл хөрш амь нэгтэй, саахалт айл садан төрөл болж байсан юм. Монголчууд нэгэндээ ялгамжаа нь үгүй ханддаг байсан юм шүү. Хөрөнгө мөнгө, албан тушаал, зүс царай ялгахгүй хандаж байсан. Энэ яваа насандаа монголоо гэсэн ийм үзэл санаагаар хойч үеийнхэн хүмүүжих, МАХА үзэл дэлгэрэх цаг болмоорсон гэж хүлээн авч байна. Буурайчуудын цал ухаан дэлгэрч таараагэж баярлаж хүлээж авч байна.
Дунд үеийнхэн элдэв гарвал зүйлээс залхсан болохоор хүүхдүүдээ МАХА үзэлтэй болгомоор байна. Хүүхдүүд минь өсөх бага наснаасаа монгол хэлээ сурч яруу сайхан ярьж бичдэг болох хэрэгтэй байна. Монгол ахуй өөрөө аугаа учраас МАХА чухал үзэл санаа гэж дэмжиж байна. Хүүхдүүдээ 13-ны жил гарсны дараа гадаад хэл соёл, зан заншлыг судлах хэрэгтэй. Бид золиос болсон болохоор хүүхдүүдээ монгол ухаанаар хүмүүжүүлнэ гэж байна. Зарим нь би өөрөө ч монгол ухаанд шамдая гэж байна.
Тэгэхээр МАХА үзлийг ахмад үе баярлаж хүлээж авч байгаа бол дунд үеийнхэн санааширч өөртөө шүүмжлэлтэй хандаж хожмын хожоотой гэж хүлээн авч байгаа. Харин залуу үе талархан баярлаж хүлээн авч байна.
-Монголд амьдрал алга гээд гадагшаа гарахын хүслэн болсон, эх орнодоо эргэж ирэхгүй байгаа олон монголчуудад МАХА үзлийг ойлгуулах хэрэгтэй юм байна?
-Миний ойрын садангийн хүн АНУ-д 10-аад жил амьдраад ногоон паспорттой болоод эх орондоо ирсэн. Гэтэл ойд төөрсөн сармагчин лугаа адил гэдэг шиг эх орондоо ирээд амьдрах аргаа олохгүй, таних мэдэх хүнгүй, газаргүй болтлоо төсөөрсөн байх юм гэнэ. Үеийнх нь найз нөхөд овоож оцойтол хөрөнгө мөнгө хурааж хуримтлуулаагүй ч гэсэн тохитой өнөр өтгөн амьдралтай, ажилтай сайхан амьдарч байна. Гэтэл би АНУ-д амьдрах эрх авахын тулд олон жил нойр хоолоо умартан хөдөлмөрлөж, эх орон элгэн садангаасаа холдож лизингийн төлбөр төлөхийн төлөө ажилласан. Том гүрэний эдийн засгийн заль нь эхнэр хүүхдээс бусдыг нь лизингээр өгч байна. Тэгэхээр мөнгөнөөс мөнгө, зээлээс зээлд явж байна. Өнөө маргаашаа болгож явсаар байтал нас явсан байна. Эргээд хартал тойруулж суух олон үр хүүхэд гаргаж чадсангүй насан өндөр ээж минь асаргаанд ортлоо доройтож аль ч учраа олохгүй Би Америк буцлаа хэмээн харамсаж ярьж байсан. Монголчууд сэтгэл зүрхэнд МАХА буюу монголоо гэсэн сэтгэл, үзэл санаа байсаар байдаг юм байна. Гадаадад 7, 8 жил болохоор цэргийн хугацаа дууссан мэт эх орноо санаад сэтгэл гэгэлзээд ирдэг гэж хэлж байсан. Монгол орон монголчуудын хүчирхэгжин хөгждөг улс болохоос ясаа тавих гэж ирдэг газар биш гэдгийг хилийн чанадад байгаа монголчууд бүгд мэддэг. Яагаад гэвэл зүрх сэтгэлд нь МАХА үзэл оршсоор байдаг.
-Та МАХА үзэл гэдгийг нэлээд хэдэн жилийн өмнөөс эхлүүлсэн гэж байсан. МАХА үзэл санаагаар хамгийн их амжилт гаргасан нь хүмүүсийг хэлээч?
-2007 .07.07 хэмээх алдарт өдрөөс МАХА үзэл санаагаа ярьж эхлүүлжээ. Анхны үр дүнгээ би боксчдоосоо олж харсан. Илүү Илүү Үйтүмэн ч чин сэтгэлээр бидний МАХА санхүүгийн дэмжлэгээр Монгол түмэндээ сайхан сургамжилсан хүн юм. 2008 оны олимпийн жилээр боксын тамирчидтай уулзаж яриа хийхдээ “Та нарын нас, жин, нуруу, хамар, царай зүс, харц адилхан. Өөр юм нь хонин бор нүдтэй, улай бутарсан хацар, шөрмөслөг, сэтгэлийн тэнхээтэй, зорьсондоо хүрдэг. Монголчууд манжийн дарлалд 200 жил дарлагдсан гэдэг. Бид энэ дарлалаас өөрийн хүчээр, хүчирхэг оюун ухаанаар босч ирсэн гэдгээ хятадын нутаг дэвсгэр дээр одоо л харуул. Дайнд орж байгаа юм шиг л зод” гэсэн. “Тамирчид энэ үгийг сонсоод мөнгө, бэлтгэлийн хувцас чухал биш юм байна. Хамгийн гол нь жингээ барьж, бэлтгэлээ сайн хийгээд олимпийн дэвжээнээс медаль авчирах хэрэгтэй гэж зүтгэсэн. Олимпийн тэнгэрт төрийн дууллаа эгшиглүүлнэ, Монгол эх орон минь гэж бодохоор төрийн дууллын үгийг нь маш хурдан цээжилсэн, хүч тамир, сэтгэлийн тэнхээ сэргээд ирсэн” гэж тамирчид маань дараа нь хэлж байсан. Дан яриа ч биш олимпийн эрх Алматагийн тэмцээний зардлыг чамлахааргүй санхүүгээр Сэргэн Мандалт Групп дэмжсэн.
Манай Оюун ухааны академийн хүүхэд залуучууд дэлхийн дэвжээнээс алтан медалийг үйлдвэрлэж байна. Эх орноо төлөөлж очоод хэдэн тоог төвөггүй цээжлээд төрийнхөө далбааг мандуулаад медалийг бөөндөж байна. Мөн МАХА үзлийг хамгийн ихээр дэлгэрүүлж, дэмжиж байгаа хүмүүс бол уяачид. Монгол эр хүний ноён нуруу, үг даах чадвар, жинтэй сайхан үг, жинхэнэ тос даасан голоо цохидоггүй гэгддэг монгол чанар уяачдад байна. Уяачдыг хараад хүн уяач болдоггүй ухааждаг юм байна. Монгол Ахуйгаа олж хардаг хүн ухаажихаараа үйлдвэр байгуулдаг, хөдөлмөрлөх хүсэл нь оргилдог. Монголоо гэсэн үзэл санаа үйлдвэрлэгчдэд их ойрхон тусдым байна.
Тэгэхээр үйлдвэрлэгчдийг МАХА үзэлтнүүд гэж ойлгож болох нь ээ?
-Болно болно. Эх ундарга нь Монголчуудын амьдралаас өөрөө аяндаа ундарч байна.
МАХА үзэл санаа үйлдвэрлэгчдээс гадна салбар бүрт байгаа. МАХА үзэлтэй хүмүүс хийе бүтээе гэсэн чин хүсэлтэй байдаг . Тэгэхээр манай үйлдвэрдлэгчид нэгнээ дэмжиж нэгдэж байна. Урд, хойд хөрш байхгүй, дэлхийд ганцаараа гэж бодоод зөвхөн үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг болъё. Ингэж бодоод хэрэглэхээр их өег байдаг юм байна. Ийм хэрсүү зан МАХА-чуудад элбэг дадал болсон байна.
МАХА үзэл санаатай улстөрчид уул уурхай гол биш юм байна. Үйлдвэрлэлийг дэмжэе. Цөөн тооны ордыг эргэлтэд оруулж дэлхийд жишиг болсон ногоон уул уурхайг хөгжүүлье гэж байна. МАХА зэл санаатай эдийн засагчид нь дэлхийн эдийн засаг гэдэг бол будан манан гэсэн үг. Энэ манан буданд төөрөхгүй байх ёстой. Хүн чанар, төгрөг, монгол хүний гараар үйлдвэрлэн сэтгэл шингэсэн бүтээгдэхүүний ханш өндөр байх ёстой. Ханш гэдэг нь зөвхөн төгрөг долларын хоорондын харьцааг хэлдэггүй юм. Монгол амьдралын ханш чанарыг сайжруулъя гэдэг өргөн утгаар нь хүлээж авцгаая.
Улстөр сонирхогчид нь их л усан амлаж байгаа юм байна гэж өөрсдийгөө зэмлэж байна. Ам алдвал барьж болдоггүй гэдэг алтан зарчмыг барьж ажиллах ёстой гэж байна. Улс төрийн амьдралд 25 жил их хугацаа. Энэ хугацаанд Монгол улс засарвал засармаар, гоорвол гоормоор, шартсан бол тайлагдмаар юм. Яагаад учир нь, үзүүр нь олдохгүй орооцолдсон утас шиг аалзны тор болсон юм. Хөхрөн цэлийж байдаг улсыг Монгол орон гэдэг юм. Тэмээн жин хөвөрч байвал миний өвөө гэдэг, сүүн цацал цайрч байвал миний эмээ гэдэг юм. Хүүхдүүд гадаа тоглож, хөгшчүүд нь нарлаж суудаг орныг миний монгол орон гэдэг юм. Энэ МАХА судрын заалт хэллэгт тааруулж улс орноо удирдаач гэж байна.
Өнөөдөр Монголоо гэсэн үзэл санаа үйлдвэрлэгчдэд илүү төрдгийг амьдрал дээр харуулж байна. Хөдөлмөрт чанагдсан хүмүүс байгаа учраас МАХА үзэл санаа хөгжих, цэцэглэх хөрс суурь тэнд илүү байна. Дараа нь оюутан залуус байна. Оюутан залуусын өмнө тулгараад байгаа төгсөөд хаачих вэ, Ажлын байр бэлэн байна уу гэсэн эсрдэлтэй тулгарч байна. Энэ эрсдэлээ удирдаж байж давдаг гэдгийг яриад ойлгуулаад өгөхөөр нүд нь сэргээд ирдэг. Гэтэл өнөөгийн улстөрчид эрсдэлийг нь айдас болгож сэтгэлийг нь мохоож байна. Тэгэхээр хүүхэд залуучуудад идээдүйд учирах эрсдэлээ удирдаж сургахад хамгийн чухал гэдгийг сургаад өгөх хэрэгтэй. Эндээс л залууст Монголоо гэсэн МАХА үзэл бий болно. Жир хүмүүс хүлээн авна гэдэг жин дарах үзэл л гэж ойлгож байгаа. Дарга нарт заавал ойлгуулах албагүй.
МАХА судар удахгүй хэвлэгдэнэ гэж байсан. Хэзээ хүмүүсийн гар дээр очих вэ?
-МАХА судрын тухайд, МАХА судраас нэг хэлц өгүүлбэрээр жишээ аваад ярилцая.
Хөлд орсон унаган нутаг минь Монгол
Хэлд орсон уугуул аялгуу минь Монгол
Хэнээс ч үл хамаарч өмөлзөх нутаг минь Монгол
Хэнтэй ч хуваалцахгүй. # МАХА судраас
Энэ хэллэг, аялгуунаас харахад монголчууд монгол бүсгүйгээ харийн хүнд алдахаас харамлаж байна. Нидерланд гэдэг улсад цаасан дээр компани байгуулчихаад эх орны минь баялгийг хамаад байгааг мэдээд харамсаж харамлаж байна. Гэтэл төр засаг нь гадаадын хөрөнгө оруулалт гээд бөхөлзөөд, байдгаа бариад байна. Хэрсүү МАХА үзэлтэй монголчууд гадныхны өмнө сөхөрч, баялгаараа туйлуулж байхаар өөрсдөө хөдөлмөрлөе. Зовбол зовно биз. Гэлээ гээд дайнд орсон дайны зовохгүй биз гэж байна. Улстөржсөн залуучуудыг болдог бол тамир суулгахын тулд цэрэгт явуулмаар байна. Гэхдээ үйлдвэрт ажиллуулж, хөгжлийн цэрэгт явуулах юм шүү. Охидыг элгэмсэг даруу, ухаалаг болгох хэрэгтэй. Тэнэмэл зантай биш гэр амьтай охид их чухал юм байна.
Энэ мэт МАХА үзэл бодлоос урган гарсан анхааран авлага, санамсаруудыг тэмдэглээд яваад байгаа. Удахгүй МАХА үзлийг дэлгэрүүлсэн хэлц, анхааран авлага, санамсар шингэсэн шимт үгсээрээ судар хэвлүүлж 10989 өрх айлд хүндэтгэлтэйгээр хүлээлгэн өгч хадгалуулна. Судар гэхээр шашинтай холбож огт ойлгож болохгүй. Торгон хавтастай, МАХА үзлийг дэлгэрүүлсэн Монгол хүний нандин бүхэн нинж шингэсэн болохоор хүндэтгэл үзүүлэн “СУДАР” хэмээн нэрлэв. Энэ судрыг уншсан Монгол хүн бүр үр ачдаа сургааль болгон хэлдэг. Эргүүлж харсан уншсан залуус хэрэгтэй зүйлсээ мэдэж авна. Тогтуун уншиж тунгаан бодож л чадвал ач тус, шимээ өгнө. Өнөөдөр МАХА үзэл санаа дэлгэрэх цаг үе нь ирсэн байна. Зүйрлэж хэлбэл галаа түлээд өрхөө татаж байгаа айлтай зүйрлэж болохоор болсон.
Ер нь МАХА үзэл байхгүй, ярихгүй салбар байхгүй гэж болно. МАХА уулзалт бясалгал, МАХА сургалт, МАХА хөдөлгөөн, МАХА хүнс, МАХА хэмнэлт, МАХА арга хэмжээ гэх мэт дэлгэрүүлэх бүхий л зарчмаар мачийна. Оньсон тоглоом бүгд МАХА . Ардын зам буруугүй. Тэр ч битий хэл хотыг төлөвлөхөд ч МАХА үзэл санаагаар хандаж усыг чухалчилан амьдралын төлөвлөлгөөтэй хийнэ. Монголоо гэсэн үзэл санаа биднийг тамир суулга ж хүчирхэг болгоно. Манай ирээдүй болсон залуучууд дахин цэнэглэгддэг бартерей шиг болмоор байна. Монголоороо байж, Монгол орныхоо төлөө эрч хүч, зүрх сэтгэлээ зориулах хэрэгтэй. Одоо цагт Монголоос өөр юу ч чухал биш.
Үйлдвэрлэгчид, залуус, иргэд МАХА үзлийг сайнаар хүлээн авчээ. Тэгвэл өнөөдөр улс орноо удирдаж, бодлого барьж байгаа улстөрчид хэрхэн хүлээн авч байна. Тэднийг улс орноо гэсэн сэтгэлгүй хүмүүс гэж иргэд ихэд бухимдах болсон?
-Одоогийн төрийн өндөр дээд албан тушаалд байгаа улстөрчдөд ойлгуулаад хэрэггүй юм гэдгийг ойлгосон.
Яагаад?
-Зарим нэртэй сүртэй цуутай хэмээн өөрийгөө цоллосон Улс төрчдийг уучлахад оройтсон байна. Анхнаасаа буруу ишилсэн сүх шиг явсан бол тэр чигээрээ явдаг юм байна. 2016 оны сонгуулиар Монголоо гэсэн сэтгэлтэй хүмүүс сонгогдоно. Саяхан гарсан санал асуулгаар иргэд монголоо гэсэн сэтгэлтэй хүмүүсийг нам харгазахгүйгээр сонгоно гэсэн байна лээ. МАХА үзэлтэй, Монголоо гэсэн хүмүүс улс орноо удирвал монголчууд тайван амгалан, нэгнээ хайрладаг, уужуу ухаантай сайхан амьдрахын үүд хаалга онгойх болно.
Одоо үед улс төрд яаж ч сайн ажиллаад ч ард түмэндээ гологдож байна. Одоо ард олон та нарыгаа нарийн ухааныхаа нандин шүүлтүүрээр Монголоо гэсэн чин сэтгэлтнүүдийг цуглуулаад өгдөө гэж хүсье.
Ц.Ургамал
