“Намайг Анука гэж дуудаж болно. ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо, технологийн сургуулийн Мэдээллийн системийн III курсийн оюутан. Энэ жил архи худалдан авч болдог насанд хүрч байна” хэмээн өөрийгөө шулуухан, бас хошигнон танилцуулсан Л.Анужинтай ярилцлаа. Нэгдүгээр ангиасаа л хэрсүүжих, илүү хичээх сонголттой тулсан тэрээр өнөөдөр NASA-гаас зохион байгуулж буй “Бичил хиймэл дагуул бүтээж, хөөргөх” олон улсын тэмцээнд Монгол Улсаас оролцож буй анхны багийн ахлагчаар ажиллаж байна.

- Чиний мэргэжил болон оролцож байгаа тэмцээн сонирхолтой байна. Яагаад энэ мэргэжлийг сонгосон бэ?

- Би 9 дүгээр анги хүртлээ архитектор болохыг мөрөөддөг байсан. Түүнээс хойш хүүхэд насны баатрынхаа нөлөөнд автан шинжлэх ухаан, технологи сонирхож эхэлснээр энэ мэргэжлийг сонгосон.

- Тэр хүнээ хэлж болох уу?

- Д.Энхбат захирал шүү дээ.

-“Датаком”-ын үүсгэн байгуулагч уу?

-Тийм ээ.

-Сонирхолтой юм бэ. Яагаад?

- Санамаргүйгээр TEDx-т тавьсан илтгэлийг нь сонсоод гоё юм ярьдаг ах байна гэж бодоод өнгөрсөн. Дараа нь сайтын мэдээ гүйлгэж байгаад “Амьдрал бол өгөхийн ухаан, бизнес ч бас адил” гэсэн нийтлэл уншсан. Тэнд миний баримтлахыг хүсдэг философи, зарчмын талаар маш гоё бичсэн байсан учир нийтлэлчийг нь судалтал Д.Энхбат захирал байсан. Тэгээд л тэр хүнтэй уулзахыг мөрөөдөж, нүдэнд нь өртөхийн тулд энэ чиглэлээр уншиж, судалж, арга хэмжээ хөтөлбөрүүдэд идэвхтэй оролцдог болсон.

- Тэр мөрөөдөл нь хэзээ биелсэн бэ?

-2019 оны 5 дугаар сарын 30-нд Bussines.mn сэтгүүлийн эвент дээр уулзаад зургаа авахуулсан. Өмнө нь монголын бүх том компаниудын удирдлагууд оролцсон нэг чуулган дээр уулзах зорилгоор очоод бүтэлгүйтсэн. Хараад маш их сандраад арай гэж тайвшраад очих гэтэл явчихсан байсан. Тэр үед өөртөө маш их гутраад уйлж харьж байлаа.

Хамгийн гоё нь анх уулзахад Д.Энхбат захирал намайг “Харж байсан, мэднэ” гэсэн. Би тэрэнд хязгааргүй их баярласан.

-Тэгэхээр 9-11 дүгээр ангидаа хүүхэд насныхаа баатарт танигдталаа хичээж, суралцаж, тэмцээн уралдаанд оролцсон байна. Одоо хэр хэнхэг оюутан бэ?

-Одоо бас нэлээн хэнхэг. Би Зориг сангийн тэтгэлгээр суралцдаг. Намайг боловсролтой иргэн болж, МУ-ын хөгжилд хувь нэмрээ оруулна гэдэгт хүмүүс итгэсэн. Тиймээс тэр итгэлийг алдахгүй. Миний сүүлийн улирлын голч дүн дөрөв. Ийм дүн авах хүртэл маш хэцүү байдаг. Бас хичээлийн хажуугаар инноваци, бүтээлийн уралдаануудад оролцдог.

Хамгийн том нь гэвэл өнгөрсөн жил “Үндэсний бичил хиймэл дагуул хөөргөх Кансат V” тэмцээнд оролцож, багаараа түрүүлсэн. Одоо NASA-гаас зохион байгуулдаг олон улсын тэмцээнд оролцохоор багийн ахлагчаар ажиллаж байгаа. Долоо хоногийн 4-5-д нь сургууль дээрээ хонож бэлдэж байна.

- Эмэгтэй хүүхэд “пуужин бүтээж, хөөргөх” тэмцээнд оролцож байна, дээрээс нь багаа ахлаад гэхээр хүмүүс илүү сонирхдог байх. Магадгүй зарим нь итгэхгүй байх хандлага байдаг уу?

- Компьютерийн анхны программистууд эмэгтэй, анхны саран дээр газардсан програм хангамжийг бичсэн хүн нь эмэгтэй хүн байсан. Тэгэхээр инженер, шинжлэх ухааны салбарт эмэгтэйчүүдийг хэзээ ч дутуу үнэлж болохгүй. Энэ салбарт чи юмыг аль өнцгөөс харж сэтгэж байна, чи юу хийхийг хүсэж байна, хэр хичээл зүтгэл гаргаж байна гэдгээр үнэлдэг болохоос хүйс хамааралгүй. Тэмцээний үеэр сургууль дээр хонохоор эмэгтэй хүүхэд байж гадуур хонолоо, тэнэлээ, ийм юм хийлээ гэж сонин нүдээр хардаг хүн олон. Гэхдээ тэр надад хамаагүй, би мэргэжилдээ дуртай.

- Түрүүн хошигноод архи худалдаж авах насанд хүрлээ гэсэн. Танай үеийнхний архины хэрэглээ ямар байна?

- Мэдээж залуу хүмүүс найзуудтайгаа шоудах зэрэгт тааруулж хэрэглэнэ. Ах, эгч нарын ярьдаг байсан шиг хичээлдээ согтуу ирж, шалгалтаа согтуу өгдөг цаг үе өнгөрсөн.

- Баяруудыг яаж тэмдэглэдэг вэ. Тухайлбал, сүүлийн төрсөн өдрөө?

- Бусад хүнд инээдтэй сонсогдож магадгүй. Би төрсөн өдрөөрөө кино үзээд, дараа нь Улаанхуаранд нээгдсэн тоглоомын төвд найзуудтайгаа тоглож тэмдэглэсэн. Шинэ жилээр Аватар үзэж, хоол идэж, караокед дуулж, бие биенээ шоглож, хөгжилдөж тэмдэглэсэн. Алкахол хэрэглээгүй. Баяр бүхэн утга учиртай. Түүнээс биш “Баярлах гэдэг нь шалтгаан олж уух юм” гэдэг үе мөн л өнгөрсөн.

-Хотод өсөж, сурч, амьдарч байна. Чиний хувьд хотын соёл гэж юу вэ?

- Хотын соёл гэдэг хамгийн энгийнээр хэн нэгэнд гай болохгүй амьдрах. Дараагийн түвшинд бие биедээ хайртай байх.

-Тэгвэл Улаанбаатар хотод амьдрахын хамгийн таагүй болон таатай зүйл юу вэ?

- Таагүй нь мэдээж утаа, түгжрэл гээд дэд бүтцийн асуудлууд байгаа. Гэхдээ биднээс шалтгаалдаг, хамгийн хурдан өөрчлөх боломжтой таагүй зүйл нь хүмүүсийн хандлага. Явган хүний замаар алхаж байхдаа шүлс, цэрээ хаях, зориулалтын бус газар тамхи татах, гудамжинд бие засах, хогоо замбараагүй хаядаг, бусдыгаа доромжилдог, гадуурхдаг гэх мэт. Таатай нь бас л хүмүүс, хүний хандлага.

- Харьцуулбал аль нь их вэ?

- Таагүй нь их байна. Дээр хэлсэн таагүй зуршил, орк хандлагуудаа засаад, бие биедээ хайртай, хүндэлдэг болчихвол Улаанбаатар хүн амьдрахад одоогийнхоос хэд дахин таатай хот болно. Би хүүхэд байхдаа ангийнхан, сургуулийнхандаа маш их дээрэлхүүлж байсан болохоор бусдыг дээрэлхдэг, гадуурхдаг үйлдэлд үнэхээр дургүй. Ер нь бол энэ чинь маш бүдүүлэг хандлага, үйлдэл.

- Дэлгэрүүлж ярьж болох уу?

- Тухайн үед надад хэцүү байсан учир нэгдүгээр ангийн жаахан хүүхэд би бусдад дээрэлхүүлэхгүй байх гаргалгаа бодож олсон. Тэр нь "Би хичээлдээ маш сайн байвал хүүхдүүд надаас хуулахын тулд ялгаварлаж харьцахаа болино" гэдэг шийдэл. Тэгээд маш их шамдан суралцсан. Хүүхдүүд ч хуулахын тулд сайн ханддаг болсон.

-Ялгаатай байдлыг хүлээн зөвшөөрдөг, бусдыг ялгаварладаггүй, хүндэлдэг хандлага бидэнд яалт ч үгүй дутагдалтай байгаа. Суралцах, хэвшүүлэх л хэрэгтэй юм даа?

-Хүн бүр онцгой гэдгийг л хүлээн зөвшөөр. Та дахин давтагдахгүйтэй адил тэр хүн ч дахин давтагдахгүй. Та хүн бүрт таалагдах албагүйтэй адил тэр ч танд таалагдах албагүй. Энийг ялгаж салгаад, бусдыгаа хүндлээд сурчих юм бол өнөөгийн нийгэм хамаагүй дээр болно.

- За одоо илүү гэрэл гэгээтэй зүйл асууя. Чиний ойрын зорилго юу вэ?

- Хамгийн ойрын зорилго бол олон улсын тэмцээндээ амжилттай оролцож, эхний хоёр шатанд тэнцэх. Тэнцчихвэл АНУ руу явж, дараагийн шатанд оролцоно. Энэ тэмцээнд өмнө нь Монгол Улсаас баг оролцож байгаагүй юм билээ.

Дараагийн зорилго нь ойрын 5 жилийн эхний хоёрт нь мэргэжлээрээ туршлага хуримтлуулчихаад компани байгуулаад бүтэлгүйтэж үзнэ.

Бас би Монголчууд шинжлэх ухааныг илүү мэддэг,шинжлэх ухаанд итгэдэг болоосой гэж хүсдэг. Хэн бичсэн нь ч тодорхойгүй фэйсбүүк дээрх сонин жорыг дагаж өөрийгөө эмчилдэг биш, мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөг дагадаг, “5-6 коммент харсан учир үнэн” гэдэг биш баримт нотлогоонд итгэдэг иргэдтэй, эдийн засаг нь хөгжиж буй, хүндээ илүү ээлтэй улс болох үйл явцад чадах бүхнээ зориулахыг хүсдэг.

-Мэргэжлээс өөр хобби юу вэ?

-Би хүндэлдэг, биширдэг хүмүүстэйгээ уулзах, нүүр хагарах зорилгоор гарын үсэг цуглуулахыг хоббигоо болгосон. Бас хөгжим сонсох дуртай. Тэр дундаас сонгодогийг илүү сонсдог. Монголоос Шарав гуайн бүтээлүүдэд дуртай. Бас “чийлрэх” үедээ Хонх хамтлагийн дуунуудыг сонсдог. Сүүлийн үед хамгийн их сонсож байгаа дуу бол Б.Бадар-Ууган гуайн “Хонин цагаан үүл”. Яагаад ч юм амар амгалан, дулаан мэдрэмж төрүүдэг.

-Баярлалаа. Ярилцахад сонирхолтой, таатай байлаа.

Түмэн.мн