УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогттой цаг үеийн асуудлаар цөөн хором ярилцлаа.

-Юуны өмнө өнгөрсөн долоо хоногийн чуулганаар Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг хэлэлцээд нийт гишүүдийн олонх нь огцруулахыг дэмжчихлээ. Таны хувьд болон бусад гишүүдийн хувьд энэ нь Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдэл гэж ҮХЦ-д маргаан гаргасан. Яг яагаад Үндсэн хуулийн зөрчил болчихов. Та бүхний үндэслэл юу байна вэ?

-Уг асуудал хэлэлцэгдэж эхэлснээсээ, бүр гишүүд гарын үсэг зурснаасаа авахуулаад Үндсэн хуулиа зөрчсөн. Яг ямар хууль яагаад зөрчсөн бэ гэдгийг би өнгөрсөн долоо хоногт та бүхэнд мэдээлсэн. Хамгийн ноцтой нь уг асуудлыг авч хэлэлцсэн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн дагуу Үндсэн хуульд нийцсэн саналын томьёоллоор санал хураах ёстой байсан. Үндсэн хуулийн 43 дугаар зүйлийн нэгд Улсын Их Хурлын гишүүдийн дөрөвний нэгээс доошгүй нь Ерөнхий сайдыг огцруулах саналыг албан ёсоор тавибал Улсын Их Хурал гурав хоногийн дараа хэлэлцэж эхлэн арав хоногийн дотор шийдвэрлэнэ. Улсын Их Хурлын нийт гишүүний олонх уг саналыг дэмжсэн бол Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоол баталсанд тооцож, шинэ Ерөнхий сайдыг гуч хоногийн дотор томилно гэж заасан байдаг. Энэ заалтыг УИХ-ын Чуулганы Дэгийн тухай хуульд тодотгоод тусгачихсан байгаа. Гэтэл энэ хууль, энэ дэгийг манай УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Ц.Сандаг-Очир нар ноцтой зөрчлөө. Ц.Сандаг-Очирын хувьд хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг Үндсэн хуульд заасны дагуу огцруулахыг дэмжье гэсэн томьёоллоор санал хураалт явуулж шийдвэрлэнэ гэж хэлсэн байгааг мэдэж байгаа байх. Гэтэл уг асуудал чуулган руу орохтой зэрэгцээд Үндсэн хуульд заасны дагуу биш, Байнгын хорооны саналаар санал хураалт явагдах ёстой гэж эсрэг тэсрэг байр суурь илэрхийлсэн.

Өөрөөр хэлбэл, эдгээр хүмүүс Үндсэн хуулийг уландаа гишгэлж, өөрсдөдөө байгаа алх, индэр, микрофоныг ашиглан Ерөнхий сайдыг Үндсэн хуулийн бус аргаар огцруулах санал хураалт явуулчхаж байна. Бид үүнтэй хэзээ ч эвлэрэхгүй.

-Өчигдөр УИХ-ын чуулганаар шийдвэрлэсэн гэх УИХ-ын 95 дугаар тогтоолд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүхэлд нь хориг тавьчихлаа. Та хувьдаа Ерөнхийлөгчийн хоригийг хэрхэн хүлээн авах ёстой гэж харж байна. Магадгүй УИХ-ын чуулганаар Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авсан тохиолдолд Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал дэмжигдээгүй гэж үзэн хэвийн үргэлжлэх үү. Эсвэл дахин санал хураалт явагдах уу?

-Тусгаар тогтнолын санал асуулга болсон түүхэн өдөр Ерөнхийлөгч Үндсэн хуулиа хамгаалсан шийдвэр гаргаж, УИХ-ын 95 дугаар тогтоол буюу Ерөнхий сайдыг Үндсэн хуулийн бус аргаар огцруулсан УИХ-ын шийдвэрт бүхэлд нь хориг тавилаа. Энэ бол Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн асуудал. Үүнийг УИХ хуулийн хугацаанд хэлэлцэн шийдвэрлэх үүрэгтэй. Мэдээж хэн нэгний талд гэхээс илүү энэ бол цэвэр Үндсэн хуулийг хамгаалсан хориг болов уу гэж бодож байна. Нөгөөтэйгүүр Үндсэн хууль зөрчсөн шийдвэрээ эргэж харах боломжийг УИХ-д олгож байна гэсэн үг. Мөн УИХ-ын гишүүн хүн сонгогдохдоо тангараг өргөж, үүрэгт ажлаа эхлүүлдэг. УИХ-ын гишүүний тангаргаа бид эргэн санах хэрэгтэй. Үүнд “Монгол Улсын Их хурлын гишүүн би ард түмнийхээ элчийн хувьд нийт иргэн улсын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн төрт ёс, түүх соёлынхоо уламжлалыг хүндэтгэж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж, авлига ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байж гишүүний үүргээ чин шударгаар биелүүлэхээ тангараглаж байна” гэдэг. Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж, авлига ашиг сонирхлоос ангид гишүүдийн нэг нь би байна. Би энэ өргөсөн тангаргаасаа няцаагүй. Буруу зөвөө ялгахаа больтол мунхарч. Хулгайч худалчуудаа танихаа больтол бужигнаж, хэнд итгэхээ, юуг дагахаа мэдэхээ больсон тэр цагт итгэж болох цор ганц зүйл нь Үндсэн хууль л үлддэг. Ийм учраас Үндсэн хуулийн дээр ганцхан хөх тэнгэр л байх ёстой гэж өргөмжилдөг биз. Үндсэн хуулиа УИХ нь зөрчдөг жишиг тогтох нь жинхэнэ утгаараа төрийн хямрал руу улсаа түлхэж байгаагийн тод илрэл.

-Хуралдаан даргалагчтай уулзаж, уг асуудал Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдэл болох гэж байна гэдгээ нүүр нүүрээ харж хэлсэн, ойлгуулсан зүйл байгаа юу?

-Ерөнхий сайд, Сангийн сайд бид гурав Х.Булгантуяа дэд даргатай уулзсан. Яг ямар томьёоллоор санал хураах юм бэ гэж асуусан. Харин УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа “Байнгын хорооны дэмжээгүй саналыг дэмжье” гэсэн саналын томьёоллоор санал хураана гэж хэлсэн. Өөрөөр хэлбэл, Үндсэн хууль зөрчсөн томьёоллоор санал хураана гэж хэлсэн. Бид хэлсэн, эрхэм УИХ-ын дэд дарга аа, миний дүү чи Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдлээр санал хураалт явуулах гэж байна шүү гэж анхааруулж хэлсэн. Хэрэв хууль зөрчсөн үйлдлийг таслан зогсоох битгий хэл улаан цагаан Үндсэн хууль зөрчөөд санал хураалт явуулбал гарах үр дагавар нь олон зүйлд хүргэнэ шүү гэж хэлсэн.

Эцэстээ төрийн эрхийг хууль бусаар авах гэх хүнд гэмт хэрэгт ч унаж магадгүй шүү гэсэн. Хуулийн асуудлыг, хууль зөрчих гэж байгааг нь сайн санаж хэлж байхад бидний хэлсэн эдгээр асуудлыг дарамт гэж буруу ойлгосон байна лээ.

-Ер нь Засгийн газрыг ингэж зүтгэн барин огцруулах улс төрийн цаад санаархал нь юу юм бэ. Г.Занданшатарын Засгийн газар огцрох хэмжээнд ажлаа муу хийсэн үү. Эсвэл эдийн засгийн бодлого, ноцтой хуулийн зөрчил гаргасан уу. Та танхимын сайдын хувьд огцруулах гээд байгаа шалтгааныг хэлэхгүй юу?

-Нүүрсний хулгайтай тэмцэх ажлыг энэ Засгийн газар эхлүүлсэн. Үүнээс болоод намын даргын асуудал гарч ирсэн. Ингээд уг асуудал явсаар Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал боллоо. Уг асуудлаар Ерөнхий сайд өнгөрсөн чуулганы хуралдаанаар маш тодорхой хариултаа өгсөн. Миний хувьд нэг л зүйлийг хэлье. Монгол Улсад хууль засагладаг уу, эсвэл алх, мик барьсан хүмүүс засагладаг байх уу гэдгээ бид шийдэх хэрэгтэй.