Төрийн шагналт, Ардын уран зохиолч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Б.Лхагвасүрэн оюутан залуустаа зориулж “Хүн байхын утга учир” лекцийг өчигдөр уншлаа. Тус уулзалт өдөрлөгийг Шинжлэх ухаан, технологийн их сургуулийн захиргаа, “Миний ном”, “Ширээний ном” клубийнхэн хамтран зохион байгуулжээ. Лекц эхлэхээс хагас цагийн өмнө очиход ШУТИС-ийн урлагийн зааланд хөл тавих зайгүй байсан нь Б.Лхагвасүрэн гуайн сургаал залууст ямар үнэ цэнэтэй нь харагдсан. Ардын уран зохиолчийг тайзан дээр гарч ирэхэд залуус тасралтгүй арваад минут алга ташсаны эцэст лекц эхэлсэн юм. Лекц эхлээд багагүй хугацаа өнгөрсөн ч залуус хаалга тогшиж “Бид нар зогсоод ч хамаагүй лекц сонсъё” гэж байсан нь оюутан залуус Ардын уран зохиолчийн сургаалыг сонсох ямар их хүсэлтэй байсныг илтгэж байв. Харин тэдний энэ их хүсэл тэмүүллийг мэдэрсэн мэт Б.Лхагвасүрэн гуай “Би дүрэлзсэн их галын энергийг мэдэрч байна. Яг л шатах гэж байх шиг” хэмээн хэлж, лекцээ үргэлжлүүлсэн юм. Ингээд түүний “Хүн байхын утга учир” талаар хэрхэн өгүүлснийг товчлон хүргэе.
“Хүн байхын утга учир”- ын тухайд хүн хүнээрээ л байх учиртай. Үүний тулд хамгийн нэгдүгээр зүйл бол хайр. Би нялуурахыг хайр гэж боддоггүй. Мартахгүй байхыг л хайр гэнэ. Хайр нэг эхлэл, нэг төгсгөлтэй байх ёстой. Хайрын хамгийн аюултай зүйл бол итгэл даасан сайн найзаасаа урвах гэж би боддог. Өндөр дээд албан тушаалд гарсан ч бай, тив дэлхий, олон улсад нэр хүндтэй болсон ч ямагт нэг л зангаараа байх нь хүмүүний биеийг олж төрсний гавьяа. Хоёрдугаарт нинжин сэтгэл. Нинжин сэтгэлд тус ч багтана. Чи ний санаанд ч байгаагүй тус хүргэхийг жинхэнэ тус гэнэ. Би зүггүй хүүхдэд их хайртай. Үүгээрээ залуусыг зүггүй, томоогүй бол гэж байгаа хэрэг биш. Энэ бол байгалийн өгөгдлөөрөө төрдөг хүмүүний төрөлх зан. Зүггүй хүүхэд их амар. Өөрт тохиолдсон бүх л зүйлээ итгэж явдаг хүндээ яриад, сэтгэл санаагаа хөнгөлж чаддаг. Харин томоотой, даруу хүүхэд өөр. Тэд дотогшоо л өмрөөд байдаг юм. Ганцаараа гуниж, уйтгарлаж, бүхнийг өөрөө давахыг хичээдэг. Тиймээс томоотой даруу хүүхэдтэй үргэлж ярилцаж байхыг мэдүүштэй. Гуравдугаарт, эртэдсэн магтаал ахад даг гэдгийг ухаарах хэрэгтэй. Би наймдугаар ангидаа анх “Сэтгэлийн гурван халил”, “Миний эх орон эгшиг үсэг” гээд хоёр шүлэг зохиочихоод тухайн үед зохиолч дын эвлэлийн дарга бай сан С.Эрдэнэ гуайд өгсөн юм. Удаа ч үгүй миний хоёр шүлэг со нин нийтлэлд гарч С.Эрдэнэ гуай намайг “Монголд гоц хүүхэд мэндэлж, ихийг хийх хүүхэд байна” гэхэд онгирч додиж билээ. Тэр үеэс хойш нам жим зураачаа хийж амьдарч байгаад 1982 онд анхны шүлгийн түүвэр номоо гаргаж байсан. Би лекцдээ эх хүн, эмэгтэй хүний та лаар ярихгүй өнгөршгүй. Умайд нь тархи бүрэлддэг болохоор би эмэгтэй хүнийг хайрладаг.
Бас дээрээс нь энгэрээс нь сүү асгардаг болохоор хайрлаж, хүндлэхээс аргагүй. Хайрт хань, найз залуугаасаа чихэнд чимэгтэй үг сонсвол тэд хэдэн сар жилээр ч тэнгэрт дүүлэн нисэх мэт баяр баясгаланг олдог ийм л гэнэн цагаа хан сайхан сэтгэлтэй. Эмэгтэй хүнд гар хүрч хэрхэвч болохгүй. Хэрэв гар хүрмээр санагдвал гарч эрэгтэй хүнээ зодсон нь дээр. Эмэгтэй хүмүүс их эмзэг улс гэвч тэдний тэвчээрийн цаад хязгаарт эрчүүд бид бараадах ч үгүй. Ер нь зохиолч хүн гэдэг төрөл бүрийн мэдлэг, мэдээлэлтэй байх хэрэгтэй. Хүнд юм хэлэхдээ зөвхөн өөрийн нүдээр харсан, уншсан зүйлээ л ярьж бай. Түүнээс биш өөрөө ч хараагүй, үзээгүй хэрнээ ярих нь хамгийн том аюул. Үүнийг амьдралынхаа мөрдлөг болгож хэвшүүлэх нь зүй. Орчин үеийн залуус эмнэг сургахаа болиод кароекед орж микрофон “сургаж”, пиво “чи хэддэг” болж. Жинхэнэ Монгол ухаан хөдөө л байдаг. Тэр их уудам цэлгэр хээр тал, цэнгэг агаарт өсөж торниж буй хүмүүсийн оюун ухаан ямар сэргэлэн цовоо, зөв байдгийг бид мэдэхээ больсон цаг. Монголын оюуны цоорлыг нөхөх хүмүүс залуус та нар юм шүү хэмээн дахин дахин хэлж байв.
