Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоо, УИХ-ын дарга З.Энхболдоо, Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгээ, эрхэм төрийн түшээд ээ.
УИХ-аар “Таван толгой” төсөл хэрхэн шийдэгдэх гэж байгааг уншаад сэтгэл өвдөж энэхүү ил захидлыг элгэн түмэндээ хүргэхээр шийдлээ. Энэ ил захидлаараа хэн нэгнийг дэмжих, буруутгах гэсэнгүй. Зөвхөн өөрийн үзэл бодол, итгэл үнэмшлээ та бүхэнд хүргэж байна. Таван толгойг гучин жил төсвийн цоорхойг нөхөх төдий хэрэгсэл болголгүйгээр эрчимтэй хөгжлийн үндэс суурь болгох боломж байна. Таван толгойн нүүрсний тодорхой хэсгийг урьдчилан борлуулах (зарах) боломж бидэнд бий. Нэг тонныг 20 ам.доллараар борлуулахад Таван толгойн тал 60 тэрбум ам.доллар болно.
Зарж борлуулахад барьцаа тавих шаардлагагүй, зээл, бонд шиг хүү тооцогдохгүй. Газрын доорх баялгаа урьдчилан зарж, тэр мөнгөөрөө үйлдвэр, технологи хөгжүүлсэн жишээ баримтууд цөөнгүй байх юм. Тухайлбал Казахстан улс уранаа урьдчилан зарж эдийн засгаа тэлж байгаа. Энэ бол хамгийн сайн хувилбар гэдгийг эдийн засагчид хүлээн зөвшөөрдөг юм билээ.
Манайд ч цоо шинэ сэдэв биш. Эрдэнэт үйлдвэр зэсийн баяжмалаа урьдчилан борлуулдаг, Ерөнхий сайд асан Сү.Батболд газар доорх нүүрсээ урьдчилан борлуулсан бахдам жишээ бий. Нэгэнт шалгарсан энэхүү хувилбарыг монголчууд бид ашиглах нь цаг үеэ олсон алхмаас гадна хөгжилд хүргэх дөт зам юм. Сингапур, Норвеги, Япон, Герман шиг эдийн засгийн бүтэцтэй, нэмүү өртөг, технологи бүхий улс орон болох мөрөөдөл бий.
Таван толгой нүүрсээ урьдчилан борлуулчихвал 5-10 жилийн дараа гэхэд цахилгаан станц, зэс, төмөр, химийн үйлдвэртэй болно. Мөн газрын тос боловсруулах, хойд, урд хөршөө холбосон төмөр болон авто замтай болох бололцоотой. Эдгээр үйлдвэрүүдэд бид өөрсдөө ажиллаж, хөгжүүлж дэлхийн жишигт нийцсэн цалин урамшуулал авч хүний зэрэгтэй амьдрах боломж бололцоогоор хангагдах нь бидний хүсэл мөрөөдлийн маань нэг хэсэг.
Монгол улс өнөөдөр Таван толгойн коксжих нүүрсний нэг хувийг ч өөрсдөө ашигладаггүй. Хөгжил дэвшилд хэрэгтэй гэх мөнгөн дүнгээ нарийн тодорхойлоод түүнд ногдох нүүрсний хэмжээ нь Таван толгойн нүүрсний талд ч хүрэхгүй шүү дээ. ( Одоо 6,5 тэрбум тонн). Дэлхий дахинд бидний хөгжлийг дэмжихээ илэрхийлсэн урд хөршдөө цаг хугацааны үнэ цэнийг тооцон хямдаар зарж борлуулах нь зээл авах, хөрөнгө оруулагч татахаас хавьгүй илүү ашигтай.
Монгол улсынхаа хөгжил дэвшлийг амьд сэрүүндээ үзэж харах, хойч үедээ хэрэглэдэггүй (175 тэрбум тонн нүүрсний нөөцтэй) нүүрс, ашигладаггүй баялгийг үлдээх бус аж үйлдвэр, өндөр технологи бүхий хөгжиж дэвшсэн нийгмийг үлдээх нь бид бүхний хүсэл мөрөөдлөөр тогтохгүй ариун үүрэг хариуцлага мөн гэдэгт гүнээ итгэж байна.
Б.Тулга (АНУ)
