Иргэдийн орлого нэмэгдэхгүй байгаа атлаа есдүгээр сартай зэрэгцэн цахилгаан, дулаан, сургалтын төлбөр, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдсээр. Нэг хэсэг эцэг, эхчүүд хоногийнхоо хоолыг хойш тавьж хүүхдийнхээ сургууль, цэцэрлэг, хичээлийн хэрэгсэл, сургалтын төлбөрийг нь төлөх гэж малтай нь малаа зарж, малгүй нь өр, зээл тавьж, хуруу хумсаа хугалах шахсан гэхэд хилсдэхгүй. Харин өнгөрсөн долоо хоногт мах, ногооны үнэ буурсан гэх таатай мэдээллийг Үндэсний статистикийн хорооноос өгсөн. Тэдний хийсэн судалгаагаар Улаанбаатар хотод энэ сарын хоёрдугаар долоо хоногт хонины ястай мах нэг кг нь дунджаар 5725, үхрийн ястай мах 7030 төгрөгийн үнэтэй байна. Үхрийн ястай махны үнийг өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 180 төгрөгөөр буурч, харин цул нь 575 төгрөгөөр өссөн хэмээн мэдээлсэн. Мөн үхрийн мах “Хархорин” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 6500, “Меркури” хүнсний захад хамгийн өндөр үнэтэй буюу 9500 төгрөг байгаа аж. Хонины ястай мах өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 10 төгрөгөөр буурч, хонины цул махны үнэ тогтвортой байгаа бөгөөд “Хүчит шонхор”, “Хархорин” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 5500, “Меркури” хүнсний захад хамгийн өндөр үнэтэй буюу 8500 төгрөгөөр худалдаалж байгааг онцолсон. Тиймээс бид бодит байдал дээр махны үнэ ханш ямар байгааг бататгахаар нийслэлийн иргэдийн олонхи нь зорин очдог “Хүчит шонхор” зах болон “Баянзүрх” худалдааны төвөөс өнөөдрийн сурвалжлагаа бэлтгэлээ. 

“ХҮЧИТ ШОНХОР” ЗАХАД МАХ ХАМГИЙН ХЯМД БАЙНА 

Жил бүрийн намар махны үнэ хэсэг хугацаанд буурдаг. Биднийг “Баянзүрх” худалдааны төвд очиход хотын төв хэсэгт байрладаг болоод ч тэр үү хөл хөдөлгөөн их байлаа. Бараа бүтээгдэхүүний үнэ сонирхох иргэд ч цөөнгүй байв. Энд адууны ястай мах нэг кг нь 5500, үхрийн махыг 6800, цулыг нь 8500 төгрөгөөр худалдаалж байв. Мөн хонины мах 5800 төгрөгийн үнэтэй байлаа. “Баянзүрх” захад мах зарж байсан ахаас махны үнэ буурсан шалтгаан, хүмүүсийн худалдан авалт хэр байгааг асуухад “Яг одоогоор оюутнууд цуглаад, найр хурим эхлээд малчдад мөнгө хэрэг болсон. Үүнээс гадна ирэх өвөл зуд болно хэмээн малчид малаа олноор оруулж ирж байгаагаас нийлүүлэлт их байна. Иргэдийн хувьд худалдан авалт сайн байна. Гэхдээ ер нь цалин тэтгэвэр буухад л худалдан авалт илүү байдаг” гэж ярьсан юм. Эндээс гараад 14.00 цагийн үед “Хүчит шонхор” захыг зорин очиход худалдан авагч тийм ч их байсангүй. Харин махны нөөц их байгаа нь харагдаж байв. Худалдаачид махаа сурталчлан шинэ махыг хямдхан авахыг санал болгож байлаа. Үнийг сонирхвол адууны ястай мах нэг кг-ийг 4800, ямааны махыг 5000 төгрөгөөр худалдаалж байв. Харин бусад зах, худалдааны төвд нэг кг үхрийн махыг 8500-11000 төгрөгөөр худалдаалж байгаа бол тус захад хамгийн хямд буюу ястай 6500, цулыг нь 8000 төгрөгөөр худалдаалж байсан юм. Гэсэн хэдий ч өнгөрсөн долоо хоногт үхрийн махыг 7300- 7500 төгрөгөөр худалдаалж байсан бол даруй 200-500 төгрөгөөр нэмэгдсэн байлаа. Мөн хонины махыг хамгийн хямд 5500 төгрөгөөр худалдаалж байлаа. Махны үнэ хямдарсан шалтгааныг “Хүчит шонхор” захын худалдагч Хуягаа “Энэ зун гандуу байсан байсан болохоор ирэх өвөл зуд болно гэж ярьж байна. Тиймээс малчид зуднаас өмнө онд орохгүй малаа мөнгө болгохоор ихээр оруулж ирж байна. Зарим аймагт малчдын гар дээрээс хонины махыг нэг кг-ыг нь 3500 төгрөгөөр бодож авч байгаа гэсэн. Тиймээс махны үнэ хямдрахаас өөр аргагүй байна.” гэж тайлбарлав. Ийнхүү худалдагчид махны үнэ буурсныг ирэх өвөл зуд болохтой холбон тайлбарлаж байсан юм. Энэ нь ч үнэний ортой. Малчид, ард иргэдийн гар дээрээс зардаг малын махны үнэ хямдарч, нэг кг хонины махыг 3500, ямааны махыг 3000, үхрийн махыг 5000 төгрөгөөр борлуулж байгаа аж. Иргэн Д.Хорлоо “Махны үнэ хямдарсан гэж хөрш айлын хөгшнөөс сонсоод бүр зориод ирлээ. Сүртэй их биш ч хямдарсан байна. Би эндээс хоёр, гурван кг мах аваад, хоолонд жийрэгтэй гэж зүрх, бөөр авах санаатай байна. Ингэж л дараагийн тэтгэвэр буутал аргалахгүй бол бусад шиг дан мах аваад байх чадал хүрэхгүй юм” гэв. Харин иргэн Х.Насанжаргал “Махны үнэ өмнөхөө бодвол 200, 300 төгрөгөөр буурсан байгаа харагдлаа. Тэглээ гээд ганц, хоёр кг - аар авч байгаа бидэнд үнэ буурсан нь мэдэгдэхгүй л юм. Уг нь бөөнөөр нь авахаар бол өглөө эрт бөөний ченжээс бүтнээр нь авчихвал хамаагүй хямд тусдаг. Харин сүүлийн үед хүүхдийн хичээл сургууль гээд бөөнөөр нь авч чадахгүй жижиглэнгээр авч байна” хэмээн ярив. 

МАНЖИН, ЛУУВАН 300 ТӨГРӨГӨӨР ХЯМДАРЧЭЭ 

Хүнсний ногоо бол айл бүрийн амин чухал хэрэглээ байдаг. Тиймээс ямар ч үед хүнсний ногоо махны дараа ордог чухал хүнс болоод байгаа. Өнгөрсөн сард төмсний үнэ 2000 төгрөг давж, хошигнож хэлбэл иргэд төмснөөс гарах шахсан. Тэгвэл ургац хураалтын ажил эхэлж шинэ ногоо худалдаанд гарсан нь дээрх үнийн өсөлтийг бага ч атугай зогсоогоод байгаа билээ. Ингээд тус захуудад иргэдийн өргөн хэрэглэдэг хүнсний ногооны үнэ ямар байгааг сонирхлоо. “Хүчит шонхор” захад худалдаалж буй байцаа, сонгино нэг кг нь 1000, монгол төмс 800 манжин 1500, монгол лууван 1500 төгрөгийн үнэтэй байна. Өнгөрсөн долоо хоногт манжин, лууван 1800 төгрөгийн үнэтэй байсан бол энэ долоо хоногт 300 төгрөгөөр хямдарсан байлаа. Харин “Баян зүрх” худалдааны төвд манжин, лууванг 2500 төгрөгөөр худалдаалж байсан бол энэ долоо хоногт хямдарч лууван кг нь1500, манжин 1800 төгрөгийн үнэтэй байв. Байцаа 1200, монгол сонгино 2000, хятад сонгиныг 1500 төгрөгөөр худалдаалж байсан юм. Ийнхүү хүнсний ногооны үнэ буурах болсон шалтгаан нь ургац хураалттай шууд холбоотой. “Баянзүрх” худалдааны төвийн ногооны худалдаачин Ч.Наранцацрал “Намар ургац хураалтын энэ үед хүнсний ногоо хямдардаг. Тиймээс хятад ногоо бараг борлодоггүй юм. Өнгөрсөн сард төмс нэг кг нь 2000-2500 төгрөгийн үнэтэй байсан бол одоо 1000 төгрөгөөр худалдаалж байна. Манжин, лууван энэ долоо хоногт 300 орчим төгрөгөөр хямдарлаа. Шинэ ургац гэдэг утгаараа иргэдийн худалдан авалт ч нэмэгдэж байна” гэсэн юм.