Нийслэлийн баруун бvсэд буюу СХД-ийн 32 дугаар хороонд байгуулагдсан “Авто худалдааны цогцолбор”-той холбоотой маргаан vvсээд байгаа. Нийслэлийн Ємчийн харилцааны газраас л гэхэд Шар хад орчимд vйл ажиллагаа явуулж буй томоохонд тооцогдох зарим захын удирдлагуудад хаягласан мэдэгдлийг єнгєрсєн пvрэв гарагийн орой болон баасан гарагийн єглєє хvргvvлсэн байдаг. Тухайн мэдэгдэлvvд нь захуудад єєр єєр утгатайгаар очсон. Гол нь Газрын хууль, Хот тєлєвлєлтєєр далайлгасан санаа агуулсан байдаг. Энэ мєн л тэднийг нийслэлээс шахан зайлуулах гэсэн башир аргын нэг гэж бизнес эрхлэгчид vзсээр байгаа юм. Шар хад орчимд бизнес эрхлэгчдээс гадна нийслэлийн єнцєг булан бvрт авто машины холбогдолтой бизнес эрхлэгч, vйлчилгээ vзvvлэгчид байдаг. Тэдгээрийн нэг нь 1000 машины зогсоол буюу Улаанбаатар єртєєний баруун талд орших “Даяар хас” ХХК. Ингээд тус талбайн тvрээслэгчидтэй ярилцсанаа хvргэе.
“Их тэнгэрийн хас” vндэсний нийгэмлэгийн тэргvvн О.Мєнх-Эрдэнэ: Улсын комисс ч хvлээж аваагvй хоосон талбай руу иргэдийг хєєж байгаа нь буруу
-Олны нэрлэж заншсан 1000 машины захыг чухам ямар шугамаар ашиглаж ирсэн юм бэ. Энэ худалдааны тєв бол бусад техникийн захуудыг бодвол хотын тєв хэсэгт хамаарагдаж болохоор газар шvv дээ?
-Энэ газарт байшингийн туурь vлдчихсэн, улаан шороо эргэж, хогийн цэг болчихсон, орон гэргvй хvмvvс бvгж, хонож, єнждєг болчихсон байсан. Тийм байхад нь би тємєр замтай газрыг нь ашиглах гэрээг 2007 оны зургаадугаар сард байгуулж, авто зогсоол болгон ашиглаж ирсэн. 100 гаруй машинаар хур хогийг нь цэвэрлэж, зєєлгєн, 300 гаруй машин шороо асгуулж, тохижуулан, хашаа барьж єнєєг хvргэсэн. Яг vнэндээ энэ хэсгийг хэн ч тоохоо больчихсон тємєр замын аюулгvй байдал руу халддаг хэсэг байсан юм. Галт тэрэгнээс буусан хvмvvс ачаагаа зєєнє, архи уусан согтуучууд нь тємєр зам руу орчихно асуудал их байсан. Тэдгээрийг цэгцэлж, автомашины зогсоол болгоод хэдхэн машинтай эхлvvлж, ганц нь ч зарагдахгvйгээр хэдэн сар болж байсан vе бий. Єнгєрсєн хугацаанд яг 2008 оны эдийн засгийн хямрал болж, хvнд байдал ч орж байсан. Гэсэн ч бид шантралгvй байсаар єдийг хvрч, тємєр замын vе vеийн дарга нартай хэл амаа ололцон, гэрээний зєрчилгvй явсаар ирсэн. Гэтэл дээрээсээ дарамталж, мэргэжлийн хяналтын байгууллагаар далайлгах ямар ч шаардлагагvй. Єнгєрсєн найман жилийн хугацаанд мэргэжлийн хяналтынхан ажлаа хийгээд, шалгаж, шаардлагаа тавьж болох л байсан. Тэгсэн гэнэт л байгаль орчны vнэлгээ зэрэг юмаар оролдож эхэлж байна. Таван байгууллагаас хамтарсан гэнэтийн шалгалт хийх юм гэнэ. Бид болж, бvтэхгvй хориотой зvйл худалдаалаад байгаа хэрэг vv. Техникийн зах, худалдааны тєвvvд сvvлийн 20 гаруй жил vйл ажиллагаагаа хэвийн л явуулж ирсэн.
-Тємєр замаас танд бичиг ирсэн vv. Гэрээний хугацаа нь дуусах болоогvй юу?
-Намайг даваа гарагт ирж уулзаарай гэсэн. Ерєнхий агуулгыг нь гадарлаж л байгаа. Гэрээний хугацаа дуусах болоогvй ээ. 2008 оны зургаадугаар сараас эхэлсэн. Мєн автоматаар хоёр жил сунгагдана гэсэн заалт ч бий. Тємєр зам єнгєрсєн хугацаанд орос, монгол гээд дарга нар нь солигдож байсан. Тухай бvрт гэрээгээ шинэчилдэг. Тvрээсийн болон гэрээний зєрчил огт гаргаж байгаагvй.
-Гэхдээ л улс хєрєнгєє гаргаад “Авто худалдааны цогцолбор” нээчихээд байхад нvvхгvй эсэргvvцээд байгаагийн шалтгаан нь юу юм бэ. Ердєє л хотоос гаргах гэлээ гэдэг асуудал юм биш vv?
-Маш их зvйл хийсэн гээд байгаа. Яг vнэндээ хийсэн гээд байгаа нь “Skу resort”-оос хуучин хашааг нь аваачиж босгоод, асфальт л дэвссэн. Ямарваа нэг барига, байгууламжийг 100 хувь барьж гvйцэтгэн, ашиглалтад єгєхєд Улсын комисс хvлээж авах ёстой. Гэтэл “Авто худалдааны цогцолбор” руу орсон 1.5 км замыг л комисс хvлээж авсан байдаг. Харин цогцолборыг бол бvтнээр нь хvлээж аваагvй. Тэгсэн хэрнээ дутуу баригдсан барилга байгууламжид хvмvvсийг дєрвєн сая тєгрєгєєр зогсоол худалдаж аваад, одоо байгаагаасаа гарч, тэндээ оч гэж байгаа нь ёс зvйгvй vйлдэл, ямар нэг ашиг сонирхол байна гэж хардахаас аргагvйд хvргэж байна.
Гэтэл тухайн шинэ цогцолборт нь хєрсний бохирдол дээд цэгтээ хvрчихсэн л байгаа. Улаанбаатар хотын цэвэрлэх байгууламж 15 га газар єдрийн цагаар сая 300 мянган хvний ялгадсыг хатаадаг. Тийм байхад тэнд эрvvл, аюулгvй, цэвэр орчин байна гэж худлаа хэлэн, ард тvмний тархийг угааж болохгvй биз дээ.
-2013 оноос энэ асуудал эхэлсэн. Єєрєєр хэлбэл цогцолборыг тухайн жилээс барьсан. Энэ хугацаанд танайхыг нvvх шаардлага ирж байсан уу?
-Бид анх ажлаа эхлvvлэх гэж байхад нь л хамтдаа эсэргvvцлээ илэрхийлсэн. Наана чинь барьж болохгvй ээ. Судалгаа хийж vзээгvй биз дээ гээд л байсан. Бид эсэргvvцлээ илэрхийлэхээр л vйл ажиллагаагаа зогсоо гэдэг утгатай шаардлага єгдєг. Манай энд /1000 машины зогсоол/ хvн хордоод байгаа зvйл алга. Гэтэл єєрсдєє хувийн бизнес шиг юм хийчихээд улсын нэр бариад, далайлгаад байх нь зохисгvй vйлдэл.
-Зогсоол тань хэдэн хvнийг ажлын байраар хангаж байгаа бол?
-Яг 100 гаруй хvн гэрээтэй байдаг. Тэдний ард гэр бvлээс нь гадна дугуй угаах, машиныг нь зарах, засвар vйлчилгээ хийдэг гэх зэргээр 3-4 хvн байнга байдаг. Ер нь єдрийн талх, хоолны мєнгєє л хийх гэсэн хvмvvс бий. Улсаас анхаарал тавьж, хайхраагvй ч тэд єєрсдийгєє болгоод, амьдралаа аваад явж байна. Гэтэл тvvнээс нь салгах гээд улайраад, ямар ч бизнес тєлєвлєгєє, судалгаагvйгээр,асфальтан зам тавьчихаад нvvлгэх гээд байх юм. Тэгвэл анх зах, худалдааны тєв байгуулсан хvмvvсийн хєдєлмєрийг огт vнэлэхгvй байна шvv дээ. Одоогийн байгаа нь ємнє нь ямар байсыг цэгцэлж, эмх замбараатай болгосон бэ гэдгийг тоох ч vгvй сууна.
-Нийслэлийн тєв хэсэгт байрладаг учраас замын тvгжрэл хамгийн ихээр яригдах газар болох нь дээ?
-Арын замыг анхааралтайгаар хэсэг хугацаанд ажиглаад vзэх хэрэгтэй. Vнэхээр тvгжирч байна уу гэдгийг нь судла. “Барс” захаас болж л тvгжирдэг. Vvнийг ялгаж, салгах хэрэгтэй. Хэрвээ тvгжрэл ярих гэж байгаа бол Таван шарын замыг харах ёстой. Vнэхээр тэр цогцолбор байгаа газартаа юм байгуулах гээд байгаа бол баруун зvгт хvн, ачаа тээвэрлэдэг вокзалаа аваачиж яагаад болохгvй гэж.
“Єгєємєр” зах дээр баруун аймгууд руу явах машинууд нь, Таван шард мєн л тэр чиглэлд явах автобуснууд нь зогсоод уулзваруудыг нь битvv тvгжчихдэг шvv дээ. Ердєє л энvvхэнээ цэгцэлж чадахгvй байж биднийг хєєж явуулж, нэг машины зогсоолоо дєрвєн сая тєгрєгєєр зарах гэж улайрч болохгvй л дээ. Иргэдийг зогсоол авбал банкнаас зээлээр ав гэж зєвлєєд байгаа юм. Тєр, захиргааны байгууллагын газар дээр, тvр байгууламжид vл хєдлєх хєрєнгийн гэрчилгээ гардаггvй юм. Гэрчилгээгvй бол банк зээл олгодоггvй юм. Vvнийг л бид мэдэхгvй юм шиг хуураад байж болохгvй шvv дээ.
-Шинэ цогцолборт зогсоол авсан хvмvvс бий. Тэд одоо бол хаашаа ч vгvй гацчих шиг боллоо.
-Манай нийгэмлэгт ч зогсоол авсан хvмvvс бий. Жилийн ємнєєс л зураг vзvvлээд л худлаа яриад байсан байгаа юм. Сая 100 хувь ашиглалтад орсон гээд нээлтээ хийсэн. Гэтэл анх vзvvлсэн зураг шигээ зvйл огт хийгээгvй. Vнэхээр сайн, сайхан бvтээн байгуулалт хийчихсэн бол хvмvvс хvссэн, хvсээгvй очно. Одоогийн нєхцєл байдлаас нь муу учраас иргэд тийшээ нь очихгvй байна. Байгаагаас нь сайн байвал єєрсдєє мєнгєє тєлєєд л очно. Авчихсан хvмvvс нь гацаанд орчихоод зогсоолоо буцаая гэхээр авахгvй, цагдаа, шvvхдээ тулаад л явж байна. Єєрсдийнх нь хэлээд байгаа шиг 300-400 хvн газар, зогсоол аваагvй. Vнэхээр авчихсан бол сая нээлтийн vйл ажиллагаанд оролцох л байсан шvv дээ. Тэгэхэд дрифт хийдэг залууст нэг хvний 40 мянган тєгрєгийн бензин талон тарааж єгєєд оролцуулсан байх жишээний. Цєєн тооны машин эгнvvлээд тавьчихсан байна лээ. Гэхдээ тэдгээр машиныг би бол хувьдаа гаалийн барьцаанд хураагдсан байх гэж бодсон.
-Яагаад. Тэнд чинь газар авсан хvмvvс нь очсон байлгvй дээ?
-Машин авч ирж зардаг ямар ч хvн 1999 онд vйлдвэрлэгдсэн карина оруулж ирэхгvй. Онцгой албан татвар тєлдєг учраас ашиггvй байхгvй юу.
-Та бvхэн єєрсдєє энэ талбайгаа тохижуулаад цогцолбороос илvv сайхан болгож болохгvй юм уу?
-Ганц би биш. Энд тvрээсээр байгаа хvмvvс нь битгий хаалга, ажлын байргvй болмооргvй байна. Єєрсдєє мєнгє, хєрєнгєє гаргаад тохижуулъя гэдэг. Тэр стандартаа тавиад єгєг. Биднийг ажлаа тайван хийхээр зvгээр орхиод єг. Тэгвэл хийчихнэ. Тэгэхгvй хаана, нvvлгэнэ гээд байхаар бид хєрєнгєє гаргаж, бvтээн байгуулалт хийх vндэслэл алга. Яг энэ байдлаар тvгжигдэж байсаар сvvлийн жилvvдийг єнгєрєєлєє. Ажлын байраа ая тухтай болгочихвол энд байгаа хvмvvсийн санхvv, эдийн засагт л хэмнэлттэй гэдгийг захын иргэн хэлнэ.
Бидний энэ зогсоолд шинэ цогцолбортой адилхан тvр байгууламжтай байгааг харж байгаа биз дээ. Энд чинь манай хvмvvс євлийн хvйтэнд ээлжлээд дулаацчихна. Ямар нэг хурал, vйл ажиллагааныхаа талаар бєєгнєрч сууж байгаад ярилцчихна. Тэгвэл тэр зогсоолд нь хаана дулаацаж, хаана орж ярилцах болж байна. Тийм юм ч байхгvй.
-Бизнесийн єрсєлдєєнгvйгээр хvч давамгайлж байна гэж ойлгож болох уу?
-Бизнесийн єрсєлдєєний тухай хуульдаа захирагдаад орчин нєхцєл нь сайн бол эдгээр иргэн хvссэн, хvсээгvй талбайгаа орхиод цогцолборт нь очино. Харамсалтай нь тэрхvv талбай нь хоосон хэвээр л байгаа.
-Улс хєрєнгє гаргаад сайхан зvйл бvтээн байгуулчихсан байхад та нєхдийг очихгvй байна гээд байгаа. Ингэхэд та нар худалдаа хийж ашиг олж байгаатайгаа адил татвараа тєлж чаддаг уу?
-Vнэхээр таатай газар бол бид очно. Харамсалтай нь тийм биш. Машины худалдаа эрхлэгчид чинь жилд улсын тєсвийн 10-12 хувийг бvрдvvлдэг юм шvv. Хямраад байгаа эдийн засагт нэмэр болох гээд зvтгэж яваа. Яах вэ албан ёсны борлуулагч нар шинэ машин оруулж ирдэг. Тvvнийг нь аваад уначих чадвартай иргэн єнєєгийн нийгэмд хэд байгаа билээ. Биднээс машин авч байгаа нь хэд вэ. Авсан ч гэсэн тэр хvмvvс бэлэн мєнгєєр биш ихэнх нь зээлээр л авдаг. Уялдаа холбоогоо ч гэсэн сайн тооцоол. Багаар бодоход 30-40 мянган иргэний тогтсон амьдрал, бизнесийг нь бvгдийг хєдєлгєєнд оруулахаар зvтгэж байгаа юм шvv дээ, энэ нийслэлийн удирдлагууд чинь. Биднийг дагаад хичнээн хvн ажилгvй, амьдралгvй болохыг ч тооцоогvй. Та нар бодоод vз. Манай талбайн хоёр манаач л гэхэд “Ажилгvй болмооргvй байна, та ажлын байраа авч vлдээрэй” гээд тус бvр 30 мянган тєгрєг хандивласан. Манай нийгэмлэгийн vйл ажиллагааг дэмжиж байна гэдгийг бодоод vз. Яагаад жирийн манаач ингэж байна вэ гэдгийг хvн бvр бодох л ёстой.
-Та бvхэн ажлын байргvй, амьжиргаанаас салгах гэж байна хэмээн эсэргvvцлээ илэрхийлэхийн зэрэгцээ тєр, засгийн салбар хариуцсан байгууллагуудад хандаж vзсэн vv?
-Эцэст нь олон байгуулллагад хандаж бичиг илгээсэн. Цаг хугацаагаа хvлээгээд л байж байна.
Худалдаа эрхлэгч Г.Тэмvvжинбат: Тєр бидэнд тємєр нvvрээ харуулж байгааг ойлгохгvй юм
-Анх хэлсэн ярьсандаа хvрэхгvй болохоор та бvхний эсэргvvцэл улам бvр нэмэгдээд байна гэж ойлгож болох уу.
-Эсэргvvцэл нэмэгдэхээс аргагvй. Єнєєдєр зєвхєн “Мєнгєн хvлэг”, “Да хvрээ” гэх мэт томоохон захынхан нvvхгvй гээд эсэргvvцээд байгаа юм биш. Жижиг худалдааны тєвийнхєн ч бидэнтэй нэгдэж, нийгэмлэгт маань гишvvнээр элсэн, хамтдаа эсэргvvцлээ илэрхийлнэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа.
-Таны хувьд энэ бизнесийг хэр хугацаанд эрхэлж байна вэ?
-Би долоон жил болж байна. Машин зардаг хvмvvс овоотлоо баяжчихдаг м биш. Урд, хойдхоо нєхєєд л явж байна. Бид бол машин оруулж ирж, монголын ард тvмнийг хєл дvvжлэх унаатай болгож л байгаа. Vvнийг дагаад хvний хэрэгцээ хэрэглээ хангагдаж, хотын соёл нэмэгдэж байна. Машин оруулж ирснийхээ хэрээр улсад татвараа тєлж, банкнаас авсан зээлээрээ санхvvгийн байгууллагад ч ашиг тусаа єгдєг. Улсаас юу ч гуйлгvйгээр єєрсдийнхєє бор зvрхээр ажиллаж, амьдарч байна. Машин оруулж ирэх бvртээ татвар тєлнє, жилийн эцэст тайлан гаргана. Тєрийн жирийн албан хаагч бидний єгдєг татварыг тєсєвт оруулахгvй шvv. Сард гурван машин оруулж ирэхэд улсад 15-16 сая тєгрєг зvгээр тєлнє. Дахиад жилийн эцэст нэг машины 50 мянган тєгрєг гээд vржvvлээд авчихна. Бид тєлдєг.
Энэ тєрлийн бизнес эрхэлж буй иргэдийн зээлийг аваад vз. Нэг айл ганц биш 2-3 зээлтэй. Ипотекийн, бизнесийн, сургалтын тєлбєрийн гээд тооцохоор сардаа 5-6 сая тєгрєг тєлдєг байх жишээтэй. Гэтэл эдгээр зээлийн хvv хэд байгаа билээ. Тvvнийг улс зохицуулж байгаа юм уу. Vгvй. Банкууд ч vvнийг дагаад зээлээ хумиж байна. Зогсоолгvй болох гэж байхад хэн зээл олгох юм бэ.
Мєн нэг єрх багадаа 3-4 гишvvнтэй. Сургууль, цэцэрлэг гээд бvгдийг тооцоод, зохицуулаад єєрсдийн ажлын байртайгаа ойр байхаар бvх тєлєвлєлтєє хийчихсэн. Тийм байхад энэ том ам бvлийг хоолноос салгах гээд байх нь таатай санагдахгvй байна. Тийм байж бидний бизнесийг зогсоож, нураах ажиллагаа хийгээд байхад бухимдахгvй байхын vндэс алга.
-Санхvvгийн зохицуулалтгvй болохоор бизнес чинь хумигдах зэргээр ар араасаа асуудал vvснэ биз дээ?
-Тvvнээс гадна. Єєрсдєє бол ажилгvйдлийг бууруулна гэдэг юм билээ. Тэгвэл бидний цаана 2-3 ажлын байр бий болчихсон байдаг. Тэр хvмvvс бас л ажилгvй болохын суурийг тавих гээд байна. Тєр бидэнд тємєр нvvрээ харуулаад байгааг ойлгохгvй байна. Бидэнд сайхан боломж олгоод байхад нvvхгvй байна гээд байгаа. Сайхан тохижуулчихсан юм бол хvн бvр гааль дээр буусан машинаа зєєгєєд, дугааргvй тээврийн хэрэгсэлээр хєдєлгєєнд оролцож асуудал vvсгээд байх ямар ч шаардлага байхгvй. Ядаж л гааль, тээвэр зууч гээд шаардлагатай байгууллагуудыг тэнд аваачаагvй байж биднийг л оролдоод байх юм. Олон нийт техникийн захуудыг нvvлгэхийг дэмжлээ гээд байгаа. Vнэндээ иргэдэд тийм ойлголт бий болгоод байгаа юм. Цэвэрлэх байгууламжийн ємхий vнэрийг єдєр бvр vнэрлэж, ой нь гутсан хvмvvс єєрсдєє яая гэж байж тэнд нэмж хvн ирээсэй гэж хvсэхгvй шvv дээ. Тэгж яривал тэр хvмvvст цэвэрлэх байгууламжийг засаад єгєх нь л асуудал болохоос биш, хаа хол орших Да хvрээгийнхэн нvvх эсэх нь огтхон ч сонин биш шvv.
За яах вэ, бид єєрсдийнхєє эрх ашгийг бодоод нvvхгvй байна гэж бодъё. Тэгвэл яагаад тухайн хэсэгт амьдарч байгаа иргэдийнхээ эрх ашгийг бодоод цэвэрлэх байгууламжийг засахгvй байгаа хэрэг вэ. Бизнесийн ашгаа хараад тэр цогцолбор гээд байгаа зvйлдээ 96 тэрбум тєгрєг оруулсан гэдэг. Тэр мєнгєєрєє цэвэрлэх байгууламжаа засахгvй яасан юм бэ. Нийслэлчvvдээ бодоод ємхий vнэрийг нь цэгцлэх байсан. Гэтэл тэгээгvй.
-Зарим зогсоол чинь хоосон байх юм?
-Аргагvй шvv дээ. Энэ асуудлаас чинь болоод машинаа ч татаж чадахгvй, эргэлзэж байна. Бизнесийн таатай орчныг нь vгvй хийгээд эхлэхээр хvмvvс байгаа мєнгєєрєє vлдэж буй зээлээ тєлєхийг хичээнэ биз дээ. Тиймээс машин татах байтугай дампуурч эхэлж байна. Цогцолборын нээлтийн vеэр СХД-ийн албан тушаалтан нь “Vvнийг нээснээр 300 гаруй хvн ажлын байртай болж байна” гэж байна лээ. 30-40 мянга гаруй иргэнийг амьжиргаанаас нь салгаж 300 хvнийг ажилтай болгох зарчим чинь зєв юм уу тэгээд.
Машин гэдэг чинь талх биш. Талх хvртэл лангуун дээр хатдаг vе болчихоод байна шvv. Машины худалдаа гэдэг чинь цаг хугацаа их шаарддаг бизнес. Японоос таталт хийхэд ойролцоогоор 45 хоног зарцуулна. 10 сая тєгрєгийг энэ хугацаанд тvгжиж байж 500 мянган тєгрєг олж байгаа шvv дээ. Тэгэхэд нийслэлийн удирдлагууд ердєє л газрыг нь асфальтаар хучсан ємхий агаараа зарахаар дайрч байна.
Худалдаа эрхлэгч Ч.Мєнхзул: Нийслэлийн иргэдийг бодох нэрээр 6000-8000 хvний эрхийг зєрчиж байна
-Цэвэрлэх байгууламжийн асуудлыг цэгцлэх шаардлагатай гэж vзээд байгаа юм байна тийм vv?
-Би химийн мэргэжилтэн биш. Гэхдээ бохироос хамгийн ихээр ялгардаг бодис нь аммиак гэдгийг захын хvн мэднэ. Тэр аммиакийг сvvлийн vед хєргєгчний хєргvvрт ч хэрэглэхээ больчихсон. Яагаад гэвэл хvний эрvvл мэндэд сєргєєр нєлєєлдєг гэж vздэг болсон. Тийм бодис ялгарч байгаа газар руу хэдэн арван мянган иргэнийг явуулахаар хєєж байгаа нь их сонин байна.
Техникийн зах, худалдааны тєвvvд газар бохирдууллаа гээд байгаа. Тэгвэл шинжилгээнийх нь дvгнэлт хаа байна. Биднийг нvvгээд очлоо гэхэд эрvvл ахуйн байдлыг маань хэн хянаж vзэх юм бэ. Vндсэн хуульд хvн эрvvл, аюулгvй орчинд ажиллах, амьдрах эрхтэй гэж заасан. Тийм байж заавал машины холбогдолтой бизнес эрхэлж буй 6000-8000 хvнийг аваачиж яах гээд байгаа юм бэ. Бидний Vндсэн хуульд заагдсан эрхийг зєрчдєг нь ямар учиртай юм бэ. Нийслэл дэх сая гаруй иргэний эрvvл мэндийг бодож байгаа нэрээр бидний эрхийг зєрчиж байгаа хэрэг vv. Тэр цогцолборынхоо тайлбайг олон нийтэд 25 га гэж тайлбарлаж байгаа ч 15-д нь нийслэлчvvдийн бохир, баас, шээсийг асгадаг. Vнэхээр олон улсын стандарт ярих гээд байгаа бол бусад оронд цэвэрлэх байгууламжийн ойр орчимд нь хvн ажиллаж, амьдрах байтугай хориотой бvсээр тогтоогдчихсон байдаг юм. Ямар ч судалгаагvйгээр захын сургаар хvмvvс газар худалдаж аваад, vнийг нь хєєрєгдчихсєн. Цэвэрлэх байгууламжийг сайжруулж, шинэчлье гэхэд газар ч vгvй болгочихсон байх жишээний. Тэнд нэг га газар 120-130 сая тєгрєг болчихсон яваа.
Шинэ зах гээд байгаа газар ажиллах болон очих хvмvvсийн эрvvл мэндийг хэн хариуцах вэ. Очлоо гэхэд машин, сэлбэг зарагдах уу, авах хvн олдох уу. Хэрвээ дампуурвал хэн хариуцлагыг нь хvлээх юм бэ. Зарагдах эсэх судалгаа, бизнесийн тєлєвлєлт зэргийг нь хэн хийсэн юм бэ. Vнэхээр нvvлгэх гээд байгаа бол цэвэрлэх байгууламж, ирэх, очих зам, тухайн байршлынхаа талбай зэргээ эхлээд янзлаад сайхан болгочих л доо. Тэгчихвэл бид зєвшєєрєх боломжтой шvv дээ.
-Олон улсын худалдааны тєвvvдтэй харьцуулж vзсэн vv?
-Биднийг автомашины ченжvvд гэж яриад байгаа шvv дээ. Хэрвээ ченж гэж байгаа бол монголд ченжгvй салбар гэж байхгvй. Бэлэн хувцаснаас эхлээд тендер хvртэл ченжтэй болчихоод байгааг ард олон мэдэж байгаа. Автомашин худалдаалж байгаа хvмvvс ямар ч боловсрол мэдлэггvй, харанхуй бvдvvлэг юм биш. Бид борлуулах зvйлээ авч ирэхийн тулд гадаадын олон орны зах худалдааны тєвд очиж vзсэн. Жишээ нь би японд єдєрт 12 мянган машин зарагддаг Токиогийн дуудлага худалдаанд очиж байсан. Тэнд 3-4 давхар гражууд байдаг. Тvvнтэй адил барилгыг зєвхєн манай зогсоолын талбайд барих боломж бий. Зарах хvмvvс нь нэг хэсэгт, авах болон vзэхээр очиж байгаа нь нєгєє хэсэгт нь буюу доорх зогсоолд нь машинаа тавиад байх бvрэн боломж бий. Заавал хотоос гаргах шаардлагагvй. Тэр ч байтугай тєв дуудлага худалдаанаас машин аваад єєрсдийн хот, дvvрэг бvр гэрийнхээ гадаа аваачаад тvvнийгээ борлуулах боломж нь ч нээлттэй байдаг. Энэ бол дан ганц Японд ч биш. АНУ, БНСУ гээд олон улсад ийм зарчмаар явдаг. Хотын тєвєєсєє 10-15 км-ийн зайтай оршдог. Тэндээсээ машин аваад хот руугаа л оруулж борлуулдаг.
-Хvчээр хаавал яах вэ?
-Маш олон хvн ажилгvй, олон айл амьжиргаагvй болно. Гэхдээ бид энэ олон айлын амьжиргаа байгаа учраас зvгээр харж, сууж байгаад vvдээ бариулчихгvй. Эхний ээлжинд тайван жагсаал хийхээр тєлєвлєчихсєн байна. Хэрвээ тэнд нь барилга байгууламж бий болоод дуудлага худалдаа хийдэг болчихвол гадны хєрєнгєтэй гурван хvн орж ирэхэд л бидний бизнес нурна. Тэд зогсоолуудыг нь худалдаж аван, єєрсдийн орноосоо хямд машин оруулж ирээд, биднийг шахаад эхэлнэ. Энэ тохиолдолд бид ажилгvй болж, машины худалдаа гадныханы гарт орж, єєрсдєд нь боломж олгосон улстєрчдийн сонгуулийн санхvvг зохицуулах vvрэгтэй л болно.
Эх сурвалж:
