Хураангуй.

• 1.2 их наядаас ЗГ-ын гаргах хэмжээ нь 500 тэрбум байна.
• Монгол банк 1.2 их наядын багцад багтсан 500 тэрбумаас эдүгээ зээлээ олгож буй.
• Арилжааны банкууд өөрсдийн эх үүсвэрээр 200 тэрбум ипотекийн зээл рүү нийлүүлэлт хийнэ.
• "Хуримтлалын сан" нь одоогоор байхгүй тул шинээр үүсгэнэ.
• Банкуудад 17 мянган иргэн ипотекийн зээлийн хүсэлтээ өгсөн бол ЗГ 10 мянган иргэний хүсэлтийг хангана гэж мэдэгдээд байна.

Дэлгэрэнгүй.

УИХ-аар Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг дөрөвдүгээр сарын 19-нд баталсан. Үүнтэй уялдуулж Засгийн газар тавдугаар сарын 01-нд уг хуулийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай тогтоолыг баталсан. Уг тогтоолоор хуримтлалын санд чиглэсэн шийдвэр гарсан.

Тодруулбал, "Эрдэнэс Монгол" XXK-ийн 2023 оны үйл ажиллагаанаас олсон 34 хувь хүртэлх ногдол ашиг болох 500 тэрбум төгрөгийг "Хуримтлалын сан"-д төвлөрүүлж, орон сууцны хөтөлбөрийг санхүүжүүлэхэд зарцуулахаар шийдвэрлэсэн. Манай улс ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт ихдээ 750 тэрбум төгрөгийг 2021, 2022 онд гаргаж байсан бол энэ онд орон сууцны зээлд 1.2 их наядыг зарцуулахаар болсон гэгдэж буй.

Энэ 1.2 их наяд төгрөгийг Монголбанкны 500 тэрбум, арилжааны банкнуудын 200 тэрбум болон "Эрдэнэс Монгол"-ын өмнө оны ногдол ашиг 500 тэрбумаар бүрдүүлсэн.

Өөрөөр хэлбэл энэ гурав нийлж шинээр үүсэж буй "Xуримтлалын сан"-г босгож байгаа гэсэн үг. Гэхдээ үүнийг цэвэр 1.2 их наяд төгрөгийг ипотекийн зээлд зарцуулах болсон гэж ойлгох нь өрөөсгөл. Учир нь оны эхэнд хуваарилсан Монголбанкны 500 тэрбум төгрөгөөс ипотекийн зээлийг одоо ч олгосоор байгаа. Тиймээс ипотекийн зээлийн санхүүжилтийг "Хуримтлалын сан"-ийн 500 тэрбум төгрөгөөр тэлж байгаа л асуудал гэж ойлгож нь зөв болов уу.

Энэхүү дүнгээр нийт 10,000 айлыг ипотекийн зээлд хамруулна гэж мэдэгдсэн. Ингээд тооцвол нэг айлд дунджаар хамгийн дээд тал нь 120 сая төгрөгийн зээл олгогдох боломж харагдаж байна.

-"Хуримтлалын сан"-г пүрэв гарагт үүсгэж, төлөвлөөд буй 10,000 айлд ипотекийн зээл олгож эхэлнэ-

Үндэсний баялгийн сан

• Ирээдүйн өв сан /баялгийн сангаасаа ирээдүйдээ хадгалах/
• Хуримтлалын нэгдсэн сан /сангийн хөрөнгийн өнөө үедээ эрүүл мэнд, боловсрол, орон сууц авахад зарцуулах боломжийг бүрдүүлэх/
• Хөгжлийн сан буюу дунд хугацааны хөгжлийн томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлэх зорилготой гурван сангаас бүрдэж буй.

Эдгээр сангаас хамгийн эхэнд "Хуримтлалын сан"-г үүсгэнэ. Тодруулбал, нөгөөдөр буюу тавдугаар сарын 08-ны өдөр "Хуримтлалын сан"-г үүсгэж, нийтэд зарлана. Ингэснээр Засгийн газраас мэдээлэлдээ дурдсан 10,000 айлд ипотекийн зээл олгох ажил албан ёсоор эхлэх буюу Монголбанкнаас арилжааны банкнууд руу санхүүжилт хуваарилах юм.

Зээл олгож эхэлснийг илтгэж энэ өдөр /2024.05.09/ ипотекийн зээл авахаар хандсан, зээлийн шаардлага хангаж буй иргэдийн төлөөллүүдэд зээлийг нь олгож, батламж гардуулахаар төлөвлөөд байгаа аж. Ингэснээр иргэдийн дунд хүлээлт үүсгээд буй дээрх шийдвэр хэрэгжиж эхэлнэ. Өөрөөр хэлбэл иргэн таны бүрдүүлсэн материал шаардлага хангаж буй тохиолдолд ипотекийн зээлд хамрагдах боломж ийнхүү энэ сарын 09-нөөс нээгдэж байна.

Мөн энэ хүрээнд Монголбанкнаас иргэн бүрд хуримтлалын данс нээж байгаа бөгөөд И-Монголиа аппликейшнээр иргэд дансаа хянаж, харж байх боломж бүрдэх юм.

-Зээлд эхний ээлжид ямар хүмүүс хамрагдах вэ-

Банкнуудаас судалгаа авахад орон сууцны зээлд хамрагдахаар 17,000 иргэн хүсэлтээ ирүүлжээ. Өмнө жилүүдэд 5,000-6,000 иргэний зээлийн санхүүжилт шийдэгддэг, бусад нь хүлээгддэг байж. Харин одоо эх үүсвэр 1.2 их наяд төгрөгт хүрснээр зээлд хамрагдах хүсэлтээ өгсөн иргэдээс банкны шалгуурыг хангасан тохиолдолд 10 мянган иргэний орон сууцны зээлийг шийдвэрлэгдэх боломжтой болсон.

Эхний ээлжид зээлийн хүсэлтээ банканд өгч шийдвэр гарсан ч санхүүжилтгүйн улмаас жил гаруй хүлээж буй иргэдийн зээлийг шийдвэрлэнэ. Энэ бүх санхүүгийн эх үүсвэр зөвхөн Улаанбаатарт биш, хөдөөгийн хөгжлийг дэмжих зорилгоор 50-60 хувь нь орон нутаг руу чиглэнэ. Нийт 17,000 хүсэлтийн тал нь орон нутагт орон сууц авах иргэдийн хүсэлт байгаа.

-Энэ оны эхний улирлын байдлаар 115,600 хүнд 7.8 их наядын орон сууцны хөнгөлөлттэй зээл олгоод байна-

Зарим иргэд ипотекийн зээл олгогдохгүй байгаа гэдэг мэдээлэлтэй удаж буй. Тэгвэл Үндэсний статистикийн хорооны 2024 оны нэгдүгээр улирлын тайлангаас харвал 115,600 хүнд нийт 7.8 их наядын ипотекийн зээл олгожээ. Дунджилбал ойролцоогоор нэг хүнд 67.5 сая төгрөгийн орон сууцны хөнгөлөлттэй зээл олгосон байна. Гэхдээ хүн бүрд олгож буй зээлийн хэмжээ харилцан адилгүй. Олгох зээлийн хэмжээ 150 сая төгрөгөөр хязгаарлагдана.

Тодруулбал, ипотекийн зээлийн санхүүжилтийн журамд 2020 оны аравдугаар сарын 01-ний өдрөөс өмнө ипотекийн зээл авсан бол жилийн найман хувь, энэ өдрөөс хойш авсан бол жилийн зургаан хувийн хүүтэй байхаар заасан байгаа. Мөн нэг зээлдэгчид олгох зээлийн хэмжээ 100 сая төгрөг байсан нь өөрчлөгдөж 150 сая төгрөг болж нэмэгдсэн юм. Хэрэв таны сонгосон байр 150 сая төгрөгөөс өндөр үнэтэй бол зөрүү үнийг өөрөө төлж зээлээ авч болох зохицуулалттай.

-Ипотекийн зээл хаанаас санхүүждэг вэ-

Хөнгөлөлттэй хүүтэй ипотекийн зээлийн хөтөлбөр 2013 оноос олгож эхэлсэн. Хөтөлбөр хэрэгжсэн 10 жилийн хугацаанд улсын хэмжээнд нийт 115 мянган өрх орон сууцтай болоод буй. Ипотекийн зээлийн санхүүжилт анх 2013 онд эхлэхдээ 90 хувийг Монголбанк, 10 хувийг арилжааны банкнууд гаргаж байсан. Энэ харьцаа цар тахлын өмнө 60:40 хүртэл хүрч байсан бол одоо 80:20 харьцаатайгаар эх үүсвэрийг санхүүжүүлж байна.

Тус хөтөлбөр 2017 оноос эхлэн зээлийн эргэн төлөлтөөр өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлдэг эко системийг бий болгосон. Өөрөөр хэлбэл сар бүрийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийн санхүүжүүлдэг гэсэн үг.

Тухайлбал одоо идэвхтэй байгаа зээлдэгчдийн нэг сарын зээлийн эргэн төлөлт 30 гаруй тэрбум төгрөг болдог. Харин нэг жилд олгох зээлийн хэмжээ 350 орчим тэрбум төгрөг болохоор байна. Гэвч цар тахлын үед зээлийн эргэн төлөлтийг хоёр жил гаруй хугацаанд зогсоосноор тэр хэмжээгээр зээлийн эргэн төлөлтийн тасалдсан. Мөн энэ хугацаанд иргэдийн зээл хүссэн өргөдөл зогсоогүй, банкнуудад урт дараалал үүсэж, зээл олгохгүй байна гэх гомдол иргэдийн зүгээс их гарах болсон. Үүний хариуд зээлийн хүсэлтийг дэс дараагаар олгож байгаа гэсэн тайлбарыг банкнууд өгөхөд хүрээд байсан.

Зээлийн хүсэлт өгсөн 17.4 мянган иргэд байгааг Монголбанкнаас УИХ-д өргөн барьсан “Төрөөс баримтлах мөнгөний бодлогын талаар 2024 онд баримтлах үндсэн чиглэлийн төсөл”-ийн тайланд тусгасан байдаг. Эдгээр зээлийг санхүүжүүлэхэд 1.4 их наяд төгрөг шаардлагатай байгааг мөн тус тайланд тусгаж байсныг эргэн сануулъя.