“The Diplomat”-д нийтлэгдсэн “Mongolia’s Political Parties Showcase Candidates for the 2024 Parliamentary Election” нийтлэлийг орчуулан хүргэж байна.
Монгол Улсын 2024 оны УИХ-ын сонгууль зургадугаар сарын 28-нд болох бөгөөд улс төрийн намууд нэр дэвшигчдийнхээ нэрийг албан ёсоор зарлалаа. 76-аас 126 суудалтай болж өргөжсөн хууль тогтоох эрх мэдлийн салбарыг томсгосноор энэ жилийн сонгууль Монголын орчин үеийн түүхэн дэх хамгийн чухал үйл явдлуудын нэг байх болно. Монгол Улсын Сонгуулийн Ерөнхий Хорооноос мэдээлснээр 23 нам, хоёр эвсэл зургаадугаар сарын 14-нөөс эхлэн хоёр долоо хоногийн хугацаанд сурталчилгаагаа явуулах аж. Одоогоор нээлттэй эх сурвалжийн мэдээлэлд үндэслэн Ардчилсан нам (АН), Монгол Ардын нам (МАН), Хун нам, Иргэний холбоо нам, Үндэсний эвсэл нэр дэвшигчдийнхээ нэрийг зарлаад байна. АН, МАН зэрэг улс төрийн уламжлалт намаас нэр дэвшигчид олонх болох зорилготой. Нэмэлт 50 суудал нь сонгуулийн холимог тогтолцоотой намуудад шинэ боломжуудыг бий болгоно. АН парламентад 15-20 суудал, Хун нам 30 гаруй суудал авна гэж тооцоолж байна.
Одоогийн байдлаар Монгол Улсын парламентад 76 суудлын 61-д нь МАН давамгайлж байгаа бол АН 11 суудалтайгаар хоёрдугаарт бичигдэж байна. Сэтгүүлчид, инженерүүд, байгаль орчны мэргэжилтнүүд, хүний эрхийн төлөө тэмцэгчид, ашгийн төлөө бус ажилчид, эдийн засаг, хуулийн мэргэжилтнүүд гэх мэт олон төрлийн мэргэжлийн хүмүүс кампанит ажил явуулж байна. Одоогийн байдлаар Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын албыг давхар хашиж байгаа эрх баригч МАН-аас одоогийн УИХ-ын гишүүн Дамдины Цогтбаатар, Дамдинсүрэнгийн Өнөрболор зэрэг 126 нэр дэвшигчийг нэр дэвшүүлжээ.
Др. Токиогийн их сургууль төгссөн инженер Ганзоригийн Лувсанжамц, Оксфордод суралцаж байсан тэргүүлэх антропологич, эрдэмтэн Дуламын Бум-Очир болон Зам тээврийн сайд асан, Харвардын их сургуулийг төгссөн Отгоншарын Батнайрамдал нар дэвшиж байна. МАН-ын удирдлагууд Ерөнхий сайд асан Сүхбаатарын Батболдыг нэр дэвшүүлэхээс хассан. Шинэ үеийн удирдагчид, нийгмийн зүтгэлтнүүд гарч ирж байгаа ч хууль тогтоох байгууллагад эргэн ирэхийг эрмэлзэж буй экс парламентын гишүүд цөөнгүй байна. АН-аас УИХ-ын гишүүн асан Сангажавын Баярцогт, Загдхүүгийн Нарантуяа, Хишигдэмбэрэлийн Тэмүүжин нарыг илүү туршлагатай мэргэжилтэн хэмээн дахин оруулж ирсэн. АН-ын бүрэлдэхүүнд өмнө нь Халтмаагийн Баттулгын Тамгын газрын хэвлэлийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Шижирийн Өлзийхүү зэрэг залуу үеийнхэн ч багтсан. Түүгээр ч зогсохгүй Х.Баттулга өөрөө өрсөлдөнө гэж гайхшруулж байна. МАН-ын гишүүн асан, уул уурхайн томоохон конгломератыг үүсгэн байгуулагчийн ууган хүү Нямтайширын Номтойбаяр Үндэсний эвслийг удирдаж байна. Номтойбаяр хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “Үндэсний эвслийн нэг зорилго бол бизнесийг улс төрөөс салгаж, зөвхөн бизнес биш ард иргэдээ хөрөнгөжихөд туслах бодлого хэрэгжүүлэх явдал юм” гэжээ. Үндэсний эвслээс 76 нэр дэвшигчийн 35 (46 хувь) нь эмэгтэйчүүд байгаа нь өнгөрсөн онд Монгол Улсын Үндсэн хуулийн шинэчлэлд шинээр оруулсан 30 хувийн квотоос хамаагүй давсан байна.
Энэ жилийн парламентын сонгууль бүс нутгийн тогтворгүй байдал улам бүр тогтворгүй байгаа үед болж байна. Монгол Улсын хууль тогтоох эрх мэдлийн хүрээг өргөтгөх нь засгийн газрын үйлчилгээ, төлөөллийг бэхжүүлэхийн зэрэгцээ Монгол Улс байгалийн баялгаа хэрхэн захиран зарцуулахад шийдвэрүүд асар их нөлөө үзүүлэх болно. Тийм ч учраас Ерөнхийлөгч асан Н.Багабанди “Залуу үе энэ сонгуульд оролцоно гэж найдаж байна. Энэ удаагийн сонгууль бодлоготой сонгууль болно гэж бодож байна” гэлээ.
