Шахмал түлш хэрэглээнд нэвтэрсэн цагаас хойш 800 гаруй иргэн угаартаж нас барсан. Гэр бүлийнх нь бүх гишүүд угаартаж нас барсан цэрэг хүүгийн өр өвтгөм харамсалтай үйл явдал ил болсны дараа хариуцлагын тухай асуудал заавал хөндөгдөх ёстой гэсэн нийгмийн шахалт шаардлага үүсээд байна.

УИХ-ын гишүүн Ч.Лодойсамбуу утаа, агаарын бохирдол нь иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг ноцтойгоор зөрчиж байгаа учир Л.Оюун-Эрдэнийн тэргүүлсэн Засгийн газар хариуцлага хүлээж огцрох ёстой гэж мэдэгдсэн. Тэрээр үндсэн хуулинд заасан бүрэн эрхээ эдэлж Засгийн газрыг огцруулах гарын үсэг цуглуулж эхлээд байгаа. Гэвч түүний албан бланк дээрх гарын үсэг УИХ-ын гишүүдийн гуравны нэгд хүрч засаг огцруулах асуудал “Өндрөө авах” магадлал тун бага. Харин 2007 онд МАН-д гарч ирсэн “Элсний 13”-ын түүх давтагдвал УИХ-д олонх болсон МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын хувь заяа ганхах нь тодорхой юм. Тухайн үед Ч.Улаан, Д.Тэрбишдагва, Ц.Мөнх-Оргил, Т.Ганди тэргүүтэй “Элсний 13” МАХН-ыг шинэчлэх нэрээр нэгдэн нам дотроо дайн дэгдээж, намынхаа дарга, Ерөнхий сайдыг огцруулж байлаа. Өөрөөр хэлбэл МАН дотор “Элсний 13” гарч ирдэг, ирэх хөрс суурь нь энэ цаг үед хэдийнээ бүрдсэн гэхэд болно.

Намаа шантаажилж, төр хямраадаг “Элсний 13” Ардчилсан хүчнүүд олонх болсон 1996 оны парламентад анх удаа гарч байлаа.

Ардчилсан холбоо эвслээс сонгогдсон орон нутгийн голдуу 13 гишүүн нийлж, сөрөг хүчин болох МАХН-тай үгсдэг болсноос “Элсний 13” гэх нэр томъёо Монголын улс төрд орж ирсэн гэдэг. “ХОТШ”, “Сэргээн Босголт” зэрэг банкууд шил дараалан дампуурч, Ц.Элбэгдоржийн тэргүүлсэн засгийн газар огцорсон нийгэм, улс төр, эдийн засгийн хүнд цаг үед эвслийн бүлгийнхээ эсрэг ажилласан “Элсний 13”-ыг Догсомын Ганболд тэргүүлж байсан байдаг.

Парламентад олонх болсон ардчилсан холбоо эвслийн засгийн газрыг огцруулах кноп сөрөг хүчин болох МАХН-д тухайн үед байгаагүй юм. Гэтэл ардчилсан холбоо эвсэл дотор сөрөг хүчинтэйгээ нэгдэж, Эвслийн засгийн газрыг унагах 13 эсэргүү гарч ирснийг ”Элсний 13” хэмээн нэрийдэж байжээ.

“Элсний 13”-ын толгойлогч Догсомын Ганболд эвслийн бүлгийн хурал дээр хэлэлцсэн бүх асуудлыг МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр болон түүний тойрон хүрээлэгчдэд тайлагнадаг байсан гэдэг. Хожим нь Ц.Нямдорж “Энэ өөдгүй амьтан бидэнд тусалдаг байсан болохоор тэсээд өнгөрдөг байсан. Түүнээс биш өөрснийхнийгээ ингэж хорлож явдаг ийм шаарт би дургүй” хэмээн өгүүлж байсныг нийтлэлч Б.Баабар “1998” нэртэй нийтлэлдээ дурьджээ. Мөн энэ үед “Элсний 13”-ын балгаар Засгийн газрын харъяа яам, агентлагуудын аливаа үйл ажиллагаа гацаж, тодорхойгүй нөхцөл байдалд орж байсан гэдэг. Тухайн үед сөрөг хүчин МАХН-тай үгсэн хуйвалдаж, барьцаалсныхаа хүчээр “Элсний 13” дотроо хуралдаж, толгойлогч До.Ганболдыг ерөнхий сайдад хүртэл нэрийг нь дэвшүүлж байсан гэдэг. Ингээд зогсохгүй Засгийн газар, намаа шантаажилсныхаа хүчинд УИХ-ын дэд даргын суудалд тухалсан. До.Ганболдын эвслийн бүлгийнхээ эсрэг ажилласан энэхүү увайгүй үйлдэл нь Монголын улс төр дэх урвалт шарвалт, шантаажны эхлэлийг тавьсан жишгил зэвүүцэл төрүүлэм үзэгдэл болж үлдсэн байдаг юм.

Түүхийн аль ч цаг үед урвагч нарт өршөөл гэж байдаггүй. Урвалт шарвалт нь нам эвслийг бүү хэл Улс үндэстнийг балран доройтуулж болохыг бага хаадын үеийн түүх бидэнд бэлхнээ харуулдаг. Гэтэл ардчилсан нам нэгэн цагт намынхаа эсрэг ажиллаж, сөрөг хүчинтэйгээ нийлэн засгийн газраа хөмөрч явсан До.Ганболдод хариуцлага тооцох нь бүү хэл албан тушаалын бялуу хүртээж ирсэн нь харамсалтай. 2012 онд дахин олонх болж ардчилсан нам засагласан жилүүдэд “Элсний 13”-ын толгойлогч Догсомын Ганболд Монголросцветмет төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын даргаар 2015 онд томилогдсон байдаг.

Үндэсний аудитын газар 2017 оны гуравдугаар сард “Монголросцветмет” төрийн өмчит үйлдвэрийн газарт аудитын шалгалт хийж, 78 тэрбум төгрөгийн зөрчил илрүүлснээр Догсомын Ганболдыг АТГ-аас шалгаж эхэлсэн. Түүний хувьд “Монголросцветмет” компанийн захирлаар ажиллаж байхдаа БНХАУ-ын “Пэнгфэй”, “Сентурия Монгу”, “Нью Сиян”, “Саян Майнинг” компаниудтай төмрийн хүдэр нийлүүлэх гэрээнүүдэд 1 тонн төмрийн хүдрийн үнийг зах зээлийн ханшаас илтэд багаар тогтоон гэрээ байгуулсан нь мөрдөн байцаалтаар тогтоогдсон байдаг.

Үнийн дүнг нь бууруулсан алдагдалтай гэрээ байгуулсныхаа төлөө До.Ганболд нь эхнэр М.Бэрцэцэгийнхээ ХААН банкны дансанд “Пэнгфэй” компаниас 2016 онд гурван удаагийн гүйлгээгээр нийт 93.000 юань авсан бол эхнэрийнхээ төрсөн дүү М.Болдын Голомт банкны дансаар 2017 оны наймдугаар сард 29 мянган ам.доллар авсан талаарх мэдээллүүд ил болж байлаа.

Ийнхүү төмрийн хүдэр нийлүүлэх гэрээнүүдэд 1 тонн төмрийн хүдрийн үнийг илтэд багаар тогтоон гэрээ байгуулсны улмаас “Монголросцветмет” төрийн өмчит үйлдвэрийн газарт 546,4 мянган тонн төмрийн хүдэрт хамаарах нийт 2 сая гаруй ам.доллар буюу 4,5 тэрбум төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулж бусдад давуу байдал бий болгосон, бусдаас хахууль авсан гэх хэргийг тус тус шүүхэд шилжүүлэх саналтайгаар Авлигатай тэмцэх газраас прокурорын байгууллагад шилжүүлж байсан юм.

Гэтэл энэ мэт албан тушаалаа урвуулан авлига авч, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн гэх баримтууд байсаар байтал прокуророос Догсомын Ганболдын хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгосон нь анхаарал татаж байгаа юм.

Түүний хувьд амташсан хэрээ 13 нахина гэдгийн адилаар Монголын төрд дахин шургалах санаатайгаар Ардчилсан намын удирдлагуудыг хормойдож явна гэх яриа “Ордны тамхины цэг”-ээс дуулдах боллоо.

МАН ч бай, АН ч бай аль аль нь улс төрийн нам институт болж хөгжихийн тулд До.Ганболд шиг “Элсний 13”-уудыг ямар нэгэн албан тушаалд томилж шагнах бус харин ч хариуцлага тооцон нам эсвсэл, засгийн газраа түгжилүүдээс хамгаалж үлдэх ёстой юм.

Arslan.mn