“Аав байхгүй”

 “Хүүхдийн  нэвтрүүлэг, баримтат кино, өгүүлэл бичихэд тэдний эрхийг яаж зөрчихгүй байх вэ гэдэг хамгийн том асуудал гарч ирдэг”. Энэ үгийг МҮОНРТ-ийн нарийхан гудмаар дэгдэж яваад, сээтэг малгай даран өмсөж, байнга олон халааст  цээжээр гангардаг МУСГЗ Г.Золжаргал ахын амнаас сонсож билээ.

Нэгэн насныхаа амьдралыг дэлгэцийн уран бүтээлд зориулсаар яваа  эл эрхэм ээж аав нь алдаж онохуйн эргүүлэгт орон, гурван үрээ харах хандах эзэнгүй орхисноор хамаатныхаа айлд хоног өнгөрүүлж, биедээ элдэв шарх олон, бэлгийн хүчирхийлэлд хүртэл өртсөн хүүхдүүдийн тухай баримт кино хийснийг сэтгэл шимшрэн байж үзсэнээ санаж байна.

Уг баримтат кинонд хүүхдүүдийн нэрс болоод хамаатных нь эгчийнх нь нэрийг хүртэл сольж, дүрсээр бүдгэрүүлсэн байв. Ер нь хүүхдийн сэдэвтэй баримтат кино уран бүтээлийн санал эрхэм сэтгүүлчид олонтой ирэх авч, тэрийн бүр зориглоод бариж авч чаддаггүй талаараа ч дурсан ярьдаг.

Өнөөдөр тэр хүүхдийн эрх зөрчигдөж буй талаар нүүр царайг нь ил гарган мэдээлснээр маргааш  уг хүүхэд нийгмийн гадна үлдэхэд хүрдэг осолтой. Энэ нь нөгөө л  томчуудын үг, үйлдэл бүрийн ард хүүхдийн эрх явж буйг харуулж буй хэрэг юм.  Өөрөөр хэлбэл, арай юмны учир мэдэх улс хүүхдэд тус болох зорилгоор хийсэн үйлс нь эргээд тэдэнд гэм үйлдэх вий гэдгээс эмээдэг байх нь. Ийм л эмзэг асуудал.

Яг  эл жишгийг энэ жилийн хүүхдийн баяраар нэгэн телевизийн Налайхын хийдэд шавилан суудаг  Мөрөн хүүгийн талаар өгүүлсэн хөрөг нэвтрүүлэг үзэж суугаад өөрийн нүдээр харав. Бидний нэгэн адил залуухан сэтгүүлч гэхэд хөргөө сайхан найруулжээ. Хотын төвд ээж, дүү, эгч нарынхаа хамт амьдардаг, дэггүйхэн хүү Налайхын хийдэд шавилан сууж, ухаантай хэрсүү эр болж.  

Бурханы ном үзэж, ээжийнхээ төлөө тасралтгүй залбирдаг гэх. Ер нь ээжийгээ л боддог гэнэ. Номоо сайн сайн сурч буйн ачаар ээж нь овоо эдгэрч, сайхан болж байгаа талаар хүү маш итгэлтэйгээр ярилаа.

Сэтгүүлч: Нээрээ л бурхны ном хүний амьдралыг өөрчилж, нэмэр тусаа өгдөг байх нь хэмээн хүүд дэм өгвөл,

• Тэгэлгүй яахав, хэрэг их болно гэж бүүр нэг үнэн сэтгэлийн угаас ярив.

Тэгж яриа хөвөрч явсаар, сэтгүүлч:                              

• Танай аав тань хаана байгаа юм бэ? гэх утгаар асуулт асуувал хүү толгойгоо үрчин доош харснаа,
• Аав байхгүй гэж байна.

Уг нь сэтгүүлч энэ хүүгийн сэтгэл зүрхийг  уран бүтээлч хүний хувиар нээхийг л хүсч.  Гэтэл энд нөгөөх л бидний анзаардаггүй хүүхдийн эрх, бүдүүлгээр зөрчигджээ.  Яг энэ өгүүлбэрийг сэтгүүлч эвлүүлгийн явцад шууд хасч болох байлаа. Хасаагүй улмаас тэр нэвтрүүлэг гарсны дараа хүү нийгэмд “аав байхгүй” дүрээр танигдаж буй нь энэ юм. Нулимс хөврүүлсэн уг нэвтрүүлэг дуусахад тэр хүүгийн “Аав байхгүй” гэх хоёрхон үг толгойд эргэлдсээр байв.

“Аав байхгүй” орон зайг гишүүд орлох уу?

Ингэж бүүр их арга ядчихсан аятай, телевизийн суваг эргүүлэнгээ “Ядаж  хүүхдийн баяраар  эрхийг нь зөрчихгүй байх сан” гэж бодсоор өнжив. Ер нь бодоод байхад энэ өдөр ээж аавтай хүүхдүүд хамгийн том баярыг эдэлдэг ажээ. Тэд аав, ээжээсээ бэлэг авч, хүүхдийн паркад хэдэн цагаар дугаарлан зогсохдоо дэргэд нь харж хандах хүн буйд ямар их аз жаргалыг эдэлдэг бол.

Гэтэл “аав байхгүй” хэсэг буюу  эцэг эхийн бэлэг очдоггүй асрамжийн газар ч юм уу эсвэл нийгмийн бүр эмзэг хэсгүүд гэж байна. Сайн санааны байгууллагынхан, хүүхэд баярлуулах гэсэн сайн дурын хувь иргэн, аж ахуйн нэгжүүд тийш нь бэлгээ илгээдэг. Ер нь шинэ жил болоод хүүхдийн баяруудаар тэдгээр газрууд бэлгэнд даруулдаг гэх.

Мэдээж хүүхэд баярлуулахаар зорин очиж буй иргэн, аж ахуйн нэгжүүдийг бүхэлд нь буруутгах аргагүй юм. Хамгийн гол нь тэд нийтлэг нэг  л төрлийн алдаа гаргаж, тэр нь хүүхдийн эрхийг маш бүдүүлгээр зөрчиж байна гэдгийг анзаардаггүй явдал.

Бүүр тодруулбал, бэлэг тарааж өгсөн даруйдаа тэнд очиж тэгж хүүхэд баярлууллаа гэсэн утга бүхий бэлэг тэврүүлсэн хүүхдүүдийн зургаар мэдээ явуулж, олон нийтийн сүлжээгээр нэг  тарааж орхидог. Ингэхдээ “нийгмийн эмзэг бүлгийн хүүхэд” гэдгийг нь  бүүр тодотгож, нүүр царайг нь мэлтийтэл зургийн хальсанд буулгаснаа нийтэд мэдээлнэ.

Маргааш нь сайн ах, эгч нарын бэлэг авсан хүүхэд гудманд гарангуутаа шууд “эмзэг бүлэг” гэх нэрээр нэрлэгдэнэ. Хажуу хавирганы улсууд нь мөн тийм нүдээр харна. Гэтэл тэр хүүхэд эмзэг бүлгийг сонгож төрөөгүй гэдгийг томчууд мартсан гэлтэй аашилцгаана.

Энэ жилийн хүүхдийн баяраар  олон нийтийн цахим сүлжээ эмзэг бүлгийн хүүхдүүдийг баярлуулсан  иргэн, аж ахуйн нэгжүүд, тэдэнтэй хамт элгэмсэн зургаа татуулсан улсуудаар дүүрэв. Хүүхдүүд яахав, бэлэг авч хөөрөөд зураг даруулж. Тэднээс тухайлан онцолвол, УИХ-ын гишүүн Г.Баярсайхан  “Халуун сэтгэл” аян өрнүүлж, Чингэлтэй дүүргийнхээ цэцэрлэгт хамрагдаагүй  7 мянган хүүхдэд бэлэг өгч.  Баахан хүүхдүүдийн дунд хоёр жаахан хүүхэд тэврээд зогсчихсон, янзын.

Тус дүүргээс сонгогдсон З.Баянсэлэнгэ гишүүн харин  эмнэлэгт хэвтэж буй хүүхдүүд эргэжээ. Гялгар ууттай бэлгийг тосон авч буй жаахан охин. Хамтаараа авахуулсан зургууд.  

За тэгээд, энэ цуваа цааш хөвөрч өгнө. Ж.Батзандан гишүүн мөн л бэлэг өгч.  Энэ бэлэг өгч буй хэлбэрийг өөлөх гэсэнгүй. Гялгар уутанд хийсэн ундаа тэргүүтэнтэй амттангуудыг хужаагаар овоглон, голж шилэх санаа ч төрсөнгүй.

Зүгээр л эмзэг бүлгийн хүүхдүүдэд хэдэн бэлэг тарааж өгөн, түүгээрээ шоу хийж байгаа нь зохимжгүй хэрэг гэдгийг онцолмоор байна. Үнэхээрийн баярлуулах сэтгэл байгаа бол өгчихөөд, эрхийг нь зөрчихгүй гараад явах сэтгэл бас байх л ёстой гэж санана. Шулуухан хэлэхэд энэ үгийг бүр маш олон хүнд хэлмээр санагдсанаа нуухыг хүссэнгүй.

Ер нь уран бүтээлч нар хүртэл цааргалаад, хүүхдийн эрх зөрчихөөс айн, кино ший хийх асуудалд асар болгоомжтой хандаж байхад манай гишүүд харин хэдэн бэлэг бариж очоод  л өнөөх “эмзэг” хүүхдүүдийг шууд нийгэмд ил гаргаад ирэх нь хэр зохимжтой юм бол.

Тэрхүү үйлдлээ ерөөс сурталчилгаа гэж харна уу болохоос биш,  хүүхдийн эрх зөрчигдөж буй талаар огтхон ч бодоогүй нь илт.  Ийм наад захын  хүний эрхтэй холбогдох асуудал ойлгохгүй улс ордноор нэг дүүрсэн гэхэд үнэхээр харамсалтай. Хүүхдийн эрх хамгийн байдлаар манай улсад ингэж зөрчигдөж байна. Болж л байдаг үзэгдлээр нийгэм нь  ч хүлээж аваад дасчихаж. Бид үүнийг нэгэнт анзаарахаа ч байжээ.

Ж.Мядагбадам