хувиар шаардлага хүргүүлсэн. “УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийн хүрээнд хууль хяналтын байгууллагуудын эрх мэдлийн тэнцвэртэй байдлыг хангах үүднээс”  гэж эхэлсэн түүний шаардлагад өнөөх л АТГ-ын Мөрдөн шалгах албыг татан буулгаж, эргээд Прокурорын дэргэдэх Мөрдөн шалгах албыг сэргээх тухай зохицуулсныг минь “хурдан батлаад өгөөч” л гэж яарсан харагдаж байв. УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар хэлэлцэх асуудлын дарааллыг тогтоох нь УИХ-ын даргын дэргэдэх зөвлөлийн эрх мэдлийн асуудал. Үүнд УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг халдах, шаардлага хүргүүлж нөлөөлөх нь зохимжтой бус. Гэвч Н.Алтанхуяг, түүнтэй “есөн жил нөхөрлөх гэрээ”-тэй МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр нарт ямар нэг байдлаар бүлгийн гишүүдэд төдийгүй, АН, МАН дахь зарим гишүүнд найр тавьж Өршөөлийн хуулийг өөрсдөдөө ашигтайгаар батлуулах оролдлого нь улам бүр мухардалд орсоор байгаа тул ийм болхи алхам бодож олсон бололтой. Хамгийн гол нь өөрт нь, ойр дотныхонд нь хэрэгтэй байсан хэрэг л дээ. Өршөөлийн хууль аль ч байдлаар эцэслэн шийдэгдлээ гэсэн Прокурорын байгууллагын тухай хуульд нэмэлт оруулах замаар АТГ-ын Мөрдөн шалгах албыг татан буулгаж, эргээд Прокурорын дэргэдэх Мөрдөн шалгах албыг сэргээх, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг батлуулаад авах нь тэдэнд ашигтай “Сүүлчийн найдвар” болж үлдээд байгаа бололтой.

Ингээд УИХ-ын даргад шаардлагаа хүргүүлснээс хойш гурав хоногийн дараа буюу аравдугаар сарын 15-д УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхэд “Шударга ёс” бүлгийнхэн завсарлага авчихаад байхад амь тэмцэн давчдаж үг хэлснийг та бүхэн санаж байгаа байх. АТГ-ыг “мангас” болгон харагдуулах гэж хэрэндээ л хичээж, цочирдуулах гэсэндээ “Хоёрын хооронд юман дээр намчирхах хэрэггүй. Та нарыг инээж байхад цаана чинь хүмүүс хэлмэгдэж байна, уйлж байна. УИХ-ын гишүүний кноп дарах эрхэнд халдаж боллоо. Та нар битгий гүлдэлзээд бай. Чуулганы нэгдсэн хуралдаан дээр олон юм ярьсан хүнийг хашраадаг, УИХ-аас илүү онцгой эрхтэй байгууллага байна, цаана чинь. 37 оных шиг хэлмэгдүүлж байна. Та нарыг Өршөөлийн хуулийн тухай улстөржиж байх хооронд энэ улс орныг самарч дууслаа” хэмээн хашхирав. АТГ-аар УИХ-ыг айлгах түүний төлөвлөгөө бүр Ерөнхий сайд байхаас нь эхлэлтэй. Аль нэг орны Ерөнхий сайд АТГ-тайгаа тэмцэхээ зарлаж, гүйцэтгэх ажиллагаа явуулж байгааг нь чуулганы танхимд илчилж, АТГ-ТЕГ-ыг эсрэгцүүлэн ажиллаж, нэгийнх нь ажлыг нөгөөгөөр нь баллуурдуулна гэдэг байж болох явдал мөн үү. ЭЗХЯ-ны төрийн нарийн бичгийн даргын өрөөнд чагнах төхөөрөмж тавьчихсныг оллоо гэхээр иргэд айж жихүүцнэ гэж тэр төсөөлсөн ч харин эсрэгээрээ, “АТГ-ын ажил сайн байна, ТЕГ-ын дарга Б.Ариунсан түүнийг илэрмэгц өндөр албан тушаалтан болох Ерөнхий сайдад ховлож тэр нь орон даяар шууд дамжуулж байгаа УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан дээр зарладаг нь тэнэг хэрэг” гэж үзэж байв.

Ерөнхий сайд, АН-ын дарга Н.Алтанхуягт АТГ-тай тэмцэх шалтгаан олон байсаан. Наанадаж хүргэн Г.Дэнзэн нь “Эрдэнэс Тавантолгой”-оос өчнөөн тэрбум төгрөг завшчихсан, ахлах зөвлөх нь арай шоронд орчихоогүй ч орох нь тодорхой болчихоод байсан, охин А.Саранзаяа нь ч энэ хэрэгт нь холбогдон нулимсаараа гэмээ цайруулахаар телевизээр ярьж, ангийн найз “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн ТУЗ-ийн дарга асан Ч.Сайнбилэг гээд түүнд дагуулж явсан, “хаана ч цуг” байх ёстой олон хүн бий. Уг нь эдгээр хүмүүсийг ажил албандаа ойрхон байлгаагүй бол ийм байдалд хүрэхгүй, ганцхан хар толгойгоо бодоод явж болох л байсан. Тэдгээрээс хэд нь ч торны цаана суучихав даа, одоо хэд нь хүлээж байгаа бол гэдэг эвгүй асуудал.

Тийм учраас л Н.Алтанхуяг “Өршөөлийн тухай хуульд тавьсан Ерөнхийлөгчийн хоригийг бүрэн хүлээж авбал яах вэ” гэдэг бодолд шаналж элдвийн алхам хийсээр байна. Хамгийн сүүлд олдсон мэдээллээр Н.Алтанхуяг гишүүний санаачилсан хуулийг УИХ-аар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад оруулсан аж. Харин хэлэлцэх эсэхийг гишүүд шийднэ.

 УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг өнгөрсөн зургадугаар сарын 4-нд гишүүнийхээ бүрэн эрхийн дагуу Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Прокурорын байгууллагын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүд, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Прокурорын байгууллагын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд арга хэмжээний тухай төслүүдийг УИХ-д өргөн барьсан. Гэвч, уг хуулиудын төслийг хэлэлцүүлгийн шатанд зогсоосон юм. Энэ нь АТГ-ын Олон нийтийн зөвлөлөөс Үндэсний аюулгүй байдлы зөвлөлд хүргүүлсэн бичигтэй холбоотой.

Ийнхүү хэлэлцүүлгийн шатанд нь зогсоосноос хойш дөрвөн сар “гацсан” Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Прокурорын байгууллагын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүд, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Прокурорын байгууллагын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд арга хэмжээний тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад оруулжээ.

Одоо энэ хуулиа батлуулахын тулд хаашаа шаардлага бичиг шидэж, ямар жүжиг тавихыг таашгүй. Харин авлигатай тэмцэх амлалттай сонгуульд ялалт байгуулсан намын дарга, Ерөнхий сайд өөрийнх нь намаас, өөрийнх нь тэргүүлсэн Засгийн газрын танхимаас, өөрийнх нь хүрээллийн найз нөхөд, гэр бүлээс ийм олон талын хамааралтай байхад Авлигатай тэмцэх газрын дэргэдэх Мөрдөн байцаах газрыг яах вэ, Прокурорын тухай хууль, Эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хуулийг “Ингээд засчихъя” гэж хуулийн төсөл бариад оруулж ирэх нь хэр зохистой вэ? Энд ашиг сонирхлын зөрчил, Ерөнхий сайд, Намын дарга байсан хүний ёс зүй, “мораль”-ийн асуудал хамаагүй гэж үү.

УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны 2014 оны 08 тоот тогтоолоор байгуулагдсан ажлын хэсэгт нэгэн ноцтой баримтыг дурьдсан байдаг. Энэ нь 2012 оны хоёрдугаар сарын 15-нд байгуулагдсан Сингапурын "Five hills holding" компанийн Монгол дахь хуулийн этгээд, захирал нь Meil James Wilson гэж Австрали улсын иргэн байна гэж улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн “TTJvco” компанид “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн ТУЗ-ийн есдүгээр сарын 13-ны 23 дугаар тогтоолоор 2012 онд 31 тэрбум 988 сая төгрөгийн балансын үнэ бүхий техник, тоног төхөөрөмжийг шилжүүлэн өгсөн байна. Хөрөнгийг тухайн оны дөрөвдүгээр сард 23-нд гэрээгээр хүлээлгэн өгчээ. Зүүн Цанхийн уурхайн гэрээт олборлогч юм гэх энэ компанид техник, тоног төхөөрөмжийг шилжүүлэх асуудлыг ТӨХ-нд тавьж шийдвэрлүүлэхийг тухайн үед “Эрдэнэс МГЛ”-ийн Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Б.Энэбишт даалгасан аж. Тэгэхээр энэ асуудалд “Эрдэнэс МГЛ”-ийн экс захирал Б.Энэбиш, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал Я.Батсуурь, тус компанийн ТУЗ-ийн экс дарга Г.Дэнзэн, эдүгээгийн ТУЗ-ийн дарга Ч.Сайнбилэг гээд олон хүн хамаатай.

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн ТУЗ-ийн есдүгээр сарын 13-ны 23 дугаар тогтоолын 3 дахь хавсралтын 2-т 46 тэрбум 840 сая 920 мянга 600 төгрөгийн балансын үнэ бүхий техник, тоног төхөөрөмжийг гэрээний дагуу дээрх компанид шилжүүлэн өгөхийг зөвшөөрсөн байна. Энэ үед ТӨХ-ны ямар нэг шийдвэр гараагүй байдаг.

Үүнээс хойш жилийн дараа “Эрдэнэс МГЛ” ХХК-ийн ТУЗ-ийн 2013 оны 12 дугаар сарын 10-ны 37 дугаар тогтоол, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын 2013 оны 12 дугаар сарын 26-ны А/318 тоот тушаалын дагуу гэрээт олборлогч “TTJvco” компанид 47 ширхэг, 86 тэрбум 771 сая төгрөгийн үндсэн хөрөнгийг шилжүүлэн данснаас хасчээ. 

Төрийн өмчийг хувийн компанид хариу төлбөргүйгээр шилжүүлж болохыг зохицуулсан эрх зүйн зохицуулалт байхгүй бөгөөд өмч хувьчлалаас гадуур үндсэн хөрөнгийг хувьд шилжүүлэх тохиолдолд Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 29  дүгээр зүйлийн 29.1-д зааснаар Засгийн газрын шийдвэрээр гагцхүү нээлттэй дуудлагын худалдаагаар худалдана гэж заасныг зөрчсөн байна. 


Энэ талаар УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо дэлгээгүй ч бас нууцлалын зэрэгтэй биш билээ. Нөгөөтэйгүүр тус байнгын хорооны 2014 оны 08-р тогтоолоор байгуулагдсан ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа ахалж, Г.Батхүү, Х.Болорчулуун, С.Одонтуяа, А.Тлейхан, Г.Уянга, Ж.Энхбаяр нар ажлын хэсэгт байсан. Гэтэл Н.Алтанхуягийг Ерөнхий сайдаас огцорсон өдөр дээрх ажлын хэсгийн дарга Д.Хаянхярваа гишүүнд Н.Алтанхуягийн нэхэмжлэлтэй Дүүргийн иргэний анхан шатны хоёрдугаар шүүхээс мэдэгдэх хуудас ирсэн нь тохиолдол байсан гэж үү.

Энэ мэтчлэн цагдаа, шүүхээр хангалттай түрий барьсан Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн сүүлчийн найдвар нь одоо батлуулахаар улайрч буй хуулийн төсөл болоод байна. “УИХ-ын гишүүний кноп дарах эрхэнд нөлөөлж байна” гэж хашхираад байсан тэрбээр энэ удаад өөрөө яасхийгээд “нөлөөлөх” арга замаа эрэлхийлж эхлэв бололтой.

С.Мөнгөндөл

Bolod.mn