Сүүлийн үеийн хүүхэд, залуус тахианы махаар хоолшдог болжээ гэхэд хилсдэхгүй. Төрсөн өдрийн ширээнд гол хоолоор шарсан тахиа, пицца өрөгдөж, эрүүл хооллолтын жорт тахианы цээж мах жинтэй байр суурь эзлэх болов. Мөн завгүй нэгний хувьд өдрийн хамгийн хурдан хийгээд хөнгөн хоол бол тахианы махтай бэлэн бүтээгдэхүүн. Ингээд бодохоор тахианы махны хэрэглээ өдрөөс өдөрт өсөж байна.
Тахианы мах шингэц сайтай, амин дэмээр баялаг. Өнөө цагийн амьдралын хэмнэлд тохирох хүнсний нэг мөн. Гэтэл үр хүүхэдтэйгээ бид дурлан идээд буй тахианы махны чанар, гарал үүсэл, стандарт ямар байдаг вэ. Тахианы махны хэрэглээ ийн өсөж буй учраас бид чанартай, найдвартай, шинэ тахианы мах идэх ёстой. Гэтэл хүнсний аюулгүй байдлын статистикаас үзэхэд 2022 онд манай улсын шувууны махны нийт хэрэглээ 22.9 мянган тонн байгаагийн 22.5 мянган тонн буюу 98.4 хувийг импортоор орж ирсэн, хөлдөөсөн бүтээгдэхүүнээр хангасан статистик гарчээ. Мөн импортын дийлэнх буюу 85 хувийг БНХАУ-аас, 10 хувийг ОХУ-аас худалдан авчээ. Харин хэрэглээний багахан хувийг дотоодын тахианы мах үйлдвэрлэгчдийн шинэ махаар хангасан аж.
Манайхны ихээхэн үйлчлүүлдэг болсон “Имарт” дэлгүүрт л гэхэд ОХУ-аас импортолсон тахиа брэндээсээ хамаараад кг нь 23-24 мянган төгрөгөөр зарагдаж буй бол хамгийн хямд нь Хятадаас импортлогдсон тахианы мах 12-13 мянган төгрөг байна. Бүртгэл, стандарттай сүлжээ дэлгүүрүүд ийм байхад хүнсний захууд, бөөний төвүүдэд гарал, үүсэл бүр ч бүрхэг тахианы мах үүнээс ч хямдаар зарагдсаар. НӨАТ-ын баримт байтугай хил, гаалиар хэзээ хэрхэн орж ирснийг нь ч магадгүй бүрэн хянах бололцоогүй энэ том суваг хэрэглээний цөмийг бүрдүүлж байна. Та бид гэртээ худалдан авалт хийхдээ чанар, шимтийг нь бодох хэдий ч хэрэглээний дийлэнх нь ногдож байгаа нийтийн хоолны газрууд хямд хятад тахианы махны гол хэрэглэгч гэдгийг санах хэрэгтэй. Бүр шинэ жилийн ширээний чимэг бол “Ананастай тахиа” гэж хошигнох хэдий ч гарал үүсэл нь хаанаас гэдгийг тунгаах цаг нь болжээ.
Үндсэндээ хятад тахианы мах гэх нэр, үйлдвэрлэсэн хугацаанаас өөр мэдээлэлгүй шахам тахианы мах манай зах зээлийг эзэлжээ. Тэд үйлдвэрлэлээ нэмэх зорилгоор генийн өөрчлөлт оруултал элдэв химийн бодисоор бордож, таргалуулдаг гэх ам дамжсан яриа сонсогдсон хэвээр. Гэтэл бид генийн өөрчлөлтийн түвшинд нарийвчлан шалгах лабораторигүй атлаа хэрхэн үнэлээд “эрүүл” гэсэн тамга дараад оруулдаг вэ гэдгийг хөөцөлдвөл бас нэг том сэдэв болох биз.
Эцсийн үнэнийг магадлах хэрэгтэй ч эргэлзэхээс өөр арга байхгүй нь харамсалтай. Мөн манай гаалиар тавхан хувийн импортын татвар төлж орж ирээд энд талх мэт эрэлттэй зарагддаг шахуу гэхэд хилсдэхгүй. Гэтэл дотоодын үйлдвэрлэгчид нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар 10 хувь, НӨАТ мөн 10 хувь, НДШ бусад хураамж төлбөр гээд 30 хувь дөхсөн татварын ачаалалд дөнгөлүүлчихсэн. Үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх битгий хэл, хэрхэн тэсч үлдэх талаар ярих нь харамсалтай. Дэлхийн худалдааны байгууллагын гаргасан мэдээллээр ОХУ болон БНХАУ-ын амьтны гаралтай бүтээгдэхүүний импортын татвар манайхаас хэд дахин өндөр байгааг бэлээхэн харж болно. Тухайлбал, ОХУ амьтны гаралтай бүтээгдэхүүнд дунджаар 23.2 хувийн, хамгийн ихдээ 80 хувийн импортын татвар ногдуулдаг байна.
Харин урд хөрш амьтны гаралтай бүтээгдэхүүнд дунджаар 14.9 хувийн, хамгийн ихдээ 25 хувийн импортын тариф тогтоодог. Гэтэл манай улсын хувьд үйлдвэрлэлээ биш импортыг дэмжиж ирсэн татварын бодлогоо даруй засч залруулахыг үйлдвэрлэгчид шаардсаар байна. Иргэдийн санаачилгаар эхэлсэн НӨАТ-ын сэдвээс татварын цогц шинэчлэл болтлоо өргөжиж, УИХ, Засгийн газрын түвшинд эрчимтэй яригдах болсон энэ таатай үед уг асуудлыг тухайлан хөндөн хэлэлцэх нь зүй биз ээ. Эх орны баталгаат хөрсөн дээр ургасан төмс, хүнсний ногоо, эрүүл бордоогоор бордсон тахиа шувууны шинэ махаа эргэлзэлгүй, хямдаар худалдан авмаар байна.
М.Зул
Эх сурвалж: ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН
