Үндэсний статистикийн хорооноос нийгэм эдийн засгийн нөхцөл байдлын судалгаагаа танилцууллаа. Өнгөрсөн сарын байдлаар хэрэг лээний үнийн улсын индекс өмнөх сараас 0.4 хувиар өссөн байна. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 8.0 хувиар өссөн үзүүлэлт болж байгаа юм. Үндэсний статистикийн хорооны Захиргаа удирдлагын газ- рын дарга Т.Гантөмөрийн өгсөн мэдээллээр хэрэг лээний үнийн индекс өнгөрсөн сарын хугацаанд нийслэлд нэг хувиар өссөн гэнэ. Харин үлдсэн гурван хувийг хөдөө орон нутаг эзэлжээ.
Тодруулбал Баян-Өлгий, Ор хоноос бусад аймагт өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн, хүнсний барааны үнэ өссөн үзүүлэлттэй гарсан аж. Хамгийн өндөр өсөлт Өвөрхангай аймагт гарчээ. Тус аймаг энэ “хар” цувааг тэргүүлэхэд бэлэн хувцас, мах, махан бүтээгдэхүүний үнэ голлон нөлөөлсөн болохыг статистикчид дуулгаж байв. Тэгвэл аж ахуй нэгж, иргэдэд олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл өнгөрсөн сарын эцэст 12,2 их наяд төгрөг болсон нь өмнөх оны энэ сараас 0.9 хувиар өссөн үзүүлэлт болжээ.
Мөн хугацаа хэтэрсэн зээлийн зээлийн өрийн үлдэгдэл 600.6 тэрбум төгрөг болсон нь өнгөрсөн жилийн мөн үетэй харьцуулахад 219.4 тэрбум төгрөг буюу 57.7 хувиар өсөлттэй гарсан таагүй байдал илэрчээ. Харин банкны хэмжээний чанаргүй зээл өнгөрсөн сараас 1.1 хувиар буурсан аж. Гэвч үүнийг жилийн дүнгээр авч үзвэл 19.2 хувиар нэмэгдэж, хоёр оронтой тооны өсөлтөө хадгалсаар байгаа юм. Түүнчлэн энэ удаагийн судалгаагаар экспорт, импортын хэмжээ буурсан нь гадаад худалдааны нийт бараа эргэлтийн хэмжээ болон орлогыг бууруулахад нөлөөлсөн нь тодорхой байна. Мөн үүнийг дагаад төмөр замын тээврээс олох орлого ч эрс буурчээ. Товчхондоо экспортын хэмжээ 52 сая ам.доллараар, импортын хэмжээ 31 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна. Тэгвэл боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт нарийн боов, шингэн сүү, архи, хивс, ган төмөр, нэхий дээл, жүүс 20 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 0.4- 66.2 хувь хүртэл буурсан аж.
Эмэгтэйчүүдийн дундаж цалин 140 мянган төгрөгөөр дутуу
Эдийн засгийн таагүй байдлаас шалтгаалж, цалин тэтгэвэр хугацаандаа олгогдохгүй байгаа зэрэг бэрхшээл аж, ахуй нэгжүүдэд үүсээд буй. Гэвч статистикийн газраас нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчдийн дунд явуулсан цалингийн дундаж тооцоо харьцангуй өөдрөг гарчээ. Үүнээс үзэхэд улсын хэмжээнд иргэдийн дундаж цалин 850 мянган төгрөг болсон байна. Харин эрчүүдийн дундаж цалин 920 мянган төгрөг байгаа бол бүсгүй ажилчид 780 мянган төгрөгийн цалингийн дундажтай гэсэн тооцоо гарчээ. Салбараар нь авч үзвэл уул уурхайн салбарын ажилтан 1.7 сая төгрөгийн дундаж цалинтай бол албан байгууллагын менежер 1.6 сая төгрөгийн дундаж цалин авдаг байна. Тус судалгааг гаргахдаа 34.1 мянган аж, ахуй нэгжид ажиллагсдын цалинг дунджаар авч үзсэн тухай Газрын дарга Э.Эрдэнэсан дуулгасан. Тэгвэл манай улсын нэг өрхийн сарын дундаж орлого 960 мянга байдаг тухай өнгөрсөн сарын судалгаа бий. Үүгээр авч үзвэл эрчүүдийн дундаж цалин монгол өрхийн нэг сарын орлогоос ердөө 40 мянган төгрөгөөр дутуу байгаа дүр зураг гарч байна. Тэгсэн атлаа хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ ба түүнээс доогуур цалинтай иргэн судалгаанд оролцсон нийт иргэний 5.3 хувь, 300 мянга хүртэлх цалинтай иргэн 10.7 хувийг эзэлж байгаа нь сонин тохиолдол болж байна.
Махны үнэ инфляцид нөлөөлөөгүй
Өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтөд махны үнэ онцгой байр эзэлдэг уламжлал сүүлийн жил гаруй хугацаанд өөрчлөгдөөд байгаа. Энэ удаад ч энэ бүлгийн үнийн өсөлт инфляцид голлон нөлөөлсөнгүй. Харин хүнсний бараа, ундаа усны бүлгийн үнэ бага хэмжээгээр буюу өмнөх сараас 0.8 хувиар нэмэгджээ. Мөн хувцас, бөс бараа, гутлын бүлгийн үнэ 0.5 хувиар өссөн үзүүлэлт гарсан аж.
Халдварт өвчнөөр өвчлөгсөд 44.1 хувиар өсчээ
Энэ бол өнгөрсөн жилийн мөн үеэс өнгөрсөн сартай харьцууласн тоон үзүүлэлт юм. Үүнд он гарсаар хүчтэй тархсан улаанбурхан, гахайн хавдар тэргүүтэй халдварт өвчин голлон нөлөөлсөн нь мэдээж. Тэгвэл халдварт өвчнөөр өвдсөн иргэн энэ оны эхний таван сарын байдлаар 20462 байсан аж. Үүн дунд улаанбурхан өвчнөөр 4665 хүн өвчилжээ.
Гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэв
Статистикчид энэ талаар дурсаагүй хэдий ч манай улсын эдийн засагт гадаадаас оруулсан хөрөнгө оруулалтын дүн энэ оны эхний улирлын байдлаар 27 тэрбум 60 сая ам.долларт хүрээд байгаа тухай олон саар мэдээллийн араас дурсан нь зөв байх. Чухамдаа гадаадын хөрөнгө оруулалтын дүн ийнхүү өссөнөөр өнгөрсөн оны мөн үеэс долоон хувиар дээшилсэн үзүүлэлт болж байгаа билээ. Харин энэ талаар шинжээчид гадаадын томоохон хөрөнгө оруулагчдын сонирхол нэмэгдсэн хэмээн тайлбарлаж байгаа юм. Түүнчлэн “Оюу Толгой”-н далд уурхайн төлөвлөгөөг баталснаар Мон- гол Улсыг чиглэсэн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдэх таатай нөхцөл бүрдсэн тухай ч зарим эдийн засагч өгүүлж буй. Мөн энэ шалтгааныг ам.доллар, юанийн ханшийн сулралтай холбон тайлбарлах шинжээч ч цөөнгүй бий. Учир нь сүүлийн гурван долоо орчмын хугацаанд төгрөгийн эсрэг “ногоон” мөнгө тасралтгүй суларсан үзүүлэлт байгаа.
Д.Булган /unen.mn/
