Уг нь нэр бүхий дөрвөн иргэн “УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүнийг огцруулах санал гаргах эрхгүй” гэсэн гомдлыг өнгөрсөн онд Үндсэн хуулийн Цэцэд хандан гаргасан юм билээ. Тэдний гомдлыг Үндсэн хуулийн Цэцийн дунд суудлын хуралдаанаар хэлэлцээд УИХ-ын баталсан хуулийн холбогдох заалт Үндсэн хууль зөрчсөн гэдэг дүгнэлтийг саяхан гаргасан. Үүнтэй зэрэгцэн Засгийн газраас Цэцэд 331 сая төгрөг өгсөн нь баримтаар илрээд байгаа. Тиймээс УИХ-ын дарга З.Энхболд захирамж гаргаж дээрх асуудлыг судлуулахаар УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдоржоор ахлуулсан ажлын хэсэг гаргаж ажиллуулсан. Тус ажлын хэсэгт УИХ дахь бүх намын бүлгээс нэг хүн оролцсон бөгөөд УИХ-ын гишүүн Г.Уянга, Д.Ганбат нар оролцож, өчигдөр гаргасан дүгнэлтээ танилцуулсан юм.
Ажлын хэсэг Засгийн газар Үндсэн хуулийн Цэцийнхнийг хахуульдах гэж оролдсон гэсэн дүгнэлт гаргаж УИХ-ын даргад хүргүүлжээ. Учир нь, Засгийн газраас Үндсэн хуулийн 25 жилийн ойгтэмдэглэх, “эцэг хуулийг” сурталчлах ном, товхимол гаргах зардалд зориулан 331 сая төгрөг нөөц хөрөнгөөсөө гаргах шийдвэрийг есдүгээр сарын 7-нд гаргажээ. Энэ шийдвэр гарах үед “хэргийн эзэн” С.Баярцогт Сангийн сайдын үүрэг гүйцэтгэж байсан. Засгийн газрын нөөц хөрөнгөөс мөнгө гаргахаар шийдвэрлэснээс хоёр хоногийн дараа Цэц дээрх дүгнэлтийг гаргасан байна. Харин маргааш нь буюу есдүгээр сарын 10-нд автомашины урьдчилгаа төлбөр болох 100 сая төгрөгийг шилжүүлжээ. Эдгээрийг ажлын хэсэг дүгнэлтдээ он сараар нь тодорхой заажээ. Эдгээр гарцаагүй баримт байгаа учраас Үндсэн хуулийн Цэц сонирхлын зөрчилтэй шийдвэр гаргасан гэдэг дүгнэлтэд хүрчээ. Мөн хууль бус, бусармаг үйлдэл хийсэн хүмүүстээ хариуцлага тооцох ёстой гэдгийг УИХ-д танилцуулжээ. Харин О.Баасанхүү гишүүн тус ажлын хэсэгт орж ажиллаагүй гэдгийг ажлын хэсгийн ахлагч Ц.Нямдорж мэдээлсэн.
УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтыг огцруулах саналаа есдүгээр сарын 8-нд УИХ-ын даргад өргөн барьсныг ч хэллээ. Тэд сэтгүүлчдийн асуултад ийнхүү хариуллаа.
-Энэ хүмүүст хариуцлага хүлээлгэх саналаа хэлсэн гэж байна. Ямар хариуцлага хүлээлгэх вэ?
Ц.Нямдорж: -Цэцийн дүгнэлтийг хэлэлцсэний дараа хариуцлагын асуудлыг дахин яриарай гэдгийг чуулганы индэр дээрээс санал болгосон. Би хувьдаа яг энэ шалтгааны улмаас УИХ-ын гишүүдийн Ерөнхий сайдыг огцруулах саналд гарын үсгээ зурсан. Ийм үйлдэл хийж байгаа Засгийн газар цаашдаа байж болохгүй. Ийм юмыг өөгшүүлдэг биш таслан зогсоох гэж Засгийн газар байдаг. Энэ утгаараа Засгийн газар заавал хариуцлага хүлээх ёстой. Ийм бусармаг юм хийж байгаа Үндсэн хуулийн гишүүдийн асуудлыг ч ярих ёстой. Дарга нь Засгийн газраас мөнгө гаргуулаад УИХ-аас Засгийн газарт хяналт тавих боломжийг боогдуулаад явж байхад ийм хүмүүсээр юу бодож Үндсэн хуулийг мануулах юм. АТГ үүнийг шалгах ёстой. УИХ-ын удирдлага үүнийг хийх байх. Бид байгаа баримтыг нь гаргаад тавилаа. Энэ бол төр, хуулийн ялзрал дээд цэгтээ хүрсний илрэл. Ийм юм хийх нь байтугай, бодох ч ёсгүй ийм зүйлийг гардан хийгээд явж байгаа хүмүүстэй ярих ч юм алга.
-Ерөнхий сайдыг огцруулах саналд хэдэн гишүүн гарын үсэг зураад байгаа вэ. УИХ-ын сонгууль дөхсөн энэ үед Засгийг огцруулах нь эргээд улс оронд тогтворгүй байдал үүсгэх болгоомжлол байна?
Г.Уянга: -Миний гарын үсэг, 19 гишүүний гарын үсэг шийдэхгүй. Асуудлыг УИХ олонхиороо шийднэ. Надад ийм асуултыг олон хүн тавьж байна. Төсөв ийм хүнд үед хоорондоо хуйвалдаад, улсын мөнгийг цаагуураа хувааж идээд байх нь зохимжтой юу. Засгийн газрын тогтвортой байдал гэж юуг хэлээд байна вэ. Төр өөрөө идэж уудаг, хуйвалдааны үүр нь тогтвортой байх юм бол хэдэн жилийн дараа төвөгтэй байдалд орох байх. Монголыг зарж идэж, асуудлыг хүндрүүлж байгаа энэ Засгийн газрыг харин ч нэн даруй солих ёстой гэж бодож байна.
АЖЛЫН ХЭСГЭЭС ГАРГАСАН ДҮГНЭЛТ
1.УИХ-ын хуулийн холбогдох заалт Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх маргааныг шийдвэрлэхэд УИХ-ын даргын захирамжаар итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч томилог-дож тэр нь УИХ-ыг төлөөлж Үндсэн хуулийн Цэцэд тайлбар гаргаж мэтгэлцээнд оролцдог. Гэтэл дээр дурдсан маргааныг судлах явцад Засгийн газрын Ерөнхий сайдаас /сонирхлын зөрчилтэй гэж үзэж болохоор албан тушаал хашиж буй/ тайлбар авч уг тайлбарт дурдсан агуулгаар дугнэлт гаргасан байна.
2.Үндсэн хуулийн 25 жилийн ойг тэмдэглэх тухай Ерөнхийлөгчийн зарлигийг үндэслэн Засгийн газар дээрх тогтоолыг гаргасан байх боловч гаргах хөрөнгийн тухайд яамдаас санал ирээгүй байхад Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр товлож улмаар 9 дүгээр сарын 07-ны өдөр Сангийн яамнаас санал авч тэр өдрөөс 331.4 сая төгрөг нөөцөөс гаргахаар шийдвэрлэсэн, түүнчлэн 9 дүгээр сарын 04-нд Үндсэн хуулийн Цэцийн даргад суудлын автомашин авч өгсөн зэрэг нь Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрт нөлөөлөх зорилготой байсан гэж дүгнэхэд хүргэж байна.
З.Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн наймдугаар зүйлд нөөц сангийн хөрөнгийг байгалийн гамшиг, томоохон осол зэрэгг зарцуулах долоон тохиолдлыг нэрлэж заасан ба үүнд ой тэмдэглэх, ном хэвлүүлэх зэрэг арга хэмжээ хамаарах /8.3.4-т төсвийн жилийн явцад шинээр батлагдсан хууль тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэрийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах нэмэлт зардал гэж нэрлэж заасан/-гүй байна.
4.3асгийн газар дээрх шийдвэрүүдийг гаргасны дараа 9 дүгээр сарын 09-ний өдөр Үндсэн хуулийн Цэц хуралдаж дээр дурдсан дүгнэлт гаргасан байх ба энэхүү дүгнэлт нь илтэд сонирхлын зөрчил дээр суурилсан байх тул Улсын Их Хурал түүнийг хүлээж авах боломжгүй гэж үзэж байна.
5.Дээрх хууль бус, бусармаг шийдвэр гаргахад оролцсон албан тушаалтнуудад хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэх нь хууль, шударга ёсонд нийцнэ гэж үзэж байна.
М.Өнөржаргал
УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн Цэцийн 2015 оны 11 дүгээр дүгнэлтийг хэлэлцээд гишүүдийн 58.7 хувийн саналаар “Цэцийн дүгнэлтийг хүлээн авах боломжгүй” гэж үзсэн. Харин Цэцийн дунд суудлын хуралдаанаас “УИХ-ын гишүүн нь сайд огцруулах асуудлыг санаачилж парламентаар хэлэлцүүлж байгаа нь Засгийн газар танхимаар ажиллах зарчмыг алдагдуулж, Үндсэн хуулийг зөрчиж байна” гэж дүгнэжээ. Энэ дүгнэлтийг өнгөрсөн долоо хоногт УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх шатанд Засгийн газар Үндсэн хуулийн Цэцэд 300 сая төгрөг нөөц хөрөнгөөсөө гаргаж өгсөн нь ил болсон. Тиймээс үүнийг судлуулахаар УИХ-ын дарга захирамж гарган ажлын хэсэг байгуулсан юм. Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж ахалж, Г.Уянга, Д.Ганбат нар ажиллажээ. Тэд дүгнэлтээ өчигдөр УИХ-д танилцуулж, хэвлэлийнхэнд ч мэдээлэл хийсэн юм. Монгол Улсын эдийн засаг хэрхэн унаж байгааг иргэд биеэрээ мэдэрч байгаа. Ийм нөхцөлд бүсээ чангалж, хэмнэлтийн горимд шилжихийг Сангийн сайд уриалан, төрийн бүтцийг цомхон болгож зардал хэмнэхээр төсвөө боловсруулсан. Ингэхдээ 3000 орчим төрийн албан хаагчийг цомхотгоно гэж буй. Мөн тэвчиж болох бүх зардлыг хасахаар болсон. Гэрэл, цахилгаанаас эхлээд мөнгөө хэмнэж байгаа энэ цагт Үндсэн хуулийн Цэцийн даргадаа Засгийн газар нь 195 сая төгрөгөөр “Лексус-570” автомашин авч өгсөн байх юм. Үүнийг С.Баярцогт сайдыг огцруулах бичиг өргөн барьсантай холбоотой Цэцийг хахуульдах гэсэн оролдлого гэх хардлага байгаа.
