-14 мега төсөл бол 14 “хөндөх сэдэв” биш, хийх ажил шүү-

Ардчилсан намынхан МАН-ын Засгийн газарт уригдсан. Сонгуульд ялсан намын даргаас урилга хүлээн аваад, намын хамт олноороо хонон өнжин хэлэлцээд Засгийн газарт орж ажиллахаар болсон. АН-д саналаа өгсөн сонгогчид харамсан гасалж байсан боловч улс орны эрх ашгийн төлөө Засгийн газарт хамтарч ажиллах нь гэж найдаж байв. Гэтэл өнөөдрийн байдлаар иргэд, сонгогчид УИХ, Засгийн газарт сөрөг хүчингүй болж төрийн бүх шатны байгууллагад хяналт суларч хэтэрхий налж унасан найрсаг байдал дунд ажил урагшлахаа болилоо гэдгийг хатуу шүүмжилж байна. Яагаад уригдсан нам шиг ажиллахгүй байгаа юм бэ? АН -аас Засгийн газарт орж ажиллаж байгаа Сайд нар аа! Та нар гуйж орж ирээд хаяа хатавчинд хоргодож буй цагаач нар биш шүү. Улс төрийн том намын хувьд улс орны язгуур эрх ашгийн үүднээс томоохон шийдвэрийг хамтдаа гаргахаар уригдсан учраас намын хамт олноосоо зөвшөөрөл авахдаа амласан бүхнээ биелүүлэх учиртай.

Эрх баригч намынхан ч үүнд буруутай. Засгийн газраа байгуулахдаа ард түмний хийсэн сонголтыг баримтлаагүй. Үүнээс нь үүдээд Үндсэн хуульд “цөөнх” гэж заасан тэр хүмүүс нь сайн дураараа “олонхийн нэг хэсэг” болсон.
Тэднийг зөвтгөх ганцхан шалтгаан нь “Мега төсөл” гэгч байсан. Энэ шалтгаан хаана хүртэл үргэлжлэх вэ? Хэрэв С.Баярын “үүсгэж хөгжүүлсэн” стандарт бус Засгийн газрын нүүрийг Оюутолгой төсөл “тахалдаг”. Тэгвэл Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын одоогоор амлаж буй “14 мега төсөл” гэдэг аялгуут дууны чинь яг аль нот нь гоцлох юм бэ гэдэг одоогоор тодорхойгүй байна.

Сайд нарын нүдэнд тухайн романтик төсөлдөө итгэл төгс байгаа харц алга, характер ч алга. Хийх гэж байгаа сайд төсөлдөө итгэхгүй байхад хийлгэх гэж байгаа сонгогчид яаж тэдэнт итгэх юм бэ. Өөрөөр хэлбэл, хууль зөрчиж байгуулагдсан нялуун эвслийнх нь үр дүнгээс нийтээрээ хожих тэр шалтгаанаа хайгаад олохгүй бухимдаад байна л даа. Энэ шалтгааныг “Та нар дангаараа барахгүй ээ” гэж Ванга шиг шивнэж шившиж байсан “ах нараасаа” бүү асуу. Өнөөдөр Гүйцэтгэх засаглалын ажлаа явуулахад чинь тулгарч буй саад бүхэн Ерөнхий сайд Таны сонголт. АН Засгийн газарт орохоосоо өмнө амлаж байсан зүйлээсээ юу ч хийж чадахгүй юм байна гэсэн итгэлийн “хөрөлт” мэдрэгдээд удаж байна. Гурван сарын хугацаанд хангалттай мэдрэгдэнэ шүү дээ.

Ардын нам дотор “Сайд болоогүйн гомдогсод, Ардчилсан нам доторх “Сайд болсны гомдогсод” нийлээд эсэргүүцэхэд Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын “хөзрөөр барьсан байшин” үлээхэд хийсэхээр байна.
Өнөөдөр “үсэрч дүүлж” хөгжиж буй Киргиз, Узбекистан улсуудын жишээнээс харахад тэдэнд манайх шиг цар хүрээтэй Ардчилал алга. Улс орны асуудлыг цомхон хүрээнд ганц хоёрхон хүн шийддэг. Бусад нь өөдөөс нь дуугарахгүй тасхийгээд шийддэг. Манайх өргөн дэлгэр ардчилалтай сайхан байна аа. Гэхдээ хөгжлөөр манайхаас илүү гэх олон үзүүлэлтийг нүдээр үзлээ. Харин манайд “Ардчилал” л байна. Асуудлыг шийдэхдээ 126 гишүүнтэй парламентаараа, гурван намын төлөөлөлтэй, сүлэрсэн сайхан, том Засгийн газраараа хэлэлцэн шийддэг гэх боловч мөн л нэгэн дуугаар зөвшөөрч алх тасхийгээд л боллоо.

Яасан бэ, нөгөө “20 минутын хот” -ын сайд аа, ХЗДХ- ийн сайд аа? Түгжрэл дуусчихсан уу? 20 минутын хотын сайдтай болсноор нийслэлчүүдийн амьдралд юу өөрчлөгдөв? Цагдаа нарын хэлмэгдүүлэлт эцэслэчихсэн үү? “Цагдаагийн дөрвөн алба хаагч 13 настай охиныг хүчиндсэн” гэх хэрэгт холбогдож нийгэмд дуулиан тариад гавлаж байгаад олон нийтийг жигшүүлж ялласан. Шүүх хурлаар дөрөв биш нэг цагдаа болж 12 жилийн ял авсан нь саяхан давж заалдах шатны шүүх хурлаар 6 жилийн ял болж хөнгөрчээ. Хэлмэгдсэн бол ялгүй үлдэх биз. Ер нь энэ хэрэг гэмт хэрэг мөн байсан юм уу гэдгийг шивнэж ярилцаад л өнгөрөх үү? Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайдын нуруун дээр 14 мега төслийн гол ачаа ногдсон ч хэлмэгдсэн ААН- үүдийн эрх ашгийг хамгаалах нь гэсэн их хүлээлт МАН – ынхны ярьдаг “төр хувийн хэвшлийнхний түншлэл” гэгч хуулийн, жижүүрийн үг хэвээр хадгалагдаад байгаа нь чамлалттай байна. Жишээ нь, Газрын тосны үйлдвэрийн нөхцөл байдлыг хамтдаа үзэж явахдаа “Энэ төсөл бүтэхгүй” гэдгийг сонгогчдод хэлчихээд эртхэн айлаас зээлсэн 1.6 тэрбум ам.долларыг яаж төлөхөө ярих зориг алга. Харин хайгуулын зөвшөөрөл өгч байгаад олборлолт хийгээд нэг сая шахам тонн түүхий тосны дутагдлыг нөхөөд үйлдвэр ашиглуулалтад оруулах бололтой ярьж байна. Ингэж сонгогчдыг хуурч болохгүй. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү энэ яваа насандаа хараагүй сансрын хиймэл дагуулын тухай одоо судалж эхлээд өнөө маргаашгүй ҮАБЗ дээр танилцуулах гэж тархиа гашилгаж байна.

Ийм байдлаар төсвийн мөнгө үрж төрийн ажил явуулаад, дөрвөн жилийн дараа “уйлалдаж” салаад “хонхны баяраа хийгээд” тарна гэж бодож байна уу? Тэгж дураар чинь дургиулахгүй. Тэртэй тэргүй нэгдэж нөмөрсөн “хөнжлийнхөө” арай томхон хэсгийг нөмөрчих гээд тал талаас нь татаад эхэлчихсэн байна билээ. Удахгүй “урах” биз. Тэгээд салах биз. Яагаад гэвэл анх ярьж байсан шигээ “Шинэ Зеландын жишгээр” ч билүү өөр хоорондоо хяналт тавих байтугай өөрсдийгөө яая гэж байна билээ. Уг нь анх нэгдэх шалтгаанаа тайлбарлахдаа мөрөөдлөө нийлүүлээд гэрээгээр батлаад өөр хоорондоо хяналт тавина гэж амласан биз дээ. Сонгогчид үүнийг нь жишээ нь Зам тээврийн яам байлаа гэхэд замынх нь чанарыг хэмжинэ, шалгана, тендрийн будилаан гарвал дэлгээд байх нь гэж ойлгосон. Гэтэл одоо хар даа? Хэн хэнийг хянах сөгөөтэй, сэдэлтэй, хүсэлтэй, зарчимтай байна вэ?

Том зорилтоо харцгаая. Цахилгааны үнэ чөлөөлөх, Францтай уранаа олборлох, БНСУ, Япон, АНУ-тай газрын ховор элемент дээр хамтаръя, цахилгаан машины батарей үйлдвэрлэе гэхчлэн “мөрөөдлүүд” цуварна. Бүгд биелж болох зорилтууд. Огт оролдоогүй ч биш хөдөлгөөд эхэлжээ. Гэхдээ “Хамгийн том 14 сэдвээр тоглоод сэглээд өг” гээгүй юм шүү. Үндэсний зорилт болгоод заавал дуусгах үүрэгтэй. Л.Оюун – Эрдэнийн Засгийн газар дангаараа байгуулагдсан бол “Байдаг л нэг Засгийн газар” байх байсан. Одоо ингэж “балиартсан”-ы дараа “Байж боломгүй Засгийн газар” гэж тэмдэглэгдэж үлдэх вий. Маш алгуур байна. Реформ хийнэ гэж хүн томилж, ТЭЗҮ гэх хэдэн хуудас цаас барьж гүйсээр байтал цагийн механизмтай бөмбөг дэлбэрэх нь гэдгийг даанч мэдэхгүй байгаа бололтой.

Төгсгөлд нь АН-ын дарга Л.Гантөмөрийн Тэргүүн шадар сайд бөгөөд эдийн засаг, хөгжлийн сайдаар томилогдохын өмнө буюу 2024 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдөр хэлсэн үгийг “Өнөөдөр” сонин өнөөдөр дахин сануулъя. Тэрбээр “МАН, АН, ХҮН намаас бүрдсэн хамтарсан Засгийн газрын хамгийн чухал зүйл бол Монгол Улсыг авилгаас салгах явдал. Бид чадахгүй бол дахиад хэн нэг нь олонх болчихно, дахиад улс төр гудамжинд гарна. Иймд парламентын засаглалыг хамгаалахын тулд авилгын хөрсийг бүрэн устгах, үүний тулд хамтран ажиллана. Сөрөг хүчин гэдэг бол бүх зүйлийг гацаах гэсэн ойлголт байна. Монголчууд гацаалтаас таашаал авдаг. Сөрөг хүчний имиж өөрчлөгдөж байна. Бид парламентад, Засгийн газарт ч хяналт тавина” гэж хэлсэн юм даа.

Нийтлэлч: У. Оргилмаа