Шуудхан хэлэхэд Хөгжлийн банкны хэргээр яллагдагчаар татагдан, гэмт хэрэгтэн гэдгийг нь шүүхээр тогтоочихсон УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатарыг эргүүлэн татаж, парламентад бус байх ёстой газар нь аваачихгүй бол энд шударга ёс, парламентын ардчилал энэ тэр гэж ярих ямар ч утгагүй шүү гэдгийг УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан болон бусад эрх мэдэлтнүүдэд уламжилъя. Шүүх гэмт хэрэгтэн гэдийг нь тогтоочихоод байхад парламент нь өмгөөлөөд байгааг ойлгох юм алга. Ийм бол Монгол Улсад шүүх гэж байгаад яах юм. Хууль тогтоох хамгийн дээд байгууллага парламент гэж байгаад яах юм. Гэмт хэрэгтэнтэй мөр зэрэгцэн хууль баталж байгаа ард түмний төлөөллөөр ч яах юм. Тиймээс болж буй процессыг дор сийрүүлэн хүргэж байна.

Өнгөрөгч сонгуулиар МАН, АН-гүй л авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтнүүдийг нэр дэвшүүлэхгүй гээд сүржигнэж байсан ч цөөнгүй гэмтнүүд УИХ-д ороод ирсэн. Түүний нэг тодхон жишээ бол УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар. Тэрбээр 2016-2020 онд Хөгжлийн банкны Зээлийн хэлтсийн захирлаар ажиллаж байх үедээ албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал бий болгосон хэрэгт холбогдон яллагдагчаар татагдсан.

Түүнийг “Мон дулаан”, Газ Импорт”, “Бэрэн” ХХК-д давуу байдал бий болгосон үүний улмаас “Хөгжлийн банк”-нд их хэмжээний хохирол учирсан гэж яллагдагчаар татсан. Ингээд гурван шатны шүүхийн процесс үргэлжилж хамгийн сүүлд /2024.12.11/-ны өдөр Улсын Дээд Шүүхээс Д.Цогтбаатарыг гэм буруутай гэж үзэж Эрүүгийн хуулийн 22.1-2 дахь хэсэгт заасны дагуу гэм буруутайд тооцож, нийтийн албанд томилогдох эрхийг нь хоёр жилээр хасаж, 20 сая төгрөгөөр торгох ял шийтгэсэн байдаг ч АН-аас тавдугаар сард нэр дэвших эрхийн мандат өгч, сонгуулиар ялалт байгуулчихсан.

Эндээс юу харагдаж байна вэ гэхээр УИХ нь гэмт хэрэгтнүүдийг халхалдаг, хаацайлдаг газар гэдгээ дахин батлан харуулсан хэрэг болж байна. Хамгийн гол нь хоёр шатны шүүхээс гэм буруутайг нь тогтоон, Улсын дээд шүүх үндэслэлтэй гэж үзэж, шүүхийн тогтоол албажсан байхад парламент эргүүлэн татах боломжгүй, Үндсэн хууль зөрчинө хэмээн үзжээ. Ингэхээр Монгол Улсын Их Хурал гэмт хэрэгтнүүд амиа халхалж, оргонодог газар юм байна гэдгийг нотлон харуулж байна. Өнөөх Үндсэн хуулийн өөрчлөлт парламентын ардчилал энэ тэр яасан бэ, Д.Амарбаясгалан дарга,аа.

Уг нь УИХ-ын гишүүнийг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу хэргийн газарт эд мөрийн баримттайгаар баривчилсан болон гишүүнд холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн үндэслэлээр гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Улсын ерөнхий прокурор УИХ-д оруулахаар, уг асуудлаар УИХ-ын гишүүний халдашгүй байдлын дэд хороо санал дүгнэлт гаргахаар тусгасан хууль бий.

Гэтэл өнөөдөр Ес зүй, дэгийн байнгын хорооны зүгээс УИХ-ын гишүүн өөрөө өргөдлөө өгсөн тохиолдолд бид чөлөөлнө, өөрөөр бол нас барсан тохиолдолд эсвэл гэмт хэрэгт холбогдсон нь шүүхээр тогтоогдсон бол түдгэлзүүлэх эргүүлэн татах асуудал яригдана. Улсын дээд шүүхийн шийдвэрийг хэлэлцэх үндэслэл парламентад байхгүй. Д.Цогтбаатар гишүүнийг эргүүлэн татах уу эс татах уу гэдэг асуудлыг ч бид хэлэлцэхгүй. Парламентаар хэлэлцэх ганцхан үндэслэл байгаа нь тогтоолыг редакцын засвар хийж хэлэлцэх үндэслэл л бий. Энэ үг үсгийг ингэх үү гэдэг ч юм уу. Хууль зүйн үндэслэлийн хувьд УИХ-д өнөөдөр ийм л эрх байна хэмээн мэдүүлж байна.

УИХ-ын гишүүнийг эргүүлэн татах нь Үндсэн хууль зөрчинө гэсэн байр сууриа нарийн тайлбарлахгүй байгаагийн цаана ямар тохиролцоо байна вэ гэдэг асуудал бий. Эс бол эрх баригчид Үндсэн хуулийн өөрчлөлт нэрээр УИХ нь гэмт хэрэгтнүүдийн оргонодог газар болгохоор хуульчилсан хэрэг үү. Хоёр шатны шүүхээр гэмт хэрэг өдүүлсэн нь тогтоогдсон, Улсын дээд шүүх нь үндэслэлтэй гээд үзчихсэн асуудалд Хулуь тогтоох хамгийн дээд байгууллага нь үгүйсгээд өмгөөлөөд байгаагийн цаана юу байна вэ. Л.Амарбаясгалан дарга,аа.

Өрнөж буй процессоос харахад Д.Цогтбаатар гишүүнийг Д.Амарбаясгалан дарга болон парламент Үндсэн хуулийн нэр барьж хамгаалаад байгаагийн цаана ямар нэгэн асуудал байна. Өөрөөр хэлбэл тэд бүгдээрээ гэмт хэрэгтнүүд гэсэн логик санаа агуулагдаж байна. Түүнээс бус бүрэн эрхээ хэрэгжүүлээд нэр дэвшээд явж байсан Ж.Эрдэнэбатыг шуудхан баривчлаад ял өгчихөж л байсан, Д.Эрдэнэбат гишүүнийг ч шуудхан баривчлаад ял өгчихөж л байв.

Энд зүгээр л шалтгаан байгаа юм. Түүнээс ямар ч утгаараа гэмт хэрэгтэн ажлаа хийгээд явах учиргүй, авах ёстой ялаа авах ёстой. Үндсэн хууль зөрчих гээд байна,аа гэдэг нь зүгээр л өвөр түрийдээ орчихсон МАН, АН-ын арга. Цаашилбал Д.Цогтбаатар болон олон гэмт хэрэгтнүүдээ аварч үлдэх гэсэн санаа. Хэрвээ Д.Цогтбаатарыг эргүүлэн татаад хуулийн дагуу ял өгчихвөл МАН-аас ч, АН-аас ч олон нөхөр ял авчих гээд байгаа нь ойлгомжтой. Магадгүй олон асуудал дэгдээж байгаа УИХ-ын даргыг өөрийг нь эргүүлэн татах нөхцөл ч бүрдэх учраас ийн шалтаглаж байгаа гэж харагдаж байна.

Tumen.mn