МУБИС-ийн улс төр судлалын багш, доктор Ц.Мөнхцэцэгээс улс төрийн намын санхүүжилтийн талаар тодрууллаа.
-Олон улсын жишигт улс төрийн намын санхүүжилтийг ямар байдлаар бүрдүүлдэг юм бэ?
-Улс төрийн намууд санхүүжилтээ ил тод болгох хугацааг гадаадын орнуудад тодорхой зааж өгдөг. Ямар нэгэн байдлаар хугацаандаа тайлан, мэдээгээ гаргаж өгөөгүй, алдаа гаргасан тохиолдолд сонгуульд өрсөлдөх эрхийг нь хязгаарлах хүртэл арга хэмжээ авдаг.Парламентын гишүүний сонгуулийн санхүүжилт хууль бус эх үүсвэртэй байсан тохиолдолд гишүүнээс нь буцаан татдаг. Олон улсад хариуцлагын механизмыг хатуу чанга баримталдаг. Манайх улс төрийн намын санхүүжилтийг нээлттэй, ил тод болгох тухайд сүүлийн жилүүдэд анхаарал тавьж байгаа. Ер нь тухайн нам хаанаас санхүүжив, хэн гэдэг хүн хэдэн төгрөгийн хандив ямар зорилгоор өгсөн нь нийтэд ил болохоор хардалт ч багасна. Дээр нь улс төрийн намууд томоохон бүлэглэлүүдийн шахаанд орохоос ангид байж чадна. Ер нь улс төрийн намуудын санхүүжилт ил байх тусмаа тухайн оронд авлига хээл хахууль харьцангуй бага байдаг. Улс төрийн намын санхүүжилт гэдэг өнөөгийн хариуцлагагүй байдлыг цэгцлэх боломж гэсэн үг.
-Намын санхүүжилтийн цаана албан тушаалын наймаа байдаг нь нууц биш. Судлаач хүний хувьд энэ байдлыг цэгцлэх ямар гарц байна гэж үздэг вэ?
-Улс төрийн нам санхүүжилтээс бохир мөнгөнөөс хамааралгүй байж ардчиллыг хэрэгжүүлэх институт болох юм. Гэтэл өнөөдөр манайд намуудын санхүүжилт хаалттай байна. Холбогдох хуульд жил бүр намын санхүүжилтдээ аудит хийж, олон нийтэд нээлттэй зарлах ёстой гэж заасан ч бодит байдал дээр хэрэгжихгүй байна. Ингэж төсөв мөнгөнийхөө талаар мэдээллээ өгч байгаа улс төрийн нам их цөөхөн бий. Намын санхүүжилтийг ил болгохын тулд хууль эрх зүйн нарийн зохицуулалт шаардлагатай байна. УИХ-ын хаврын чуулганаар Улс төрийн намуудын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх тов гарсан байгаа. Олон нийтийн дунд ч хүлээлт их байна. Бид НҮБ-ын санхүүжилттэйгээр энэ асуудлаар судалгаа хийлээ. Судалгаанаас харж байхад гадаадын улс орны намын санхүүжилтын байдал нэлээд хатуу чанга байдаг. Төрөөс санхүүжилт авсан тохиолдолд татвар төлөгчдийн мөнгийг улс төрийн намууд хаана, юунд зарцуулав гэдэг нь тодорхой байх ёстойг шаарддаг юм билээ. Манай УИХ-ын гишүүдийн28 нь намын жагсаалтаар төрийн түшээ болж байгаа. Улсын төсвөөс нэг суудлыг10 сая төгрөгөөр үнэлж мөнгө өгдөг. Энэ мөнгөний 50 хувийг тойрогтоо зарцуулах ёстой гэж заасан байдаг.
Ц.Тунгалаг
Эх сурвалж: Unen.mn
