Өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлтийг хэр хэмжээнд байлгахыг бараг нефть импортлогч хэдхэн компаниуд мэддэг болсон гэхэд хэлсдэхгүй. Тэд маргааш өглөө босоход бензиний үнээ нэмсэн байвал тэр даруйдаа талх, гурил, такси гээд бензин, түлштэй холбогдсон бүхий л бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгддэг жамтай. Яг л нөгөө соц нийгмийн үед Москва найтаахад Монгол ханиад хүрдэг гэдэг шиг. Орчин үед Росснефть үнээ нэмбэл манайх энд улсаараа айдаст автдаг.
Шинэчлэлийн засгийн газрын үед шатахууны үнэ нэмэгдэлгүй өдийг хүрэв. Энэ нь магадгүй Н.Алтанхуягийн Засгийн газрын хийсэн тоотой хэдэн амжилттай ажлынх нь нэг байх. Учир нь тэд “Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр” гэдэг төслийг өнгөрсөн хоёр жилд хэрэгжүүлсний ачаар ийм үр дүнд хүрсэн. Тэр ажлынхаа хүрээнд хойд хөршөөс нефть импортлодог нэр бүхий компаниудад 195 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээл олгосон байдаг. Мөн тус компаниуд нэг ам.долларыг 1443 төгрөгөөр тооцож авдаг. Ам.долларыг 1143 төгрөгөөр авна гэдэг нь жирийн нэг албан байгууллагаас даруй 500 төгрөгөөр хямд авч байна гэсэн үг. Энэ бол жирийн татвар төлөгч бидний мөнгийг зүгээр л хэдхэн компаниудыг эрхлүүлсэн байгаатай огтхон ч ялгаагүй юм.
Нефть импортлогч компаниуд шатахууны үнэ нэмэх шалтгаанаа ердөө хоёрхон зүйлтэй холбож тайлбарладаг. Тэр нь нэгдүгээрт гадаад зах зээл дэх газрын тосны үнийн өсөлт. Хоёрдугаарт валютын ханшийн тогтворгүй байдал. Газрын тосыг худалдан авах үйл явц нь ам.доллараар тооцоо хийгддэг. Шатахууны үнэ нэмэхдээ дээрх хоёр шалтгаантай холбоотой баахан зовлон тоочиж “Хүндхэн нөхцөл байдал үүссэн учир үндэсний компаниуд нь арга буюу үнээ нэмчихлээ шүү иргэдээ” гэдэг тайлбарыг хэлдэг. За яахав үнэхээр тийм зовлон байдгыг үгүйсгэхгүй. Гэтэл хамгийн хачирхалтай нь зургаан сарын өмнө дэлхийн зах зээл дээрх газрын тосны үнэ 50 хувиар буурчээ. Тодруулбал зургаан сарын өмнө нэг баррель нь 117 ам.доллар байсан нефть өнөөдөр 58 ам.доллар болж нэг дахин буурлаа. Тэд давуу эрх эдэлж валютаа хямдаар бодулж байгаа. Тиймээс валютын ханшнаас болж шатахууны үнээ бууруулж чадахгүй байна гэх нь утгагүй. Мөн газрын тосны зах зээлийнх нь үнэ ч буучихсан байна. Шатахууны ханш тогтворгүй болоход хамгийн их нөлөөлдөг үндсэн хүчин зүйлүүд нь ийнхүү таатай нөхцөл байдлыг бүрдүүлээд удлаа. Гэтэл нөгөө шатахуун импортлож зардаг компаниуд нь бахь байдгаараа сууцгааж байна. Шатахууны үнэ буурвал хямралтай байгаа эдийн засагт нөлөөлж ч болох сайхан мэдээ юмсан. Үргэлж араасаа асуудал дагуулж байдаг шатахууны үнэ нь буурвал идэх талхны мөнгө нь ч гэсэн бага зэрэг буурах ёстой. Яагаад олон улсын зах зээл дээрх түүхий нефтийн үнэ хэд дахин буурчихаад байхад шатахууны үнэ хямдрахгүй байгаа юм бэ.
Г.Бат
Эх сурвалж: Zaluu.com
