Хуульзүйн экс сайд Х.Тэмүүжингийн үед байгуулагдсан Тахарын алба анхнаасаа эхлээд л хэл амыг дагуулж ирсэн. Нүсэр бүтэцтэй энэ албыг байгуулж улсын төсвөөс хороож байгаа нь буруу гэх хүмүүс байхад энэ алба байснаар олон зүйлд шинэчлэлийг авчирж байгаа гэж үзэх хэсэг ч байна.
Гэвч мөр нь хатаж амжаагүй шахам байгаа тус албыг татан буулгах асуудлыг улс төрийн хүрээнд одоо ч ярьж байгаа нь нууц биш.
Харин энэ албыг татан буулгаснаар ямар ашигтай, татан буулгаагүйгээр ямар үр өгөөжтэйг салбарынх нь хүмүүс хамгийн тодоор хэлж чадах нь ойлгомжтой. Тиймээс Тахарын албыг татан буулгах асуудал дээр ШЕЗ-ээс байр суурийг нь сонслоо. Учир нь олон нийтийн хувьд ч Тахарын албаны хуулийг санаачилсан Х.Тэмүүжин, уг албыг татан буулгах цаашлаад өөр газарт харьяалуулах сонирхолтой Д.Дорлигжавын байр сууринаас илүүтэй мэргэжлийн байгууллага, салбарынх алба хаагчдын хандлагыг мэдэх чухал байгаа юм.
Тахар бол шүүхийн шинэчлэлийн хүрээнд хийгдсэн том хувилбар болсон. Богино хугацаанд шүүх, шүүгчийн аюулгүй байдлыг хангах талаар илт үр дүн нь мэдэгдсэн, нөгөөтэйгүүр гэрч хохирогчийг хамгаалах, шүүхээс оргон зайлсан хүмүүсийг олж авчрах, хуяглан хүргэх тал дээр сайшаалтай зүйл болсон.
Бид жил болгон бүх аймгуудыг хувааж авч шүүхийн үйл ажиллагаатай биечлэн танилцдаг. Тэгвэл энэ удаад бид нэг амтай болсон. Тодруулбал, Тахар гэдэг байгууллага чинь ямар чухал байсан юм бэ. Ямар том орон зай эзэлчихсэн юм бэ. Манай шүүхэд ямар өөриймсөг юм бэ. Ямар хэрэгтэй зүйл байгуулсан юм бэ гэдэг дээр санал нэг болоод ирцгээсэн. Тиймээс бид Д.Дорлигжав сайдад энэ байгууллага та нарт илүүдээд, санхүү нь хэцүү байдаг бол манайд өгчих. Бид нар үүнийг чинь тордоод аваад явчихая гэдэг хүсэлтээ хүртэл албан бичгээр өгсөн. Одоогоор бид бие даасан агентлаг биш ч Шүүхийн шийдвэр биелүүлэх ерөнхий газрынхаа бүтцэд энэ хууль нь хэвээрээ, энэ чиг үүрэг нь хэвээрээ хэрэгжинэ гэх төсөөлөлтэй байгаа.
Цагдаагийн байгууллага гэрчийг гэмт хэрэгтэнтэй адилхан үзэх хэмжээнд ачааллаа дийлэхгүй байгаа энэ үед Тахарын алба байх ёстой. Ер нь яагаад энэ албыг татан буулгах болов. МАН-тай хийсэн тохироо байв уу. Цагдаагийн байгууллага чинь одоо хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулахад 1250 орон тоо дутуу явж байгаа. Үүнийг өмнөх засгийн газрын Ц.Нямдорж сайд ч хэлж байсан. Гэтэл ийм хүрэлцээгүй байгууллага дээр Тахарын албаны гэрч, хохирогчийг хамгаалах чиг үүргийг нэмж байгаа үед дийлэхгүй. Гэрч хохирогчийг, шүүх үйл ажиллагааны хэвийн үйл ажиллагааг хангах чиг үүргийг байхгүй болгож болохгүй шүү дээ” гэв.
“Энэ онд 13 тэрбум төгрөгийг Тахарын албанд төсөвлөсөн. Гэхдээ бодит байдал дээр илүү их хөрөнгө шаардлагатай. Би Х.Тэмүүжин гишүүнтэй ам зөрөөд, энэ байгууллагыг татан буулгах гээд байгаа юм биш. Энд өөр хандлага бий. Би тийм хүн биш. Тэгээд ч өнгөрсөн хугацаанд энэ албаар цөөн тооны хүн үйлчлүүлсэн” гэсэн юм.
Юу хийдэг нь тодорхойгүй, байгаа үгүй нь мэдэгддэггүй атлаа хүнд суртлын шат дамжлага болдог, төсвийн хөрөнгөөр туйлдаг агентлагуудыг татан буулгах нь зүйтэй гэдэг санал УИХ-ын хүрээнд төдийгүй олон нийтийн дунд ч хүчтэй ярих болсон. Тэгээд ч нэршил төдий, давхардсан чиг үүрэгтэй атлаа улсаас их хэмжээний санхүүжилт авдаг зарим газрыг татан буулгах шаардлагатай хэмээн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг үзэж буй. Энэ ч үүднээсээ “Шинэчлэлийн” Засгийн газрын үед байгуулан Тахарын албыг “Шийдлийн” Засгийн газар анхнаасаа дэмжээгүй байдаг. Үүнийгээ ч Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан хэд хэдэн удаа хэлж байсан. Тэрбээр“Төсвөө хэмнэх, төсвийн зардлыг хянахын тулд зарим агентлагт өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байна. Хуулийг хэзээ баталсан чухал биш. Хамгийн гол нь хэрэгжилт, үр дүнгээ хэрхэн өгч байгаа нь чухал. Тэгээд ч Тахарын албаны чиг, үүргийг ШШГЕГ болон ЦЕГ хариуцаад ажилллах боломжтой. Цаашид бид хүссэн, хүсээгүй ийм чиглэлд ажиллана. Тахарын алба тэргүүтэй 53 байгууллагыг татан буулгаснаар20 гаруй тэрбум төгрөгийг хэмнэх боломжтой”хэмээн тайлбарласан. Тиймдээ ч оны өмнөхөн Тахарын албыг татан буулгах асуудлыг УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар оруулж ирж байв. Тэгвэл өнгөрсөн УИХ-ын намрын чуулганаар хэлэлцэж, амь горилон арайхийн дэнжигнэж үлдсэн Тахарын албыг татан буулгана гэдгийг Хууль зүйн сайд Д.Дорлигжав өнгөрсөн хугацаанд дахин онцолсон юм.
Д.Ундрах /24tsag.mn/
