Бүхэл бүтэн дөрвөн жил бишгүй олон зүйл хийж, бүтээсэн байлгүй. Харин давс хачраа ихдүүлэх шинжтэй. Өнгөрсөн дөрвөн жил үзэгч байсан хэд нь урдахаа үгүйсгэж, шинэчлэлийн төлөө тууштай тэмцэх аж. Өмнө нь ийм олон "Би чадна”-ууд үзсэнгүй. УИХ-ын сонгуульд 498, ИТХ-д нэр дэвшигчид 2000 мянга талийжээ. Харин зурагтаар гардаг хэд нь хийгээгүй зүйлээ хийсэн болгох янзтай. Сонгуулийн өмнөх намд гүмд ухуулах штабууд нойргүй ажилласны үр дүнд хэдэн ч хөдөлмөрийн баатар төрчихөв. Энэ дундаас үнэн, худлыг дэнсэлнэ гэдэг өвсөн дундаас зүү хайсан явдал болно. Тиймээс чанга яригч бус бодит өнцгөөс харах гэж оролдьё.

1000 СОНСОЖ, 1000 ҮЗСЭН
"1+1=2, 2-1=1” энэ өгөгдөлтэй маргах хүн байхгүй. Харин гэрийг чинь гийгүүлж, хөнжилд чинь орох шахуу ялдам амлалтад эргэлзэх хүн олон бий. Тоо худлаа ярьдаггүй аж. Тэгвэл "хийсэн, бүтээсэн” гэх гавьяа яг үүнтэй ижил. Монгол Улсын нийгэм, эдийн засаг өнгөрсөн дөрвөн жилд яаж өсөв. Энэ асуултад хариултыг холоос хайх хэрэггүй. Таны амьдрал дээшилсэн үү л гэсэн үг. Үүнийг асуухаар сөрөг хүчин 17-гийн тоог хэлэх дуртай. Учир нь 2011 онд Монголын ДНБ 17.5 хувиар өсөж, дэлхийд тэргүүлж байлаа. Энэ бол хоосон үг биш бодит тоо. Тэдний Засгийн газрын гавьяа маргаангүй мөн. Тухайн үед эдийн засгийг нуруундаа үүрэгч уул уурхайн түүхий эдийн ханш дэлхийн зах зээл дээр хадаж байсан үе. Тиймээс "Бидний үед” хэмээн цээжээ дэлдэж байгаа юм.

Аргагүй өнөөгийн эрх баригчдын үед дээрх өсөлт одоо 2.6 хувь болж буурсан юм чинь. Үүний гол шалтгаан гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт (ГШХО) зогссон явдал болохыг мэргэжилтнүүд тайлбарладаг. Хөрөнгө оруулагчдын хувьд "Minegolia” ашиггүй болж ирсэн учраас тэр. Гэвч тухайн үеийн эрх баригчид бүтээн байгуулалт гэх юм хийгээгүй.

Үүний дараа Монголыг чиглэх ГШХО-ын урсгал татарч эхлээд хоёр жил гаруй болсон. Өнөөгийн эрх баригчид энэ үед гавьяа байгуулсан юм. 2011 онд 17 хувиас давж байсан ДНБ-ий өсөлт түүний дараах жилд хоёр оронтой тоогоо хадгалж үлдэхэд эрх баригчдын гаргасан "Чингис бонд” нөлөөлсөн. Энэ бондын хөрөнгө ГШХО татрах нөлөөг хэсэгтээ л сарниулж байв. Гэвч тооцоогүй зарцуулсны улмаар ДНБ-ий өсөлт 7.8 хувь руу бууж ирсэн бол энэ оны эхний улиралд бүр 3.3 хувь дээр тогтоод байна. Аймгийн төвүүдийг нийслэлтэй хатуу хучилтгай замаар холбох ажил, үйлдвэрлэлийн дэмжих хавтгайрсан зээлүүд энэ үед өрнөсөн. Одоо ГШХО, бондын хөрөнгийн аль аль нь хомсодлоо. Иймээс л өнөөгийн эрх баригчид хэцүүхэн дөрвөн жилийг ард түмэнтэйгээ туллаа хэмээн шогшроод байгаа юм. Энэ түүхийн амьд гэрч сонгогч Та бид. Өнгөрсөн дөрвөн жилийн явдлыг мянга сонсохын хажуугаар, мянга үзчихсэн. Тиймээс эргэн сануулахын тулд өнгөрч буй дөрвөн жилийг тооны хэлээр өгүүлэхээр дээрх графикийг бэлтгэлээ.

МӨНГӨ УЛААН, НҮД ЦАГААН

Сонгуулийн сурталчилгаа ид дундаа орж байна. Гол нь зарим нэр дэвшигчид үнэн, худлыг сонгогчид үл мэднэ гэх сэтгэлгээгээр хандаж байгаа нь харамсалтай. Энэ УИХ-ын сонгуульд нам, эвсэл тус бүрийн зарцуулах зардлын дээд хэмжээг 4.4 тэрбум төгрөгөөр тогтоосон байна. Сонгуульд зарцуулах зардлын дээд хэмжээг тогтоохдоо газар нутгийн байршил, сонгогчийн тоо тус бүрийг харгалзан үзсэн гэж байгаа. Тухайлбал, УИХ-ын сонгуулийн 1 дүгээр тойрогт өрсөлдөх нэр дэвшигчийн зардлын дээд хэмжээ 114 сая төгрөг бол 2 дугаар тойрогт өрсөлдөх нэр дэвшигчийнх 103 сая төгрөг, 3 дугаар тойрогт өрсөлдөх нэр дэвшигчийн зардлын дээд хэмжээг 105 сая төгрөгөөр тогтоожээ.

Харин нэг мандаттай Булганд зарцуулах зардлын дээд хэмжээ 199 сая төгрөг бол Говь-Алтайд 223 сая төгрөгөөр тогтоосон. Гурван мандаттай Хэнтий аймгийн 40 дүгээр тойрогт зарцуулах зардлын дээд хэмжээ 123 сая төгрөг бол 41 дүгээр тойргийнх 125 сая, 42 дугаар тойргийнх 92 сая төгрөг гэх мэтээр харилцан адилгүй. Хэдийнэ ингэж тогтоосон ч нэр дэвшигчдийн халаас харилцан адилгүй гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй биз. Тиймээс сонгуульд хаяж буй мөнгөний тоо бус амьжиргааг тань ийм аргаар ингэж өсгөнө гэдэг бодит тоо хэлсэнд саналаа өгөөрэй. Мөнгөтэй нэг нь таны саналыг худалдаж авахыг оролдож мэдэх юм. Энэ тохиолдолд Та мөнгөө 20 дахин өсгөх боломжтой. Мөнгө санал болгосон хүнийг баримтжуулаад Цагдаад өгөхөд л хангалттай. Сонгуулийн ерөнхий хорооны амласан тоо нэр дэвшигчдийн хоосон үгсээс бодит байгаа биз дээ. Мөнгө улаан, нүд цагаан гэж.

Д.МЯГМАРДОРЖ /ҮНДЭСНИЙ ШУУЛАН/